Op mijn tekst over transmissie kwamen een aantal merkwaardige reacties. Iemand stelde de vraag: Waarom mag dan niet iedereen psychiater op zijn deur zetten als er geen transmissie is? De relatie met de tekst is niet helemaal duidelijk. Ik stel het bestaan van transmissie niet in vraag. Het gaat over de inhoud ervan.
Waarom mag niet iedereen zich arts noemen? De wet heeft het over ‘risicovolle en voorbehouden handelingen’. Niet iedereen mag een heelkundige ingreep uitvoeren of medicatie voorschrijven. Een chirurg brengt zijn patiënt ernstige verwondingen toe. Voor je dat laat gebeuren wil je toch zeker weten dat hij weet wat hij doet en dat hij voldoende ervaring heeft. Medicijnen zijn giftige stoffen. Voor je die slikt wil je er toch gerust in zijn dat je arts de nodige kennis heeft. Voor die ‘voorbehouden handelingen’ is er een wettelijke regeling.
Zijn er voor een boeddhistische leraar met transmissie ‘voorbehouden handelingen’? In het oude China zeker. Zen heeft de verschillende vervolgingen van het boeddhisme in China overleefd onder andere door de leefregel van de monniken, de vinaya, te laten vallen en de oprichting van staatskloosters te accepteren. In de vinaya-kloosters waren de monniken eigenaar van het klooster. De hiërarchie was bepaald door anciënniteit. Er was een democratisch systeem van besluitvorming.
De staatskloosters waren georganiseerd zoals de Chinese bureaucratie. De monniken waren als ambtenaren. De abten hadden een absolute jurisdictie over het klooster. Hun taak was grotendeels administratief. Het laatste wat de overheid nodig had, was onrust in de kloosters. De formele transmissie was het equivalent van het staatsexamen. Abten waren mandarijnen. Als het de lokale overheid uitkwam, konden ze van de ene dag op de andere naar een ander klooster worden uitgezonden, als crisismanager bijvoorbeeld. Weigeren kon alleen wegens ziekte, iets wat je natuurlijk niet te vaak moest proberen.
Hebben we dat in het westers boeddhisme nodig? Als de Belgische overheid de boeddhistische leraren gaat betalen dan zal er zeker iets van certificering nodig zijn. De dag dat deze financiering erdoor komt, zullen er in België officieel erkende boeddhisten zijn en officieel niet-erkende. De plannen voor de erkenning van het boeddhisme zijn maar een nevenkwestie. Het heikele punt is de erkenning van de opleiding van de imams om radicalisering tegen te gaan. Vanuit het standpunt van de overheid is dat begrijpelijk, maar moet het boeddhisme daarin meegaan?
Wat zouden ‘risicovolle voorbehouden handelingen’ kunnen zijn voor een boeddhistische leraar hier? Een andere lezer van het BD had een merkwaardige suggestie: Iemand ‘vroeg wat de zenmeester deed met neurotische mensen. Daarop antwoordde hij: Ik zet ze klem.’ Klemzetten als voorbehouden handeling? Het lijkt belachelijk, ware het niet dat ik daar meer voorbeelden van gezien heb dan mij lief is.
Het hele punt van mijn tekst is dat de echte (niet louter formele) transmissie in de bejegening gebeurt. Als de leraar zijn leerlingen klemzet is zijn transmissie klemzetten. Dat is zeker een risicovolle handeling, hopelijk nooit een voorbehouden handeling. Al menen sommige zenleraren dat ze de absolute jurisdictie van de Chinese abt overgeërfd hebben.
Seksueel geweld en lichamelijk geweld zijn strafbare feiten. Psychisch geweld is veel moeilijker hard te maken, maar daarom niet minder beschadigend. Ik weet niet of dat met vertrouwenspersonen op te lossen is. Ik kan alleen maar hopen dat iedereen die door een leraar wordt ‘klemgezet’, dit herkent als machtsmisbruik, meteen opstaat en beleefd afscheid neemt.
Sjoerd zegt
Zeer van harte eens met de inhoud en stellingname.
Ujukarin zegt
Ja hoor, mooi samengevat. Is ook in lijn met wat ik eerder over Overdracht schreef…
https://boeddhistischdagblad.nl/achtergronden/70351-dharma-overdracht-goeroes-en-spirituele-vriendinnen/
En het eraan rakende probleem van (on)ethisch gedrag van leraren inclusief Crazy Wisdom:
https://boeddhistischdagblad.nl/achtergronden/65242-zen-en-de-zin-van-de-dharmabeoefening-2-en-slot/
With folded palms,
bart zegt
Boeddha hongerde zich uit om een antwoord te vinden. Boddhidharma zat 9 jaar met zijn gezicht naar de muur.
Dogen zat vanaf zijn 8e in een klooster,ging in zijn twintiger jaren naar China om de ware leer van Boeddha te zoeken.
Nu is er opeens een Westers Boeddhisme wat die lessen overboord gooit. De onrendabele elementen in de vuilnisbak gooit en de verkoopbare delen ten gelde maakt.
Ujukarin zegt
Hmmm… zwaar gechargeerd. Er zijn zeker zich ‘Westers boeddhist’ noemende leraren die iets teveel aan commercie en marketing denken ja. Maar er zijn er ook, en daar reken ik mijn sangha onder, die juist dichter bij de kern van het Boeddhisme menen te zitten dan de Azie-kopieerende tradities. Wat we in de vuilnisbak mikken is namelijk allerlei Aziatische cultuur en traditie zoals patriarchaat, nadruk op verplichte ‘superieure’ levensstijlen, rituelen die belangrijker geworden zijn dan inhoud etc.
Maar we dwalen een beetje af van het topic denk ik, dus bij dezen een hoog-over weerwoord. Meer detaildiscussie mogelijk in een andere context.
With folded palms,
Sjoerd zegt
Dat patriarchale, het verheffen van de man tov de vrouw, is dat niet typisch 1 van de leerstukken uit de jaren ’90 en daarna van Triratna ( in casu dhr Lingwood).
(Ik moet het toch weer eens opzoeken in dat omstreden boekje van Triratna Groot Brittannië uit de jaren ’90.)
Of hebben Lingwood en zijn volgelingen van Triratna werkelijk in woord en geschrift afstand van deze rabiate teksten genomen.
In dat geval zou ik graag deze teksten lezen, waarin dat gepubliceerd is en ook begrijpen wat de officiële uitgangspunten en praktiseren daarvan nu vorm krijgt.
Waar is eea hieromtrent beschreven en publiek te lezen.
Ujukarin zegt
Je bent inderdaad totaal fout geïnformeerd. Wij zijn juist een der zeer weinige sanghas waar vrouwen uitsluitend door andere vrouwen geordineerd worden, zonder de verplichte aanwezigheid van mannen zoals de traditionene vinaya voorschrijft.
De bron waar Arthakusalin’s mail naar verwijst is een goed startpunt.
https://thebuddhistcentre.com/timeline/the-triratna-story-by-vajragupta.pdf
With folded palms,
Jacco zegt
Beste Ujukarin, u zegt dat u als leraar met uw sangha dichter bij de kern van het Boeddhisme meent te zitten dan de Azië-kopiërende tradities. Dat zou natuurlijk kunnen, ook in Azië wordt al vele eeuwen lustig gekopieerd en treedt derhalve kopie-van-kopie vervaging op. Maar weet u het ook zeker..? Mijn oog blijft eerlijk gezegd ietwat hangen bij het woordje ‘menen’. En daarnaast is zelfs dicht bij de kern er natuurlijk nog altijd een ietwat vandaan. Aangezien u de leer van Gautama meent te volgen, zult u het met mij eens zijn dat ontwaken geen toevalstreffer hoeft te zijn (anders zou het volgen van een leer en het hebben van een sangha daartoe immers onzin zijn). Tegelijkertijd is het natuurlijk ook weer geen sinecure om te ontwaken langs het pad dat de Boeddha heeft overgeleverd, anders liepen er na 2500 jaar wel heel wat meer ontwaakten op de aarde rond (zie ook mijn reactie aan G.J. Smeets). Dus hoe zwaar gechargeerd is het werkelijk, de reactie van Bart waarop u hierboven reageert? En mocht zijn commentaar inderdaad niet relevant zijn voor u als leraar en uw sangha, waarom richt u zich (in dat geval) als een der ontwaakten in de wereld der slapenden niet constructief op het topic door aan te geven welke kern er dan precies van belang is voor een efficiënte transmissie van de leer, in plaats van u louter en alleen ietwat strijdend te verdedigen tegen de opmerking van Bart (welke misschien niet eens perse of louter een reactie was op uw eerdere reactie). En ja, ik heb de tekst achter uw hierboven geplaatste links (enigszins) gelezen, maar zie u daar een soortgelijk iets doen. En ik zou het heel interessant vinden om u hier kort en bondig te zien verwoorden middels welke kern u uw leerlingen tracht te doen ontwaken, zonder daarbij al te zeer in te gaan op allerhande problemen daarbij (die ken ik namelijk wel en zijn natuurlijk slechts en alleen interessant voor master klasjes tussen leraren onderling).
Ujukarin zegt
Hoi Jacco,
Mooie uitdaging maar ik ben bang dat het gewoon niet zomaar in korte volzinnen kan. Nee ik claim écht niet verlicht te zijn, maar wel op een pad te zitten (met mijn leraren en mijn medevolgelingen) dat ons daarvoor het beste toerust. Beter dan op Aziatische leest geschoeide tradities. En heel anders dan zoals Bart het chargeert, het gaat niet om overboord gooien van ‘onrendabale elementen’ maar om cultureel bijgeplakte zaken zoals het patriarchaat.
Die kern van tranmissie en vooral wat daarin mijn clubje uniek maakt hoop ik ergens februari-maart hier te plaatsen, want ik ben ’t aan het uitschrijven voor een weekendretraite in Azië en mogelijk ook voor gebruik in een 4-avonden cursus dit voorjaar in Amsterdam. Maar tegen die tijd heeft naar me ter ore gekomen is deze site een iets ander karakter waarin niet de huidige plek is voor publieke discussie op de site, dus we zouden dan t.z.t. moeten zien waar jij met eventuele volgvragen en -opmerkingen terecht zou kunnen.
Ik hoop dat het voor nu helpt, het gesprek zal zoals je leest later vervolgd moeten worden maar voel je vrij om in de tussentijd al wat meer bronnen te raadplegen ;-)
With folded palms,
Jacco zegt
Beste Ujukarin,
Dank voor jouw reactie. Ik maak uit de opmerkingen in je laatste twee zinnen op dat je mijn reactie hebt beantwoord vanuit de veronderstelling dat deze voortkomt uit een behoefte aan (meer) informatie. Laat me je bij deze aangeven dat dit niet het geval is. Ook is het niet zo dat ik de uniciteit van jouw sangha ter discussie tracht te stellen. Ik ben er heus van overtuigd dat deze uniek is, dat is immers iedere sangha (of club) op de hele wereld. En zeer mogelijkerwijs is jouw club voorts inderdaad tevens uniek door toedoen van de kern van haar transmissie. Maar ook dat eventuele gegeven is op zich natuurlijk nog altijd een weinig bijzonder iets, het aantal mogelijke deviaties dat kan worden bedacht en vormgegeven ten aanzien van zoiets als de transmissie van enigerlei leer is immers eenvoudigweg oneindig. Veel relevanter is natuurlijk het vraagstuk of enigerlei sangha, leer en/of haar transmissie al dan niet uniek is ten aanzien van het aantal mensen dat deze tot ontwaking weet te brengen. Want eventueel mogelijke (overigens niet onterechte) overpeinzingen rondom de al dan mogelijkheid om middels zoiets als meditatie te ontwaken wanneer datzelfde het doel is van de meditatie ten spijt, is dit natuurlijk wel simpelweg hetgeen Gautama anderen middels zijn leer als geheel bij trachtte te geleiden. En als Gautama had gemeend dat dit mogelijk was geweest middels een betere en/of meer eenduidige omschrijving van de leer en/of transmissie, had hij dat vast wel gedaan. Maar waarschijnlijk begreep hij heel goed dat en waarom de kwestie (van tot ontwaking geraken) uiteindelijk (juist) niet op die manier beslecht kan(!) worden. En mocht er al een enigerlei iets kunnen worden aangewezen of benoemd als de kern van zijn leer, is het wellicht simpelweg dat laatste. Ik zeg ‘mocht’, omdat dat laatste in wezen niet zozeer met de leer of het uitgestippelde pad heeft te maken, maar puur met de eventuele beoefenaar. Gautama wees hierop door te stellen dat eventuele volgers van zijn leer niets voor lief dienden te nemen, ook niet die leer zelf en zijn eigen woorden. Maar dat de volger of beoefenaar alles zeer grondig dient te onderzoeken en geen genoegen dient te nemen met welk door enig ander voorgeschreven of voorgestelde wijze der zaken dan ook (hetgeen overigens niets meer of minder is dan wat iedere grote leraar uit de geschiedenis zijn toehoorders op het hart heeft geprobeerd te drukken). Simpelweg omdat uiteindelijk niets anders dan dat een mens ooit tot ontwaking dan wel het waarlijk zien van de werkelijkheid kan brengen. En gezien de hardnekkige neiging van veel mensen om vooral achter leraren en guru’s aan te willen lopen, wordt de onmogelijkheid nog veel groter wanneer degene waar men het vertrouwen in stelt nog niet tot werkelijke ontwaking is gekomen. Dan krijg je zoiets als een rups die een vlinder probeert te leren vliegen. Of die rups daar verder al dan niet een commerciële aangelegenheid van maakt, of wellicht om enigerlei andere reden een bestaansrecht mee tracht te verkrijgen, doet voor de onmogelijkheid van die kwestie uiteraard geenszins ter zake. En helaas zijn voor de praktische haalbaarheid van die kwestie ook zaken als de eventuele goede bedoelingen van de rups of het wederzijds vertrouwen tussen de rups en vlinder verder totaal irrelevant. Hoe goed de bedoelingen van de rups ook moge wezen en hoe groot het vertrouwen van de vlinder in de rups (en andersom) ook moge zijn, de rups zal de vlinder nimmer kunnen leren vliegen. Mocht die vlinder zich toch met dat verzoek of zelfs maar die hoop of wens tot de rups wenden, kun je het een rups vol goede bedoelingen verder misschien niet al te zeer kwalijk nemen dat ie het toch met volle overgave probeert. Maar of het wijs is van de rups om te denken dat hij de vlinder ermee helpt is uiteraard een totaal andere vraag.
Misschien drukt Bart zich inderdaad enigszins ongenuanceerd uit, Ujukarin. Maar zwaar gechargeerd is hetgeen hij aan de orde tracht te stellen allerminst. Hoe veel of weinig jij en/of jouw sangha al dan niet ook meedoen aan hetgeen hij ter discussie brengt, die voor jou klaarblijkelijk persoonlijke kwestie doet verder niet direct ter zake voor hetgeen hij in algemeenheid stelt. Alhoewel de term ‘onrendabel’ daarbij misschien ruimer gezien dient te worden dan louter geldelijk gewin. Vele leraren gaat het natuurlijk ook of vooral om het gewin in statusgevoel c.q. het rendement voor hun (evt. spiritueel) ego. En in hoeverre zoiets als dat laatste ook toepasselijk kan zijn op leraren vol goede bedoelingen zouden we misschien aan de goed bedoelende rups kunnen vragen ;-). Vergeet niet dat Gautama zijn leer pas heeft opgesteld nadat hij ontwaakt was, beste Ujukarin. En vergeet niet dat hij zelf niet door toedoen van enigerlei leer is ontwaakt. Hij heeft gevonden door te zoeken, maar niet door te volgen.
Groet.
G.J. Smeets zegt
@Bart
De spil van Gautama’s boodschap is de compromisloze anatta doctrine. Al het andere in wat ‘de boeddhistische leer’ heet kan overboord zonder dat de spil wordt aangetast. Er kan ook van alles aangeplakt worden zonder dat de spil wordt aangetast. Dat is in 2500 jaar ‘boeddhisme’ dan ook volop gebeurd. In India, Sri Lanka, China, Thailand, Japan, Tibet, Indonesië. En Sinds kort in Europa. En in Australië, USA, Zuid Amerika. Groenland zelfs. Overal wordt buitenlandse ballast afgeworpen en lokaal cultuurgoed aangeplakt.
@Edel Maex
De anatta doctrine als spil van Gautama’s boodschap is eenvoudig te begrijpen en uit te leggen: alles hangt met alles samen en er ligt geen fundament onder noch zit er een essentie in. Minder eenvoudig is het (voor wie zich die boodschap aantrekt) om zich bij dat feit neer te leggen, er genoegen mee te nemen en vervolgens maar aandachtig hier & nu te zijn. Dat is wat een beetje meditatieleraar onderwijst. En hij onderwijst het door het ‘hier en nu zijn’ voor te doen. Het idee dat de leraar iets doorgeeft – transmissie – is wat mij betreft exotische ballast die overboord mag. Ook het idee dat *echte transmissie* via bejegening plaats zou vinden. Leraren dienen zich te beperken tot voordoen en zich vooral te onthouden van iets door te (willen) geven. Het hele idee van transmissie is ballast en kan anno 2016 overboord.
Jacco zegt
@ G.J. Smeets
Dat is nog al een uitspraak zeg; ‘al het andere kan overboord gegooid worden zonder dat de spil wordt aangetast’. En evenzo dat ‘er ook van alles aangeplakt kan worden zonder dat de spil wordt aangetast’. En dat alles dan “onderbouwd” door de opmerking dat dit ‘dan ook’ volop is gebeurd de afgelopen 2500 jaar. Alsof dat laatste ook maar enig bewijs vormt voor de stelling dat een dergelijke handelswijze de spil van de leer niet aantast. Laat staan of het bevorderlijk is voor het ontwaken van beoefenaars van de leer. En dat dan als reactie onder een stukje over transmissie, over welk begrip u even later stelt dat het ballast is en overboord moet. Zou het in tegenstelling tot wat u meent (en stelt) niet juist zo kunnen zijn dat het ongebreideld naar eigen inzicht ‘moderniseren’ en ‘cultureel aanpassen’ van de leer één van de voornaamste redenen is waardoor na 2500 jaar de mensheid nog altijd niet is ontwaakt zoals De Boeddha zelve en als ware (…) het haar normale dan wel eigenlijke staat van zijn? Jazeker, dat ‘eigenlijke’ is een bedoelde woordspeling mijnerzijds, daarbij mede doelende op uw opmerking aangaande de anatta doctrine als zijnde de spil van Gautama’s boodschap. Want ook al heeft u met dat laatste (wellicht) een zeker punt, het is vanuit dat oogpunt beschouwd evenzo de spil van iedere andere (kloppende) leer. Maar strikter gezien, is het in het geheel geen aspect van enigerlei kloppende leer, het is eerder waar iedere kloppende leer naar wijst en haar beoefenaars heen tracht te geleiden. En als al het andere dan het anatta doctrine werkelijk overboord zou kunnen uit de leer, is er daartoe in feite in het geheel geen leer meer (die daar naartoe geleid). Maar slechts en alleen een geloof in iets dat men c.q. de prille beoefenaar (nog) niet werkelijk kent, maar louter als concept of bij naam. Of hoogstens een (in dat geval vermeend) verstandelijk begrip van de anatta. Hetgeen in feite natuurlijk weinig anders is dan een geloof. Maar dan een geloof in het zelf, dan wel in het vermeende begrip van dat zelf (dat er ondertussen niet is volgens diezelfde anatta). Wat zou er gebeuren met Gautama’s leer (en/of enigerlei andere) wanneer mensen die leer naar eigen inzicht gaan doorgeven zonder dat die mensen zijn ontwaakt zoals Gautama was toen hij zijn leer opstelde. Zou dat geen typisch geval van de klok en de klepel zijn? En weet u zeker dat precies dat niet reeds is begonnen kort na de dood van Gautama? Of heeft u dat deel van de (overgave rond de) leer misschien ook overboord gekieperd? En voor het geval u nog steeds niet wat gaat twijfelen aan uw eigen woorden hierboven; een klein sommetje kan u leren dat er reken technisch in 2500 jaar een kleine 850 miljard ontwaakten op aarde zouden (kunnen) zijn wanneer er vanaf Gautama iedere 100 jaar 3 ontwaakten zouden zijn voortgekomen uit de ontwaakten van de eeuw daarvoor (3 tot de macht 25). Weet u dan nog steeds zeker dat er niets verkeerd is gegaan (en gaat) bij de transmissie van de leer? U stelt verder dat de leraar zich dient te behouden tot het voordoen. Maar nog afgezien van de vraag of enigerlei leraar al dan niet het juiste ‘voordoet’ (aandachtig zijn en stil zitten…?), waarom zou Gautama dan niet gewoon slechts en alleen dat hebben gedaan naar zijn leerlingen denkt u?
Ariyadhammo zegt
Ik sluit me bij de redeneertrant van G.J. Smeets aan. Dat een uitspraak die door een ‘beedigd’ leraar gedaan wordt waarder is dan door elk een nader is natuurlijk onzin. In de kalamasutta wordt de overweging dat een uitspraak door je leraar gedaan is uitdrukkelijk verworpen als grond om de uitspraak aan te nemen.
Daarnaast stelde de Boeddha volgens de oudste bron in het Pali, bij zijn dood juist geen leraren aan (maha-satipathana sutta). Neem de Dhamma als leraar.
De behoefte om achter leiders aan te lopen en je als leider of leraar te wille profileren lijkt echter zo groot te zijn dat die niet door dit soort argumenten verdwijnt. ook niet in vipassana land.
G.J. Smeets zegt
Beste Jacco,
de dhamma is waar het om gaat. Merken we vier dingen goed op:
– De dhamma is geen Indiaas ding en is niet gebonden aan (wel verbonden met) lokaal/regionaal cultuurgoed.
– Er zijn heel veel mensen die zonder leraar met de dhamma als leidraad/inspiratie leven. Er zijn veel minder mensen die daarbij een leraar inschakelen.
– Héél veel teksten uit voorbije eeuwen met dhamma als onderwerp zijn anno 2016 in héél veel talen beschikbaar voor een schijntje. Anders dan 100 jaar geleden is er trouwens geen enkele leraar nodig om een kopie van die teksten overhandigd te krijgen.
– Ikzelf vind dat de anatta doctrine de spil is in het gedachtegoed van al die vertaalde teksten die over dhamma gaan. Tot nu toe pakt die bevinding naar genoegen uit.
Maar dit alles terzijde, dus ter zake. De twee blogstukken van Edel Maex gaan over transmissie. Ik heb daarover te kennen gegeven dat transmissie m.i. een conceptuele illusie is: er wordt in de relatie leraar/leerling (behalve kopieën van teksten en ceremoniële voorwerpen) niks doorgegeven, er wordt voorgedaan en nagedaan. En ik heb gesteld dat het concept ’transmissie’ een cultureel artefact is uit de aziatische historie en dat wat mij betreft overboord kan. Let wel: het •kan• wat mij betreft overboord. Het *moet* niet, daar ga ik niet over.
P.s. Foutje mijnerzijds, deze reactie moet uiteraard staan onder bovenstaande bijdrage van Jacco en niet hier.
Jacco zegt
Beste G.J.,
Dat transmissie doorgaans een conceptuele illusie is, alsook de vergaande gevolgen van dergelijke conceptuele illusies op allerhande vlakken, staat wat mij betreft volledig buiten kijf. Dat gegeven heeft m.i. verder echter geenszins te maken met het concept van transmissie op zich. Transmissie is in de kern natuurlijk niets meer dan een (ander) woord voor overdracht of overbrenging, en in de (meer specifieke) context van waaruit wij spreken betreft het volgens mij de overdracht of overbrenging van kennis en informatie. Deze term wordt voorts gebezigd in de nog iets specifiekere context van waaruit de artikelen van Edel Maex zijn bedoeld, maar is volgens mij ook in die context in de kern niets meer dan het hiervoor gestelde. Of misschien moet ik zeggen dat het ook in die context in de kern als niet meer gezien zou moeten worden dan het hiervoor gestelde. Want inderdaad, ergens daar gaat er op de een of andere manier nogal wat ‘fout’. Ergens daar ontstaat (ogenschijnlijk) door iets dat in de kern niet meer is dan een woord (of term of begrip of concept) om op een bepaald iets te duiden – in dit geval op iets dat wezenlijk niet meer behelst dan de overdracht van kennis of informatie – plotsklaps de (conceptuele) illusie dat hetgeen zoeven heeft plaatsgevonden méér zou behelzen dan hetgeen er wezenlijk heeft plaatsgevonden. Te weten enigerlei idee (dan wel illusie) dat enig persoon zojuist een stapje verder is geraakt op enig vermeende ladder, of verder is ingewijd in de mysteriën van enig vermeend geheim, waarvan zoeven weer een stukje is prijsgegeven, door enigerlei leraar, of voorganger in de lineage. Maar die illusie ontstaat natuurlijk niet in de eerste plaats door zoiets als het bestaan van het begrip transmissie. En evenmin door het aanwenden van dat begrip. De oorzaak van het ontstaan van de illusie ligt hem in de manier waarop het woord of begrip door mensen wordt aangewend. Alsook in de reden waarom men het begrip op die manier aanwendt. Dit alles gaat over wat mensen met van alles en nog wat doen, niet over het bestaansrecht van dat ‘van alles en nog wat’ (waaronder het begrip transmissie). En net zoals het beschouwen van de individuele en/of collectieve geest niet gebaad is bij het ontkennen of wegduwen van enigerlei iets in die geest, kan m.i. het beschouwen (en daarmee hopelijk oplossen) van allerhande existentiële en maatschappelijke kwesties niet gebaad zijn bij het overboord kieperen van een begrip teneinde diezelfde kwesties (waaronder illusie en dus onbegrip) op te lossen. En om die reden denk ik dat de kwestie die Edel Maex naar voren bracht onmogelijk kan worden beslecht door het concept transmissie overboord te gooien. Ik denk dat het van groot belang is dat we dergelijke kwesties, alsook de werkelijke oorzaak ervan, gezamenlijk diepgaand onderzoeken om de niet onwaarschijnlijk veel algemenere oorzaken die eraan ten grondslag liggen te begrijpen, dit hopelijk om ons allen te behouden van de mogelijk uiterst schadelijke gevolgen ervan.
Met de stelling dat de anatta doctrine de spil is van het wijsgerig gedachtengoed rondom de dhamma, kan en wil ik verder eventueel wel meegaan. Maar in hoeverre de anatta doctrine daarbij wordt begrepen zoals Gautama deze bedoeld heeft, is een net zo twijfelachtige kwestie als de wijze waarop mensen vele andere concepten (waaronder transmissie) aanwenden. In wezen gaat het begrip (of concept) anatta doctrine volgens mij over niets anders dan de meest wezenlijke existentiële filosofische vraag die er voor zover ik kan zien kan worden beschouwd. En dat is de vraag ‘wie ben ik?’. Of algemener gesteld; ‘wie zijn wij’. Maar ook over de juistheid van die veronderstelling, sta ik ten zeerste open.
Met waarderende groet.
G.J. Smeets zegt
Beste Jacco,
ik houd het zo kort en zakelijk mogelijk wat betreft ’transmissie’. Bij informatie processing en communicatie wordt niets overgebracht (transmission). Machientjes (computers bijvoorbeeld) raffelen iets af dat door een andere machientje wordt nageraffeld volgens een code die extern is aangebracht. Claude Shannon, standaard kennis 1e jaars informatica. Mensen en dieren in sociale netwerken pikken iets van elkaar op door na te doen wat voorgedaan is. Nadoen is reproduceren en niet kopiëren. Kennis en gewoontes worden niet gekopieerd wel gereproduceerd in andere context – daardoor veranderen ze in de loop der tijd. Het zijn artefacten die doorgegeven kunnen worden c.q. perfect gekopieerd. Dat is wat ik technisch/zakelijk bedoel met “transmissie is een conceptuele illusie”.
Terzijde: ik kan me wel vinden in je opm. dat ‘wie ben ik’ de vraag der vragen is. Het antwoord dat de anatta doctrine aanbiedt: “ik ben wij”. Ik laat het erbij want het is hier off topic.
Jacco zegt
Beste G.J.,
Ik begrijp wat je technisch/zakelijk bedoeld met ’transmissie is een conceptuele illusie’, en gaf al aan het daar volledig ‘mee eens te zijn’ (tussen aanhalingstekens omdat het natuurlijk geen mening is maar een feit). Hetgeen je hierboven verder stelt rondom de term ’transmissie’, is verder louter een kwestie van definiëring. Niet onbelangrijk, maar het lost de kwestie die Edel Maex aankaart verder niet op.
In hoeverre dat laatst gestelde off topic is, is verder maar zeer de vraag. Te weten de vraag hoe we het topic al dan niet menen of dienen af te kaderen. Hetgeen in principe natuurlijk voor ieder woord of begrip geldt. Alsmede voor ieder topic of onderwerp waarover je langs woorden kunt spreken. Waaronder het begrip transmissie. Nogmaals; niet onbelangrijk, maar het lost de kwestie nog niet op. En vanuit het besef dat alles met alles samenhangt, is het natuurlijk raadzaam dat (afkaderen) zeer weloverwogen te doen. Uiteraard is consensus nodig aangaande begripsbepaling, anders gaan we langs elkaar heen praten. En dient er kritisch gekeken te worden naar wat er bij beschouwing van enigerlei kwestie meer en minder (en/of wel en niet) relevant is, anders raken we de weg kwijt bij de beschouwing. Het is (o.a.) waarom de filosofie strakke regels beoogd te volgen bij de edele kunst van de rede(voering). Precies zoals (en waarom) men in de wiskunde strakke (reken- dan wel denk-)regels hanteert om tot de juiste antwoorden van vraagstukken te komen. Alhoewel de redevoering langs woorden uiteraard het bijkomende ‘probleem’ kent dat woorden multi-interpretabel zijn. De oorsprong van dat probleem ligt echter niet in de aard van de fenomenen ‘woorden’, ‘begrippen’ of ‘concepten’ . En zelfs niet in de eventuele exacte consensus dienaangaande. We zouden een appel immers ook een peer kunnen noemen, en een peer een appel. Het doet er niet toe, zolang het maar voor iedereen duidelijk en overeenkomstig is. De oorsprong van het probleem ligt in de aard van de menselijke geest, dan wel in de neiging van de mens om woorden en concepten te gaan verwarren met hetgeen waarover ze wezenlijk gaan, zodra die woorden en concepten over meer denkbeeldige zaken gaan dan appels en peren. En o.a. aldus ontstaan dan ook conceptuele illusies. Tegelijkertijd ontkomen we er natuurlijk niet aan om ook meer denkbeeldige (dan wel conceptuele) begrippen en denklijnen te hanteren wanneer we ons geestelijk willen verdiepen in zaken. Het gaat echter fout wanneer mensen vergeten dat het een middel is tot iets, in plaats van een doel op zich. En zo is bijvoorbeeld de leer van Gautama, waarover het eerder o.a. ging, door diezelfde Gautama ooit bedoeld als middel om tot ontwaking te komen. Dan wel ter geleiding daartoe of daarbij.
Wat ik eerder (derhalve) in feite zei, is dat kwesties zoals deze – waaronder ook de door Edel Maex naar voren gebrachte kwestie – niet kunnen worden opgelost zonder te beschouwen wat de diepere oorsprong is van de kwestie. En die diepere oorsprong ligt nogmaals ten aller tijden in de geest van de mens, niet in de definitie van enigerlei woord (dat op zich immers reeds een concept is). Denken dat dit wel zo is, is in wezen ook een conceptuele illusie. Het is waarom Krishnamurti vaak zei dat taal (woorden) voor de menselijke geest het meest conditionerende verschijnsel is dat de mensheid kent. En ook waarom ooit gezegd werd ‘leer een kind de naam van een vogel en het zal de vogel nimmer meer waarlijk zien’. Of waarom Socrates vaak de vraag stelde ‘is dat wel zo?’.
Het antwoord ‘ik ben wij’ op de vraag ‘wie ben ik’ klopt weliswaar volledig, maar is het ‘probleem’ verleggen van het ene woord naar het andere. Het gaat aldaar natuurlijk niet om het antwoord, maar om de vraag. Dan wel om het achterliggende of diepere (geestelijke en kosmologische) begrip ervan. De uitspraak ‘één voor allen, allen voor één’ is in wezen gestoeld op hetzelfde (universele) beginsel. En dat beginsel is een kosmologisch beginsel dat je ook zou kunnen benoemen met de term ‘wederkerigheid’. In feite ook een zeer wiskundig uit te leggen begrip; wat aan de ene kant van het ‘=’-teken staat moet overeenstemmen (dan wel in juiste balans zijn, dan wel kloppen) met wat er aan de andere kant van datzelfde ‘=’-teken staat. En daarnaast is het zo dat je het kunt omdraaien en dat er dan nog exact hetzelfde staat. Zelf omschreef ik deze kwestie ooit middels het (zowel wis- als taalkundig, alsook filosofisch bedoelde) grapje “ZIJ = WIJ – IK”, maar uiteraard biedt ook dat geen enkel antwoord voor degenen die niet waarlijk aanvangen met rekenen (dan wel met steeds diepgaander beschouwen).
Waarom ik dit alles zeg, is omdat wiskundige (dan wel exacte) analyse soelaas kan bieden bij het beschouwen en beantwoorden van vraagstukken. En hoe we de variabelen van een wiskundig (alsook filosofisch) vraagstuk daarbij definiëren is weliswaar van belang om te kunnen gaan rekenen (alsook communiceren, beschouwen of analyseren) , maar daarna dient het (al dan niet wiskundige) vraagstuk nog uitgewerkt (dan wel beschouwd of opgelost) te worden langs de gedefinieerde variabelen. Uiteraard middels een correcte formule (of vergelijking). En daartoe is het vanzelfsprekend van belang dat er goed wordt gekeken naar welke variabelen er al dan niet van belang zijn bij enigerlei kwestie of vraagstuk, alsook op welke manier die zich precies tot elkaar verhouden.
In de kwestie die Edel Maex naar voren bracht, zijn er in de kern volgens mij slechts drie variabelen die van belang zijn, te weten het begrip ‘transmissie’, de situaties waarbij dit begrip wordt gebezigd, en de problemen die daar anno 2016 nogal eens uit blijken te ontstaan. Problemen? Nou ja, het bezigen van de term transmissie is (als het goed is) uiteraard geen doel op zich. En hoe goed dient het de doelen waartoe het (beweerdelijk) wordt gebezigd door allerhande leraren, guru’s, sangha’s en andere culturele artefacten? Sommige mensen (ook op dit medium trouwens) schijnen dat een vervelende of zelfs veroordelende vraag te vinden. Ik vraag mij persoonlijk (bij deze nogmaals hardop) ernstig af wat die mensen hier dan precies aan het doen zijn. En/of waartoe ze de leer van Gautama dan precies aanwenden. Alhoewel je op dit forum niet dient te liegen, dus gebied de eerlijkheid mij te zeggen dat ik het heus wel weet. En benadruk ik derhalve nogmaals dat het probleem dat Edel hier aankaartte niets te maken heeft met het verschijnsel ‘transmissie’, maar puur van doen heeft met het feit dat er allerhande zogenaamde leraren rondlopen die iets denken of zelfs beweren door te geven terwijl dat feitelijk niet zo is. Vanuit dat perspectief bezien kan de term transmissie inderdaad beter overboord, maar daarmee verdwijnt het probleem van al dan niet goed bedoelende charlatans uiteraard niet.
En o ja, ik zie persoonlijk overigens niet de anatta doctrine als spil van de leer, maar waarheid, dan wel diepgewortelde waarheidszin. Voor velen evenzo een moeilijk concept naar het schijnt, maar zo moeilijk is het feitelijk niet. Het vergt weinig meer dan begrip van het verschil tussen absolute en relatieve waarheid, iets waarover de leer wel het een en ander zegt. Naar mijn volle overtuiging is dat namelijk een veel effectievere ingang tot de leer (materie) dan het concept anatta doctrine. Die is mij namelijk een iets teveel koren op de molen van leraren die volgelingen wensen, dan wel (ook) daar uiterst bruikbaar voor. Maar uiteindelijk is het allemaal weinig anders dan het steeds nader beschouwen van de vraag ‘wie ben ik?’. En voor de beoefenaars die daar wat nadere sturing bij wensen suggereer ik de vraag ‘wie is nou eigenlijk diegene die zo graag wil ontwaken?’. Alhoewel voor de al dan niet beoefenende ‘leraren’ de volgende versie ervan misschien functioneler is: ‘wie is nou eigenlijk diegene die meent dat ie les aan het geven is in ontwaken?’
;-)
Met gewaardeerde groet.
Musho zegt
Is transmissie, het ‘op de lijn’ zitten, niet het ultieme blijk van vertrouwen? Wanneer ‘vertrouwen’ gejuridificeerd moet worden, geven welke dan niet juist blijk van wantrouwen? Ik DENK dat het geven van vertrouwen het ultieme blijk van voortzetting van Boeddha’s leer is. Maar wie kent nog het adagium ‘alles van waarde is weerloos’?
Ariyadhammo zegt
Correctie:
Ik noemde een foute bron: niet mahasatipathana sutta maar mahaparinibanna sutta gaat over wat de leraar is na het verscheiden van de Boeddha. B.v. in deze vertaling in het laatste gedeelte: https://suttacentral.net/en/dn16/698.
@ Musho Vertrouwen en kritische zin zijn, volgens mij, beide nodig in een gezonde balans. En veel geduld met jezelf en elkaar…eindeloos geduld is de hoogste ascese.
Ujukarin zegt
’t is aan jou Jacco, die antwoorden op de vragen die je blijkbaar niet hebt komen er toch over een paar maanden op BD ;-)
Okay, laat ik het anders stellen: niet alleen chargeert Bart maar hij beschuldigt ook ernstig ongefundeerd. Nergens in Edel’s betoog heeft hij het over korte en makkelijke oplossingen. Ook wij hebben retraites van maandenlang voor wie dat wil, mensen die zich jarenlang concentreren op één oefening; en daarnaast allerlei andere vormen van transmissie en dingen oppakken. Dus zowel Edel’s uitleg als moderne sanghas passen helemaal niet in de karikatuur die Bart schetst.
Dus waarom je hem per se meent te moeten verdedigen snap ik niet. De rest van je betoog bevat geen echte onwaarheden maar ik snap de conclusie ervan niet goed door de woordenbrij, sorry…
With folded palms,
Jacco zegt
Ik begrijp persoonlijk heel goed waardoor je mijn betoog niet begrijpt, best Ujukarin. Het is vanwege een zekere blinde vlek die zich op meerdere manieren manifesteert in jouw interpreteren dan wel kijken. Dan wel niet-kijken. Alhoewel ik het ook andersom zou kunnen zeggen; namelijk dat de blinde vlek een gevolg is van het standpunt van waaruit je kijkt. Want in wezen betreft het hier een vicieuze cirkel. Dan wel twee ogenschijnlijk verschillende dingen (blinde vlek en kijken) die beiden dezelfde oorsprong hebben, te weten het standpunt van waaruit je wenst te kijken. En dat betrachte ik (o.a.) te benoemen met de term ‘lerarenrol’. Alhoewel ik het ook eenvoudigweg ‘ego’ zou kunnen noemen. Een term die in veel Boeddhistische kringen liever niet gebezigd wordt, maar desondanks een term is voor een verschijnsel dat feitelijk niets anders is dan het menselijk aspect dat ontwaking van diezelfde mens in de weg staat. Dan wel het aspect waaruit de menselijke (andere term:) illusies uit ontspruiten. In jouw geval de illusie een leraar te zijn. Illusie? Nou ja, wat heet. Vanuit het oogpunt dat je dat bent als je wel eens teachings geeft, of vragen van leerlingen beantwoord, ben je dat wellicht ook. Maar dat is in feite natuurlijk niet meer dan uiterlijke verschijningsvorm, net zoals de rups zich zou kunnen hullen in de verschijningsvorm van vlieginstructeur aan de vlinder. De niet onwezenlijke vraag aldaar is natuurlijk ‘wat doceer je precies’. Teksten, kennis, enigerlei leer, weetjes, wereldlijke feitjes, boekenfeiten, vliegkunst, of ontwaking? Want alle mogelijke gesteggel en geneuzel over de exacte letteren en teksten van de leer – alsmede theoretische of verstandelijke kennis daarover – ten spijt, uiteindelijk gaat de hele leer van Gautama over één en hetzelfde zaak; ontwaken uit de illusie. De illusie die in stand wordt gehouden door wat te benoemen is met de term ‘ego’.
Maar goed, beste Ujukarin, het geval wil dat ik geenszins bezig ben met het verdedigen van Bart. Wat er aan de hand is, is dat jij je aan het verdedigen bent tegen een opmerking van hem. En het beantwoorden van de vraag waarom je dat precies doet, is uiteindelijk aan niemand anders dan aan jou. Alhoewel er op een medium zoals dit natuurlijk ook andere mensen op het toneel kunnen verschijnen die daar wat woorden aan wijden. Zoals ik bijvoorbeeld. En zoals al even aangegeven, doe ik dat niet om ene Bart te verdedigen. In feite is het zelfs een beetje raar dat je dat denkt, of wilt denken. Het strookt namelijk niet zo goed met je andere (bewust verkozen?) aanname dat ik hier wat vragen aan jou stel als ware ik geïnteresseerd in jouw kennis van zaken. Nee Ujukarin, ik stelde jou hier eerder eenvoudigweg wat kritische vragen om te zien hoe je daar mee omgaat, omdat ik aan jouw woorden zie dat jij schrijft als zogenaamde kenner van een leer die over ontwaking gaat terwijl je zelf niet ontwaakt bent. Want we kunnen het hier over ’transmissie’ hebben, maar de achterliggende reden waardoor er zoveel ‘verkeerd’ gaat rondom diezelfde ’transmissie’, is eenvoudigweg doordat er zoveel leraren zijn die middels (o.a.) datzelfde concept iets door beweren of menen te geven dat ze feitelijk (of wezenlijk) niet waarlijk kennen.
Noem de bemerkingen van Bart (of voor mijn part ook die van mij) gechargeerd, beschuldigend en/of ongefundeerd zoveel je wilt. En vraag je verder vooral niet diepgaand bij jezelf af waarom en waardoor het jou triggert tot het verdedigen van jezelf en jouw sangha. Doe daarbij voor mijn part of je het opneemt voor Edel en/of ‘moderne sangha’s’. Of opkomt voor een vermeende waarheid die geweld wordt aangedaan door (de woorden van) Bart. Dan wel opkomt tegen het onrecht dat door Bart zou worden gesproken middels zijn woorden en de zogenaamd onterechte karikatuur die hij daarmee zou schetsen. Geloof er voor mijn part in dat jij en de sangha’s waar je voor opkomt een doel dienen in de maatschappij en voor het moderne Boeddhisme van het Westen. Misschien is dat zelfs wel zo. Maar één ding is zeker, ze dienen geenszins het doel omwille waarvan Gautama zijn leer ooit heeft opgesteld. En één van de redenen daarvan ligt besloten in hetgeen Bart hier naar voren bracht. En ik heb je nog een paar versies ervan gegeven in deze alsook in mijn vorige woordenbrij. Doe ermee wat je wilt Ujukarin. Blijf voor mijn part denken dat ik op zoek ben naar antwoorden en dat jij die geeft, hier en/of binnenkort op BD. Of zelfs dat je deskundig bent en/of leraar in iets waarvan je in een eerdere reactie zelf nota bene hebt toegegeven dat je het niet bent (verlicht dan wel ontwaakt). Sorry hoor, beste Ujukarin, maar zie je echt niet in dat het simpelweg totale waanzin is om te denken dat je leraar kunt zijn in iets dat je zelf niet bent of (waarlijk) kent..? Nou ja, dan is het in ieder geval duidelijk waardoor je niet begrijpt wat ik zeg met mijn woordenbrij. Of de woorden van Bart beschuldigend en ongefundeerd noemt. Het is niet mijn bedoeling je voor het hoofd te stoten Ujukarin, het gaat mij zelfs totaal niet om jou, noch om enigerlei sangha of clubje, noch om Bart, noch om Edel, noch om door mensen bedacht afspraakjes over termen als transmissie of welke andere term dan ook. Het gaat mij om (op zich) tamelijk eenvoudige (mede Boeddhistische) kernprincipes. En zoiets als een mening doet daartoe totaal niet terzake Ujukarin. Dat is namelijk weinig meer dan een aspect van hetgeen ontwaking in de weg staat. En als de Boeddhistische leer en/of het pad dat je bewandelt je werkelijk zo lief is, zou ik je bij deze willen suggereren om je wat te verdiepen in het verschil tussen relatieve en absolute waarheid.
Ujukarin zegt
Nee Jacco, dat begrijp je helemaal verkeerd. Maar je bent zodanig overtuigd van je eigen cirkelredeneringen en zodanig bezig ‘de thee te laten overlopen bij het inschenken van de theekop’ dat je niet echt de indruk wekt open te staan voor dialoog in dit medium. Daarom stop ik het pogen daartoe voor in ieder geval deze draad…
With folded palms,
Jacco zegt
Mijn woorden hebben weinig van doen met zoiets als ‘begrijpen’, Ujukarin. Ze komen simpelweg voort uit zien. Bijvoorbeeld zien dat je slechts en alleen keer op keer bevestigd wat ik al zag en zei. Bijvoorbeeld dat je iets ‘poogt’ (wat dan precies volgens jou?), terwijl je spreekt over ‘dialoog’. Als je werkelijk aan dialoog zou doen, zou je Bart’s (vrij algemene) woorden niet simpelweg afdoen als gechargeerd, ernstig beschuldigend en ongefundeerd, met als vermeend bewijs dat het bij jouw sangha heus heus heus anders is (wie weet, maar simpelweg noch het punt van discussie noch enig bewijs whatsoever). En zou je mijn woorden niet afdoen als ‘verkeerd begrip’ met een slap zen-zinnetje als vermeend bewijs (over ongefundeerd gesproken), om daarna te gaan doen alsof je het echt echt écht hebt gepoogd (nogmaals, wat dan eigenlijk precies?!?) en het er daarom voor nu maar bij te laten.
Natuurlijk, je kunt mijn woorden (bijvoorbeeld vicieuze cirkel) menen of trachten te pareren middels het woord cirkelredenering zonder er inhoudelijk op in te gaan en ondertussen het woord ‘dialoog’ roepen. Of mijn (voor jou kennelijk ondoorgrondelijke) woorden afdoen als brei of overlopen van het theekopje (het jouwe of het mijne trouwens..?), om daar vervolgens aan vast te knopen dat ik niet open sta voor de dialoog die je zelf zegt te beogen. Maar is dat ook hoe het zit?
Waar precies heb je je best gedaan voor dialoog dan, beste Ujukarin? En (nogmaals!) dialoog over wat dan precies? Over transmissie? Over de problemen die Edel Maex middels zijn artikel wil aankaarten langs dit medium? Of over jouw sangha? En hoe dient ‘dialoog’ er volgens jou dan precies uit te zien, Ujukarin? Dient die wel of niet de edele kunst van de rede (dan wel juiste beredenatie) te bevatten? En zo ja, waar doe je dat dan precies in het draadje hierboven? En zo nee, wat dan wel? Wie het krachtigst of laatste welles of nietes roept voor ie er tussenuit knijpt? En waar precies kloppen mijn door jou als cirkelredenatie bestempelde woorden dan precies niet Ujukarin? Je hebt je eerder laten ontvallen dat mijn betoog (verder, c.q. naast een kennelijk door jou als onwaarheid bestempelde visie op de woorden van Bart) geen echte onwaarheden bevat (wat betekent dat trouwens; niet onwaar maar wel wat slecht uitkomend voor jou of jouw mening? Of iets anders? Zeg het maar hoor!). Alsook dat je de conclusie van mijn woorden niet begrijpt. En nu begrijp ik het volgens jou ineens helemaal verkeerd. Hoe kun je dat nou eigenlijk weten als je mijn woorden niet eens begrijpt, beste Ujukarin?!?
Maar goed joh, doe wat je wilt hoor. En wie weet tot enig ander draadje dan maar ja.