De boeddhistische blik – Moeders zijn ook dochters (2)

“Je moeder is je eerste en misschien wel grootste leermeester. Ze is de persoon die het meeste indruk op je maakt, waar je niet aan kan ontkomen… ze is de grond waar je vandaan komt”.

Nazmye Oral

Moeders zijn ook dochters is een tweeluik van Sarah Marijnissen en Alexander Oey over de impact en de betekenis van de relatie tussen moeder en dochter. Nadat Marijnissen haar relatie na 29 jaar verbreekt, probeert ze inzicht te krijgen in hoe de band met haar moeder haar als kind heeft gevormd; hoe dat effect heeft gehad op haar vermogen tot intieme relaties, want hoewel Sarahs moeder al 17 jaar geleden is overleden, blijkt die invloed nog steeds door te spelen in haar leven.

De relatie met onze moeder is misschien wel de meest vanzelfsprekende en complexe relatie in ons leven. Wij danken het leven aan onze moeder en zijn als kind afhankelijk van haar onbevangen aandacht en liefde voor een goede ontwikkeling naar volwassenheid. Maar wat als de moeder zelf behoeftig is? In onze cultuur leeft het idee dat een moeder perfect moet zijn. Er is weinig aandacht voor de tekorten die moeders vroeger zelf hebben opgelopen, terwijl die onbewust wel doorwerken in emotionele bezetting of verwaarlozing van een dochter. De sporen die dat achterlaat bemoeilijken het losmakingsproces van de dochter, omdat zij zich het lot van de moeder aantrekt en dat wil verlichten. Het kind neemt de verantwoordelijkheid van haar over of claimt op een later moment de ervaren tekorten uit de jeugd van zijn of haar partner en omgeving. Bovendien is kans groot dat de dochter blijft ‘hangen’ in het kindbeeld van de moeder. Op eigen benen staan en volwassen relaties aangaan op latere leeftijd wordt dan lastig. De documentaire laat zien hoe belangrijk het is dat dochters hun moeder in haar realiteit leren zien en omarmen. Dat kan alleen vanaf haar plek met een juiste afstand.

Aan de hand van herinneringen, foto’s en videobeelden van Sarahs moeder uit twee eerder gemaakte films onderzoekt Marijnissen de dynamiek tussen moeder en dochter en bekijkt ze hoe ze na haar scheiding de regie over haar (emotionele) leven weer terug kan pakken. Ze gaat in gesprek met andere dochters die net als zij de urgentie voelden om het beeld dat ze als kind over hun moeder hebben gevormd bij te stellen vanuit een volwassen blik. In het eerste deel van deze tweeluik spreekt ze hierover met theatermaker en schrijver Nazmiye Oral, die in de publieke ruimte van het theater het liefdesgevecht met haar moeder aangaat. Ze bleef jaren op afstand door gevoelens van woede die ze jegens haar had. Nazmiye en haar familie toerden twee jaar rond (tot aan New York). Is het beeld van haar moeder gaan verschuiven? Heeft deze nauwe samenwerking haar relatie met haar moeder veranderd?

Ook bezoekt ze coach en familie-/organisatie-opsteller en schrijver Els van Steijn. Zij werkt met de metafoor van ‘De Fontein’, die het hele biologische familiesysteem voedt, mits je op je plek staat. Ze schreef er een bestseller over. Wat gebeurt er met je wanneer je niet op je plek staat?