De Linji Lu is een fantastisch zenboek en Meester Linji is een fantastische meester. Larger than life, zoals de Engelsen zeggen. Letterlijk, zoals we nog zullen zien. Een ballon die zichzelf doorprikt.
In 2015 publiceerde het Boeddhistisch Dagblad de eerste editie van Niet te geloven! De Linji Lu van Hans van Dam. Binnenkort zal ook de tweede editie als serie in deze krant verschijnen. Niet te geloven, de tweede editie!
Speciaal voor het Boeddhistisch Dagblad heb ik een vierdelige serie over de totstandkoming van de Linji Lu geschreven. Dit vierluik bestaat van begin tot eind uit terzijdes. Net als de Linji Lu, die op wat holle woorden na zo leeg is als het firmament. Net als mijn website, niet-weten.nl, al is het aantal woorden daar wat groter. Net als het leven zelf, in elk geval het mijne, dat tjokvol woorden zit waar ik feilloos tussendoor glip. Of ik nou wil of niet.
Vandaag deel 4 en slot: Brand! Wat de Linji Lu doet met je verstand
Lees ook deel 1, deel 2, deel 3
Brand! Wat de Linji Lu doet met je verstand
Boekhuis spelen
Van 2015 tot 2018 was De Linji Lu gratis verkrijgbaar als webpagina op niet-weten.nl, als serie in het Boeddhistisch Dagblad, als epub en als pdf via de site, en tegen betaling als hardcover.
Aan dat laatste kwam deze zomer abrupt een einde toen mijn uitgever, die eigenlijk drukker is, stopte met printing on demand. Hij wilde voortaan boekhuis spelen door op kosten van de auteurs van elk boek een stapel ineens af te drukken en die uit voorraad te verkopen.
Ook verhoogde hij de verzendkosten in één keer met 100% tot minimaal zes euro, dan verdiende hij er nog wat aan. Tja, je kunt het proberen, maar de meeste auteurs namen meteen de benen, ik ook, nog voor de kopers het lieten afweten. Met spijt in mijn voet, want kennelijk is er behoefte aan de Linji Lu in boekvorm.
Er is vraag, niet veel, wel gestaag, zoals je van een backlisttitel voor een kleine doelgroep kunt verwachten. Ook al staat de hele tekst op internet, een stoffelijk boek in je handen waar je rustig in kunt lezen zonder backlight en zonder berichtjes en bliepjes van allerhande appjes, geeft een andere leeservaring.
De Linji Lu is geen boek ter verstrooiing maar ter verdieping. Dat vergt aandacht. Je moet het langzaam lezen, hoe langzamer hoe beter. Net zo langzaam als het geschreven is, trager nog.
Je moet de Linji Lu lezen als een scheurkalender. Een preek of een koan per keer. Eenmaal per dag vóór je kussengang. Eenmaal per stoelgang, als je niet mediteert. Dat meditatie noemen. Ontlediging. Ontlasting van lichaam en geest, daarover gaat de Linji Lu:
Alleen die schijt hebben aan de patriarchen zijn boeddha’s. Alleen die schijt hebben aan het onderricht van de tripitaka zijn boeddha’s. Alleen die schijt hebben aan de vromen en de braven en de ijverigen zijn boeddha’s. Alleen die schijt hebben aan goed en fout zijn boeddha’s – alleen degenen die niets geloven, dit ook niet, en zich door niemand gek laten maken.
(Preek 24 van de Linji Lu.)
Het boeddhisme is er niet om je te vangen, maar om je te bevrijden. Ook van het boeddhisme.
Een tweede editie
Nadat we onze eigen oude proefdrukken en archiefexemplaren van de eerste editie van de hand hadden gedaan en een paar keer nee hadden moeten verkopen, besloten we een nieuwe editie uit te brengen bij een nieuwe uitgever. De versies op de site, in de krant en in het boek liepen toch al niet meer parallel en het zou een goede gelegenheid zijn om de vertaling nog eens helemaal door te nemen.
Een nieuwe editie was ook een goede gelegenheid om een inleiding en een verantwoording toe te voegen, dat was er in de eerste editie bij ingeschoten. Hoewel het boek min of meer voor zichzelf spreekt, of eigenlijk zwijgt, valt er een heleboel over te vertellen:
Wat is de Linji Lu? Wie is Meester Linji? Waarom moet je de Linji Lu gelezen hebben? Hoe is de vertaling tot stand gekomen? Welke interpretaties zijn er van de Linji Lu en wat is mijn insteek? Wat is toch die ‘leegte’ waar Linji het steeds over heeft? Wat is de plaats van metafysica in het boeddhisme?
Je hoeft het allemaal niet per se te weten, maar het helpt wel. Een boek zonder inleiding is als een monnik zonder pij. Een boek zonder verantwoording is als een monnik zonder haar. Koud hè?
Behalve een nieuwe inleiding en een nieuwe verantwoording is er ook inhoudelijk het nodige veranderd. De monologen en de dialogen heten nu preken en koans, want dat zijn het. Alle titels zijn gewijzigd en alle teksten zijn geredigeerd, wel tien keer. Ik heb het niet bijgehouden, maar het gaat om minstens duizend aanpassingen, grotere en kleinere. In essentie is het nog dezelfde tekst – zo veel bewegingsruimte heeft een vertaler niet – het leest alleen wat makkelijker weg, vind ik zelf.
Nog een verschil: de eerste editie was een hardcover, de tweede is een paperback geworden. Bij mijn nieuwe uitgever zou een gebonden boek tien euro duurder uitvallen dan een boek met slappe kaft, en dat vonden we wat veel voor twee stukjes karton en een paar meter binddraad.
Hoe is het met mijn oude website afgelopen?
In deel drie van dit vierluik had ik het over mijn website die niet meer in de zoekresultaten verscheen. Hoe is het daarmee afgelopen?
Slecht. De oude website was reddeloos verloren. Wat ik ook probeerde, de zoekmachines lieten zich niet verleiden om hem opnieuw te indexeren. Ten einde raad ben ik in 2016 overgestapt van Google Sites naar WordPress en van voren af aan begonnen.
De webmaster van het Boeddhistisch Dagblad is nu mijn host. Internet wendt niet langer zijn hoofd af en de site wordt weer volop gevonden, al zal het wel nooit een pretpark worden. Dat is de bedoeling ook niet, niet-weten.nl is een dwaaltuin, een gat in de werkelijkheid waarin er geen pad is om te gaan en geen tijd om te verliezen. Je bent er van harte welkom, wanneer en zolang je wilt, in alle jaargetijden, 24/7.
De linji Lu is niet mijn zwanenzang geworden. Integendeel, ik heb er een rubriek in het Boeddhistisch Dagblad aan overgehouden die ik mag invullen naar eigen inzicht. Sindsdien schreef ik de marathonserie Niet om door te komen! De Poortloze Poort, de lopende serie Meester Tja en de Tao van Tja en nog het een en ander. Zo zing ik mijn lied om niet.
Hoe is het met de quinta afgelopen?
In deel twee van dit vierluik vertelde ik over de Quinta da Flores waar ik zoveel voetsporen achterliet en die zoveel sporen in mijn voet achterlieten.
Voor deze herenboerderij in Portugal braken na ons vertrek moeilijke tijden aan. In augustus 2015, de zomer van hetzelfde jaar dat wij met bloed, zweet en tranen een deel van het overwoekerde landschap hadden omgetoverd in een schijn van een parklandschap, braken er in de regio natuurbranden uit. Ze rukten op, kwamen iedere dag wat dichterbij en bereikten ten slotte de boerderij, die flink wat schade opliep. Volgens de eigenaren was het volgens de brandweer mede door ons radicale snoeiwerk dat de gebouwen behouden bleven. Een prettige gedachte maar niet verifieerbaar.
Twee jaar later, in juni 2017 braken er opnieuw branden uit, feller en sneller dan die van 2015. Er vielen tientallen doden, mensen die ingesloten raakten door het vuur en levend verbrandden in hun auto op de weg die wij zelf zo vaak hadden gebruikt als we boodschappen gingen doen of een avondwandelingetje maakten. Een groot deel van de ruim vier hectaren natuurschoon van de boerderij werd door de brand verwoest, al bleven door de inzet van de brandweer opnieuw alle gebouwen gespaard.
Van onze noeste arbeid is nu geen spoor meer te bekennen. Vergeleken met het vernietigende vuur was ons snoeiwerk nog geen druppel op een gloeiende plaat. De eigenaren, Hollandse expats, hebben de boerderij met moeite weten te verkopen – niet als de ‘Quinta da Flores’ maar als de ‘Quinta del Aqua’, naar het stroompje dat er doorheen loopt en dat net als alle wateren overal ter wereld zelfblussend is. Hun paradijsje heeft zijn ware gezicht getoond en het spirituele centrum is niet meer.
Wat de brand deed met het landschap is wat de Linji Lu doet met je denkbeelden. Er blijft niets van over. Lucht en leegte. Heb je ooit water zien branden? Ik ook niet. Ziedaar de zengeest alias de weetnietgeest waarover ik in deel één van dit vierluik zei: ‘Jemig, hoe moet ik dat nou uitleggen.’ Het is een zelfblussend stroompje.
Ik wens iedereen warme voeten en een koele kop.
Hans van Dam, Amsterdam, 16 december 2018
(lees verder onder de afbeelding)
Vanaf volgende week verschijnt de tweede editie van Niet te geloven! De Linji Lu als serie in het Boeddhistisch Dagblad. We trappen af met het voorwoord en de drieledige inleiding op vier achtereenvolgende zondagen om 04:04, gevolgd door de zestig preken en de zestig koans op weekdagen om 17:17, gevolgd door de vierdelige verantwoording op achtereenvolgende zondagen. Je bent van harte welkom en nietkom.
