• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Het Witboek Soefisme – inleiding

Het Witboek Soefisme – inleiding

9 september 2019 door Hans van Dam

Het Witboek Soefisme – de derwisj en de dwaas

Mijn nieuwe serie, Het Witboek soefisme – de derwisj en de dwaas bestaat uit ruim honderd dialogen over soefisme en agnose.*

* Agnose is een mooi woord voor niet-weten.

Ieder gesprek begint met een citaat van een dode derwisj.

Ik had best citaten van levende derwisjen willen gebruiken, maar die kon ik niet vinden in Harderwijk waar ik de eerste versie van deze dwaalgesprekken schreef.

* Een dwaalgesprek is een gesprek over of vanuit niet-weten.

Daardoor blijft de bijdrage van gerenommeerde woordvoerders van het soefisme beperkt tot meedelen in plaats van meepraten.

Voor de dynamiek heb ik een stand-in ingehuurd, ene Ayah* (‘Ah ja’), in de rol van aangever.

* Ayah is het Arabische woord voor een vers uit de Koran. Het staat voor ‘teken van God’. In het Nederlands schrijf je ‘aya’. Het meervoud van aya is ayat en een ayatollah is een shiitische geestelijke. Voor mij is Ayah gewoon een Arabisch klinkende naam.

Soms spreekt Ayah uit naam van de Vrienden, meestal uit naam van zichzelf.

Ik (Hans van Dam) neem de rol van dwaas op me.

Lekker makkelijk, zul je denken, maar daar vergis je je in.

Als baby ging het nog wel, pasgeborenen weten niet beter, maar daarna ontwikkelde ik me in rap tempo tot een onverbeterlijke wijsneus die zowat een halve eeuw dacht of deed alsof hij het allemaal wel doorhad – wat een ouwehoer.

Na veel vijven en zessen ben ik erin geslaagd hem op zijn nummer* te zetten, maar zijn mond houden kan ik nog steeds niet.

* Nummer 11, het gekkengetal, de som van 5 en 6.

Eens een wijze, altijd een dwaas.

De rest is schone schijn.

Afijn.

Close-up van de gezichten van een ernstige derwisj met muts en een olijke derwisj met narrenkap die naar elkaar kijken.
De derwisj en de dwaas.

Vertalingen van vertalingen

Waar was ik? O ja, honderd plus dialogen dus, die allemaal beginnen met een citaat.

Onder elk citaat staat van wie het afkomstig is – Rumi, El Ghazali, Saadi, Naqshband, Ruzbhihan en vele anderen.

Ik bedoel, aan wie het toegeschreven wordt.

Zo’n toeschrijving moet je met een korreltje zout nemen.

Tussen jou als lezer en de oorspronkelijke spreker of schrijver in, staat altijd een vertaler of een redacteur, soms een keten van vertalers en redacteurs.

Van de ene taal in de andere, woorden meanderen, betekenissen veranderen.

Zonder het te weten krijgen we geredigeerde vertalingen en geredigeerde vertalingen van geredigeerde vertalingen opgedist, die ook nog eens zonder overleg met de auteur of zijn geestelijke erfgenamen uit hun verband zijn gerukt en in een nieuwe context zijn geplaatst.

Dat noemen we dan citaten.

Een aantal van die zogenaamde citaten heb ik op mijn beurt geparafraseerd om de formulering en de interpunctie aan te passen aan de eisen van de dialoog, aan mijn eigen smaak en aan de nieuwe eeuw, wat hopelijk op hetzelfde neerkomt.

Weer een stapje verder verwijderd van het origineel.

Citaten zijn lonten in mijn kruitvat

Mensen die uit zijn op kennis over de mystiek van het Midden-Oosten moet ik teleurstellen.

De derwisj en de dwaas is geen cursus soefisme.

Het is geen cursus mystiek.

Het is geen cursus niet-weten.

Het is geen cursus wat dan ook.

Je kunt er best iets van opsteken hoor, maar daar is het me niet om te doen.

Ik heb de citaten niet uitgekozen omdat ze een goed beeld van het soefisme schetsen, waarover ik dan als minzame exegeet mijn oogverblindende licht kan laten schijnen.

Integendeel, ik gebruik doelbewust een eenzijdige selectie van citaten uit een mystieke traditie waar het premoderne, godsdienstige niet-weten als een rode draad doorheen loopt, om door de contrastwerking te kunnen laten zien wat een radicaal, postreligieus, postfilosofisch, postmodern niet-weten inhoudt.

Wat een lange zin zeg, en wat een moeilijke woorden.

Geen nood, als je rustig verder leest begrijp je straks precies wat ik bedoel.

Dat soeficitaten lonten in mijn kruitvat zijn.

Al loopt het onveranderlijk met een sisser af.

Sst!

Duister te worden als het heelal, en net zo wijd

Wie niet weet heeft niets te zeggen, dit ook niet.

Dat doet hij door:

1. Te weerleggen wat anderen zeggen, en

2. Zijn eigen weerleggingen te weerleggen.

Niet op eigen gronden, want die heeft hij niet, maar op die van zijn tegenspreker, voor zover die ze heeft, voor zolang hij ze heeft.

Wat heb je er dan aan om De derwisj en de dwaas te lezen?

Tja.

Als het meezit, verlost het je van een paar troetelgedachten.

Op zijn best bevrijdt het je uit de houdgreep van alle gedachten, welke dan ook, van wie dan ook, waaronder deze.

Niet van de gedachten op zich natuurlijk, die komen en gaan en wat doe je eraan, maar uit hun houdgreep.

Dat zou mooi zijn, misschien, of verschrikkelijk, dat moet je maar afwachten, maar ook daar is het me eerlijk gezegd niet om te doen.

Mij gaat het erom de dans van niet-weten te dansen en al draaiende uit mijn gedachten te treden.

De vrije ruimte in.

Keer op keer, telkens weer.

Duister te worden als het heelal.

En net zo wijd.

Kring van acht dansende derwisjen tegen de achtergrond van het heelal.
“Mij gaat het erom de dans van niet-weten te dansen en al draaiende uit mijn gedachten te treden, de vrije ruimte in.”

Dit alles bij wijze van spreken.

Onbekend en teerbemind

Niet-weten is uit je gedachten treden, zei ik, telkens weer, keer op keer.

Uittreding is een ander woord voor extase.

Extase is afgeleid van het Griekse ekstasis, van ek, uit, en stasis, stand.

In het Nederlands betekent het verrukking, trance, exaltatie.

Agnose gaat bij mij inderdaad gepaard met verrukking.

Trance kun je het niet noemen, ik ben volledig bij mijn positieven.

Exaltatie klinkt weer te verheven, voor mij is dit het leven van alledag.

High ben ik ervan, geestelijk gewichtloos.

Agnose is een ballon zonder ballast, een roes zonder smoes.

Je gaat ervan zweven zonder zweverig te worden – ja, dat kan.

Als een ooievaar op een zomerse dag, cirkelend op thermiek.

Als een wolk van niet-weten*, rustig drijvend, onderweg naar nergens.

* Een wolk van niet-weten is een traktaat uit de middeleeuwen over christelijke mystiek.

Zwevende ben ik niet in de hemel, niet in de hel.

Niet in het absolute, niet in het relatieve.

Niet in het eeuwige, niet in het tijdelijke.

Niet in het zelf, niet in mezelf.

Niet mét God, niet zónder God.

Neither here nor there, zegt de Engelsman.

Onbestemd en ongezind.

Eén met de ruimte die ik niet inneem.

Misschien is het me dáár om te doen.

Deze tekst maakt deel uit van Het Witboek Soefisme – de derwisj en de dwaas. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Soefisme op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Hans van Dam Tags: agnose, dansen in het duister, de derwisj en de dwaas, mystiek, niet-weten, soefisme

Lees ook:

  1. Mystiek betekent geheim voor iederéén
  2. 75 – Denkend aan sterven sterf je aan het denken
  3. 79 – Om mijn geliefde niet tekort te doen
  4. 99 – Dansen in het duister

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series BD. NietWeten.nl. Contact. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
02 apr
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
2 apr 23
02 apr
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
2 apr 23
02 apr
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
2 apr 23
03 apr
Dagstart met meditatie en Kum Nye yoga | Gratis proefles 3 april | Online
3 apr 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Taigu – Noem mij Jimmy

    Taigu - 30 maart 2023

    Na slechts één termijn in het Witte Huis werd de wat verlegen Democraat Jimmy Carter aan de stembus verslagen door zijn Republikeinse tegenstrever Ronald Reagan. Hij trok zich vanuit het centrum van de macht in Washington, DC terug naar Plains, in Georgia, een dorp met 700 bewoners. Daar zette hij zijn oude gebruik voort om wekelijks les te geven op de plaatselijke zondagsschool van zijn baptistische gemeente.

    Boekbespreking- De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren

    Erik Hoogcarspel - 29 maart 2023

    Het begrip ‘moraal’ is niet voor iedereen even duidelijk, dus laat ik hier eerst een definitie ervan geven. In het algemeen is ethiek het nadenken over wat je hoort te doen en waarom. Moraal is het stelsel van normen (gedragsregels) en waarden (dingen waar je om geeft) dat daarmee samenhangt. Waarom zou iemand nu zijn moraal willen verbeteren? Klaas Rozemond, filosoof, jurist en universitair hoofddocent strafrecht aan de VU, is ervan overtuigd dat hier een grote behoefte aan is.

    De dingen zijn zoals ze zijn en daar dien je bij te blijven

    gastauteur - 29 maart 2023

    Femke is moeder van een zoon van 11 jaar oud, een gevoelige jongen die al vanaf zijn zesde niet meer naar school gaat. Na zes weken in groep 3 viel hij uit. Hij is hoogbegaafd en kan vanwege zijn eigen manier van leren en onderzoeken niet aarden in een schoolse omgeving. Hij zat toen hij uitviel al in een Leonardo-klas, een onderwijsvorm voor hoogbegaafde kinderen van 4 tot 12 jaar, aldus moeder Femke, maar ook dat paste helaas niet.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De virtuele denkster 415
    • Dick – Godsbeeld
    • Chinees tempeltoerisme: honderden jongeren trekken naar boeddhistische heiligdommen
    • Lezerspost, notenmelk, en echte kaas – maar dan plantaardig
    • Worden wat we zijn

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens