Loskomen van ieder onderricht.
Selectief citeren
Boeddhisten hebben in de loop van de eeuwen stromen van woorden voortgebracht en stapels teksten geproduceerd. Uit naam van de Boeddha. Die naar men zegt zelf nooit iets op schrift heeft gesteld. Ze hebben bergen en rivieren van ideeën geschapen om uit te leggen waar de Boeddha op uit was.
Al die leergeschriften van al die schriftgeleerden hebben hoogstens bewezen dat niemand weet waar de Boeddha op uit was. En minstens dat daarover zelfs in vijfentwintig eeuwen geen consensus kon worden bereikt.
Verder heeft niemand bewezen maar iedereen aangetoond dat je door selectief citeren en creatief interpreteren werkelijk alles kan bewijzen over de dharma.
Je kan zelfs aannemelijk maken dat het onderricht van de Boeddha, alle inzichten over bijvoorbeeld gebrekkigheid, vergankelijkheid, het lijden en de leegte, enkel bedoeld waren om ons los te maken van ieder onderricht.
Is het niet de Boeddha die daarop uit was, of Geshe Sonam Gyaltsen, dan ben ik het wel.
Wegwerpbegrippen
Om mijn leegte vorm te geven strooi ik met wegwerpbegrippen. De lege leer. De lege stelling. Het lege inzicht. Het lege onderricht. Het lege geloof. De lege praktijk.
Holle woorden. Schijngestalten van niet-weten. Dat zelf ook maar een schijngestalte is. Een teken aan de wand.
De lege leer is geen leer maar het einde van je geleerdheid.
De lege stelling is geen dogma maar het einde van je dogma’s.
Het lege inzicht is geen inzicht maar het einde van het inzien.
Het lege onderricht is geen onderricht maar het einde van je meesterschap.
Het lege geloof is geen geloof maar het einde van je lichtgelovigheid.
De lege praktijk is geen praktijk maar einde oefening.
Laxatief
Misschien was de Hartsoetra bedoeld als laxeermiddel. Lijnzaad om brave boeddhisten die nergens schijt aan hebben te helpen ontlasten. Om ze de weg te wijzen uit de mesthoop van meningen, middelen en methoden die het boeddhisme toen al onverteerbaar maakten. Om ze te verlossen van de lineage, de erfzonde.
Misschien probeerde de Hartsoetra tegenwicht te geven aan de onuitroeibare menselijke neiging tot duiding, intellectualisering, canonisering, verering, hechting, identificatie, dikdoenerij, ikdoenerij.
Mocht dat inderdaad de bedoeling zijn geweest, dan is het mislukt. De Hartsoetra is, zoals alles uit de boeddhistische bakkerij, een koekje van eigen deeg. Een kind van dezelfde rekening. Weer zo’n duister dharmading. Op zijn beurt ten prooi gevallen aan duiding, intellectualisering, canonisering, verering, hechting, identificatie, dikdoenerij, ikdoenerij. Ingelijfd door het immer uitdijende corpus van Hollebolle Boeddha.
Woorden naar de dharma dragen
Ben ik er werkelijk op uit om ons los te maken van ieder onderricht? Welnee, dat is al zo vaak geprobeerd.
Beeldenbakkers en beeldenbrekers wisselen elkaar af. De kringloop van de geboorte, dood en wederopstanding van denkbeelden. De ene denker geeft vorm, de andere leegte. Zo houden ze elkaar aan de gang, een perpetuum mobile.
Ik heb geen behoefte om eraan mee te doen, geen behoefte om er een eind aan te maken. Dat zou gewoon het volgende onderricht zijn. Woorden naar de dharma dragen.
Ik ben geen exegeet, hè, geen duider die duidelijkheid en eenduidigheid schept. Deconstructie is mijn ding. Ik haal zinnen uit elkaar tot er alleen losse woorden over zijn. Ik haal woorden uit elkaar tot er alleen losse letters over zijn. Letters voor scrabbelaars. Vermicelli voor sunyatasoep. Zie maar wat je ermee doet.
