• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Verlichting is geen scepticisme

Mannetje dat met een grote witkwast de besterde hemel geel verft.

Verlichting is geen scepticisme

23 juni 2022 door Hans van Dam

Inzicht in vrijheid is vrij zijn van inzicht.

Beste Hans,

Iedere keer als ik besef dat we niets kunnen weten, voel ik me helemaal ont-spannen. Een bevrijdend inzicht! Het lukt nog lang niet altijd, maar ik verblijf steeds vaker in niet-weten. Van mij mag dat verlichting heten.

Beste Niko,

Het besef dat we niets kunnen weten, is een besef, geen niet-weten. Het heet scepticisme, een niet-lege leer die al bij de oude Grieken in zwang was. Socrates staat erom bekend.

Helaas, bewijzen dat we niets kunnen weten kunnen we niet, want bewijzen is weten. Scepticisme is een dogma.

Niko: Een dogma?

Hans: Een onbewijsbare leerstelling.

Niko: Scepticisme is dogmatisch?

Hans: Ik heb tenminste nooit een bewijs gezien dat zichzelf niet in de staart beet.

Niko: Wat heb je er dan aan?

Hans: Dat moet je aan mensen vragen die erin geloven. Mensen zoals jij. Nou, wat heb je eraan?

Niko: Ik hoor het graag van jou.

Hans: Ik mag graag denken dat het iets is wat mensen graag denken.

Niko: Zeg dat nog eens.

Hans: Een troetelgedachte.

Niko: Nooit van gehoord.

Hans: Een gedachte die je koestert omdat hij troost, hoop, duidelijkheid biedt, of wat je maar nodig hebt om overeind te blijven.

Niko: Niet-weten is voor jou geen troetelgedachte?

Hans: Niet-weten is voor mij geen gedachte.

Niko: Wat is het dan wel? Hoe blijf jij overeind?

Hans: Niet-weten is onderuit gaan.

Niko: Voor jou is niet-weten geen bevrijdend inzicht dat je helpt ontspannen?

Hans: Voor mij is niet-weten het einde van de zoektocht naar een bevrijdend inzicht.

Niko: Omdat je gevonden hebt.

Hans: Omdat ik niet gevonden heb.

Niko: Want er is geen bevrijdend inzicht.

Hans: Dat zou toch weer een bevrijdend inzicht zijn.

Niko: Waarom ben je dan gestopt met zoeken?

Hans: Ik ben niet gestopt met zoeken, het hield gewoon op.

Niko: En nu verblijf je in niet-weten.

Hans: Bij wijze van spreken.

Niko: Hoe kom ik daar?

Hans: Wie zegt dat je erheen kunt?

Niko: Jij bent er toch ook?

Hans: Denk je dat ik je er wel even heen kan teleporteren?

Niko: Beam me up, Hansie!

Hans: Of alleen maar een paar magische woorden hoef te fluisteren?

Niko: Simsalabim!

Hans: Alles is één! Zie dat je het kennen bent, niet het gekende! Er is alleen maar dit! Alles is bewustzijn! Het is altijd nu! Ik is een illusie! Lijden is een keuze! Vrije wil bestaat niet! Liefde overwint alles! Geen dood, geen vrees! De mens is in wezen goed! Je bent al verlicht maar je weet het nog niet!

Niko: Verlicht in 1 seconde.

Hans: Verlicht voor 1 seconde.

Niko: Jij gelooft het niet.

Hans: Ik herken het niet.

Niko: Hoe ging het dan bij jou?

Hans: Tergend langzaam. Millimeter voor millimeter, jaar na jaar. Vooruit of achteruit, dat weet ik nog niet.

Iedere steen heb ik moeten omdraaien, alles heb ik moeten onderzoeken. Elke aanname, elk standpunt, elk oordeel, elk ideaal, elk woord is ontelbare malen door mijn mallemolen gegaan.

Niko: Om overal van af te komen.

Hans: Ben je mal. Om nog iets over te houden. En terwijl ik daar druk mee was viel er onbedoeld steeds meer weg en werd mijn denken ongemerkt lichter.

Niko: En toen?

Hans: Kwam er een olifant met een hele grote snuit.

Niko: Voor jou is niet-weten geen bevrijdend inzicht.

Hans: Voor mij is niet-weten vrij zijn van inzicht.

Niko: Wat als je vrij bent van inzicht?

Hans: Dan heb je vrij uitzicht.

Niko: Waarop biedt niet-weten uitzicht?

Hans: Op niet-weten.

Niko: Niet-weten biedt uitzicht op niet-weten?

Hans: Wat dacht je dan?

Niko: Op de onbemiddelde werkelijkheid! Op de waarheid voorbij de woorden! Op je oorspronkelijk gezicht! Op het onzienlijke zien dat wij moeiteloos zien! Op het onzijnlijke zijn dat we moeiteloos zijn!

Hans: Ik heb geen idee waar je het over hebt.

Niko: Ik heb geen idee waar jij het over hebt.

Hans: Dat is precies waar ik het over heb.

Niko: Wat is precies waar jij het over hebt?

Hans: Geen idee hebben waar ik het over heb.

Niko: Tja.

Drie maanden later…

Beste Hans,

Zou je het besef dat we ‘zelfs niet weten van niet-weten’ (jouw woorden, ergens in de Agnosereeks), toch niet een bevrijdend inzicht kunnen noemen? Een flits in de duisternis? Verlichting?

Beste Niko,

Het besef dat we zelfs niet weten van niet-weten, is een besef, geen niet-weten. Het heet pyrronisme, een niet-lege leer die al bij de oude Grieken in zwang was. Pyrrho van Elis staat erom bekend.

Helaas, bewijzen dat we zelfs niet weten van niet-weten kunnen we niet, want bewijzen is weten. Pyrronisme is een dogma.

Niko: Maakt het wat uit?

Hans: Mij niet. Je mag het ook gerust een bevrijdend inzicht, verlichting of niet-weten noemen. Maar het is niet waar ik het over heb.

Niko: Het zijn nota bene je eigen woorden.

Hans: Om iets te weerleggen moet je eerst iets zeggen. Ik heb de zin die je aanhaalt vele malen op vele manieren gezegd en weerlegd.

Niko: Waarom zou je iets zeggen als je het toch gaat weerleggen?

Hans: Standbeelden richt ik op om ze neer te halen, niet om ze te aanbidden of er een kerk omheen te bouwen.

Niko: Heb jij iets tegen kerken?

Hans: Ieder zijn heiligdom. Als ik maar niet mee naar binnen hoef.

Niko: Waarom wil je niet mee naar binnen?

Hans: Omdat ik liever buiten speel.

Niko: Is niet-weten soms geen standbeeld voor jou?

Hans: Niet-weten is een wolk.

Niko: Misschien heeft jouw niet-weten wel niks met verlichting te maken, dacht ik vannacht opeens.

Hans: Een bevrijdend inzicht. Slaap zacht.

Index | vorige | volgende

Hans van Dam, auteur van de Agnosereeks en NietWeten.nl.
Hans van Dam NietWeten.nl

Deze tekst maakt deel uit van het Witboek Verlichting. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Verlichting op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Categorie: Hans van Dam Tags: niet-weten, spirituele verlichting, verlichting, verlichting doorzien, Witboek Verlichting

Lees ook:

  1. Wat je minstens moet weten van verlichting
  2. Catch 7: verlichting als transformatie
  3. Verlichting is geen absence – de trance van U.G. Krishnamurti
  4. Verlichting is nooit meer wroeten

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series BD. NietWeten.nl. Wie is Hans? Contact. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
22 sep
Retraite: natuur en meditatie
22 sep 23
24 sep
Meditatiedag: handleiding voor creatieve meditatie
24 sep 23
24 sep
Theme Sunday with Ven. Amy: Dealing with Difficult People
24 sep 23
24 sep
De Vier Zegels van het boeddhisme
24 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Open Monumentendag 2023 – Levend erfgoed
    • Ardan
    • Is bewustzijn een soort stof, of is stof een soort bewustzijn?
    • De virtuele denkster 442
    • Het denken (1) – Boeddhisme is gezond verstand

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.