• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

De derwisj en de dwaas – nieuwe serie van Hans van Dam

9 september 2019 door Hans van Dam

De derwisj en de dwaas

Mijn nieuwe serie, De derwisj en de dwaas – Dansen in het duister bestaat uit ruim honderd dialogen over soefisme en agnose.*

* Agnose is een mooi woord voor niet-weten.

Ieder gesprek begint met een citaat van een dode derwisj.

Ik had best citaten van levende derwisjen willen gebruiken, maar die kon ik niet vinden in Harderwijk waar ik de eerste versie van deze dwaalgesprekken schreef.

* Een dwaalgesprek is een gesprek over of vanuit niet-weten.

Daardoor blijft de bijdrage van gerenommeerde woordvoerders van het soefisme beperkt tot meedelen in plaats van meepraten.

Voor de dynamiek heb ik een stand-in ingehuurd, ene Ayah* (‘Ah ja’), in de rol van aangever.

* Ayah is het Arabische woord voor een vers uit de Koran. Het staat voor ‘teken van God’. In het Nederlands schrijf je ‘aya’. Het meervoud van aya is ayat en een ayatollah is een shiitische geestelijke. Voor mij is Ayah gewoon een Arabisch klinkende naam.

Soms spreekt Ayah uit naam van de Vrienden, meestal uit naam van zichzelf.

Ik (Hans van Dam) neem de rol van dwaas op me.

Lekker makkelijk, zul je denken, maar daar vergis je je in.

Als baby ging het nog wel, pasgeborenen weten niet beter, maar daarna ontwikkelde ik me in rap tempo tot een onverbeterlijke wijsneus die zowat een halve eeuw dacht of deed alsof hij het allemaal wel doorhad – wat een ouwehoer.

Na veel vijven en zessen ben ik erin geslaagd hem op zijn nummer* te zetten, maar zijn mond houden kan ik nog steeds niet.

* Nummer 11, het gekkengetal, de som van 5 en 6.

Eens een wijze, altijd een dwaas.

De rest is schone schijn.

Afijn.

Close-up van de gezichten van een ernstige derwisj met muts en een olijke derwisj met narrenkap die naar elkaar kijken.
De derwisj en de dwaas.

Vertalingen van vertalingen

Waar was ik? O ja, honderd plus dialogen dus, die allemaal beginnen met een citaat.

Onder elk citaat staat van wie het afkomstig is – Rumi, El Ghazali, Saadi, Naqshband, Ruzbhihan en vele anderen.

Ik bedoel, aan wie het toegeschreven wordt.

Zo’n toeschrijving moet je met een korreltje zout nemen.

Tussen jou als lezer en de oorspronkelijke spreker of schrijver in, staat altijd een vertaler of een redacteur, soms een keten van vertalers en redacteurs.

Van de ene taal in de andere, woorden meanderen, betekenissen veranderen.

Zonder het te weten krijgen we geredigeerde vertalingen en geredigeerde vertalingen van geredigeerde vertalingen opgedist, die ook nog eens zonder overleg met de auteur of zijn geestelijke erfgenamen uit hun verband zijn gerukt en in een nieuwe context zijn geplaatst.

Dat noemen we dan citaten.

Een aantal van die zogenaamde citaten heb ik op mijn beurt geparafraseerd om de formulering en de interpunctie aan te passen aan de eisen van de dialoog, aan mijn eigen smaak en aan de nieuwe eeuw, wat hopelijk op hetzelfde neerkomt.

Weer een stapje verder verwijderd van het origineel.

Citaten zijn lonten in mijn kruitvat

Mensen die uit zijn op kennis over de mystiek van het Midden-Oosten moet ik teleurstellen.

De derwisj en de dwaas is geen cursus soefisme.

Het is geen cursus mystiek.

Het is geen cursus niet-weten.

Het is geen cursus wat dan ook.

Je kunt er best iets van opsteken hoor, maar daar is het me niet om te doen.

Ik heb de citaten niet uitgekozen omdat ze een goed beeld van het soefisme schetsen, waarover ik dan als minzame exegeet mijn oogverblindende licht kan laten schijnen.

Integendeel, ik gebruik doelbewust een eenzijdige selectie van citaten uit een mystieke traditie waar het premoderne, godsdienstige niet-weten als een rode draad doorheen loopt, om door de contrastwerking te kunnen laten zien wat een radicaal, postreligieus, postfilosofisch, postmodern niet-weten inhoudt.

Wat een lange zin zeg, en wat een moeilijke woorden.

Geen nood, als je rustig verder leest begrijp je straks precies wat ik bedoel.

Dat soeficitaten lonten in mijn kruitvat zijn.

Al loopt het onveranderlijk met een sisser af.

Sst!

Duister te worden als het heelal, en net zo wijd

Wie niet weet heeft niets te zeggen, dit ook niet.

Dat doet hij door:

1. Te weerleggen wat anderen zeggen, en

2. Zijn eigen weerleggingen te weerleggen.

Niet op eigen gronden, want die heeft hij niet, maar op die van zijn tegenspreker, voor zover die ze heeft, voor zolang hij ze heeft.

Wat heb je er dan aan om De derwisj en de dwaas te lezen?

Tja.

Als het meezit, verlost het je van een paar troetelgedachten.

Op zijn best bevrijdt het je uit de houdgreep van alle gedachten, welke dan ook, van wie dan ook, waaronder deze.

Niet van de gedachten op zich natuurlijk, die komen en gaan en wat doe je eraan, maar uit hun houdgreep.

Dat zou mooi zijn, misschien, of verschrikkelijk, dat moet je maar afwachten, maar ook daar is het me eerlijk gezegd niet om te doen.

Mij gaat het erom de dans van niet-weten te dansen en al draaiende uit mijn gedachten te treden.

De vrije ruimte in.

Keer op keer, telkens weer.

Duister te worden als het heelal.

En net zo wijd.

Kring van acht dansende derwisjen tegen de achtergrond van het heelal.
“Mij gaat het erom de dans van niet-weten te dansen en al draaiende uit mijn gedachten te treden, de vrije ruimte in.”

Dit alles bij wijze van spreken.

Onbekend en teerbemind

Niet-weten is uit je gedachten treden, zei ik, telkens weer, keer op keer.

Uittreding is een ander woord voor extase.

Extase is afgeleid van het Griekse ekstasis, van ek, uit, en stasis, stand.

In het Nederlands betekent het verrukking, trance, exaltatie.

Agnose gaat bij mij inderdaad gepaard met verrukking.

Trance kun je het niet noemen, ik ben volledig bij mijn positieven.

Exaltatie klinkt weer te verheven, voor mij is dit het leven van alledag.

High ben ik ervan, geestelijk gewichtloos.

Agnose is een ballon zonder ballast, een roes zonder smoes.

Je gaat ervan zweven zonder zweverig te worden – ja, dat kan.

Als een ooievaar op een zomerse dag, cirkelend op thermiek.

Als een wolk van niet-weten*, rustig drijvend, onderweg naar nergens.

* Een wolk van niet-weten is een traktaat uit de middeleeuwen over christelijke mystiek.

Zwevende ben ik niet in de hemel, niet in de hel.

Niet in het absolute, niet in het relatieve.

Niet in het eeuwige, niet in het tijdelijke.

Niet in het zelf, niet in mezelf.

Niet mét God, niet zónder God.

Neither here nor there, zegt de Engelsman.

Onbestemd en ongezind.

Eén met de ruimte die ik niet inneem.

Misschien is het me dáár om te doen.

Dit is de inleiding van De derwisj en de dwaas – Dansen in het duister, een serie over soefisme en mystiek niet-weten. Illustraties: Lucienne van Dam. Index van deze serie. Archief van deze serie. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Hans van Dam Tags: agnose, dansen in het duister, de derwisj en de dwaas, mystiek, niet-weten, soefisme

Lees ook:

  1. Mystiek betekent geheim voor iederéén
  2. 75 – Denkend aan sterven sterf je aan het denken
  3. 79 – Om mijn geliefde niet tekort te doen
  4. 99 – Dansen in het duister

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series, Boeken, Site, Blog, Hans, Contact. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 21 januari 2021
    Gratis proefles cursus Caring - Caring from the heart
  • 21 januari 2021
    Doorlopende groep Vipassana Haarlem
  • 21 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 22 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 23 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Verkiezingen 2021 – ‘Er is menselijke warmte nodig in de politiek’

Wouter ter Braake - 18 januari 2021

Ik lanceer een ander alternatief. Een brede bewustzijnsbeweging. Een beweging van kiezers die het geluk van alle mensen vooropstelt en als uitgangspunt neemt. Op basis van een bewustzijn dat boosheid transformeert in wijsheid. Een bewustzijn dat gefundeerd is in het besef van verbondenheid van al wat leeft. Een bewustzijn dat verschillen respecteert en met een warm hart en open mind openstaat voor dialoog.

De Lotussoetra – boeddhisme en politiek

Erik Hoogcarspel - 14 januari 2021

In de Lotussoetra worden de geboorte, de meditaties, het ontwaken het preken en de dood van de Boeddha beschreven als niet meer dan een show die hij opvoert. Het is een didactische methode. In feite is hij de eeuwige wetgever van het universum en daarom de inrichter van de ware politiek.

Het boeddhisme en religie

Erik Hoogcarspel - 12 januari 2021

Is het boeddhisme een religie, een levensweg of een filosofie? Als je deze vraag aan meerdere mensen stelt krijg je geheid verschillende antwoorden en voor elk antwoord valt wel iets te zeggen.

Tien jaar Boeddhistisch Dagblad

Joop Ha Hoek - 8 januari 2021

...

Jasper Schaaf – Marx’ diepe respect voor Aristoteles

gastauteur - 1 januari 2021

Jasper Schaaf: 'Aristoteles noemt het doel van het menselijk bestaan ‘geluk’. Klinkt dit te makkelijk? Is het vreemd? Speelt zo’n ver, groot en toch belangrijk doel echter ook geen belangrijke rol in de vroegere geschriften van Marx, waar hij nog meer dan later op de werken van Georg Hegel en Ludwig Feuerbach leunt?'

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Niet-weten is geestverruimend, maar niet heus
  • Het jaar 2021 – dag 20 – afstand
  • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
  • De kern van yoga – Karma yoga (deel 1)
  • Boeken – Ecodharma Buddhist Teachings for the Precipice

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens