MU HO

Deze week stond in het Boeddhistisch Dagblad een artikel over de boeddhistische stroming binnen de publieke christelijke omroep KRO-NCRV, die in september en erna onder de titel Een andere kijk een serie documentaires uitzendt waarin centraal staat:

‘Hoe kunnen we zinvol en gelukkig leven in deze op persoonlijk gewin en hang naar succes gerichte tijd, waarin het leven en de communicatie zich in razende vaart afspeelt? Hoe kunnen we de waarden die je uit het leven haalt, herkennen en er in terug stoppen?’

Als dit programma boeddhistisch bedoeld is gaan de makers voorbij aan het fundament van het boeddhisme, de eerste van de vier edele waarheden: Leven is lijden. Door de documentairemakers wordt het boeddhisme gebruikt als hulpmiddel voor een zinvol en gelukkig leven. In plaats te onderzoeken wat leven is propageert men een feel good boeddhisme wat maakbaar is.

Wat een verspilling, dit leven is kort- van de miljoenen mensen die nu geboren worden is over honderd jaar nog een handjevol over. Hoe dan ook, binnen honderd jaar zijn de meeste mensen door ziekte, ongeval of ouderdom gestorven. Het merendeel verkeerde in de veronderstelling dat zij hun persoonlijkheid waren, die nu als virtuele illusie in bits and bites uit elkaar gevallen is. Het woord persoon komt van het Griekse woord ‘persona’ dat masker betekent. De persoon is de rol die je in dit leven vervult, maar de meeste nemen hun rol te serieus, een rol moet je spelen. Jij bent niet het wezen die je speelt, als je dat vastgrijpt, je toe-eigent als een zelf dan ben je niet vrij, dan sprankel je niet. Als je het niet los kunt laten, ben je niet een met het natuurlijk verloop

Mensen rouwen om dingen, krijgen een wake up call, als een man in en vrachtwagen vierennegentig mensen dood rijdt en vallen daarna weer in slaap. Een gelukkig en zinvol leven is een illusie, en iedereen weet het, maar mensen blijven als motten om een kaars fladderen.

Het zou heel wat waard zijn als het tv-programma Een andere kijk zou gaan over de gehechtheid die ons tot een verblijf in deze samsara gevangenis veroordeelt. Hoe zou je de ellende van de bijna honderd doden in Nice kunnen doorzien? Hoe zou er een idee om te ontsnappen in je op kunnen komen, als je niet beseft dat je gevangen zit. Er is een sutra die aan Gautama wordt toegeschreven en een ontsnappingsroute weergeeft.

De vuurpreek

‘O monniken, alle verschijningsvormen staan in brand. Het oog staat in brand door de verschijningsvormen die het ontvangt. Het bewustzijn wat het oog veroorzaakt en de sensatie die het oog overbrengt, plezierig, onplezierig, welke indruk dan ook, de oorzaak hiervan is onze harts­tocht voor het zien. (Kijken)

Wat is de bron van dit vuur? Het voedt zich met onze pas­sie voor hartstocht. Hartstocht voor brandende haat en verdwazende genegenheid. Geboorte, ouderdom, dood, leed, geweeklaag, ellende, verdriet, en wanhoop, zijn allemaal uitingen van het vuur dat via onze ogen binnen komt.

Op de zelfde manier staat ons oor in vuur en vlam door de passie voor geluid. De neus staat in vuur en vlam door de passie voor geur. De tong staat in brand door de passie voor smaak. Het hele lichaam brandt van hartstocht. En erger- de geest staat in vuur en vlam: door brandende ideeën, vurig bewustzijn, verzengende indrukken en smeulen­de sensaties. En nogmaals zeg ik: je hartstocht voor ge­boorte, ouderdom, dood, leed, geweeklaag, ellende, verdriet, en wanhoop, zijn er de oorzaak van dat je opbrandt.

Wat er aan te doen is? O monnik als je wijs bent ontwik­kel dan een weerzin voor het oog, zijn vormen, het be­wustzijn wat het oog veroorzaakt, zijn indrukken en gewaarwordingen, ongeacht of ze plezierig, onplezierig of van wat voor aart dan ook zijn. Als je wijs bent ontwikkel dan een aversie voor het oor en zijn geluiden, de neus en zijn geuren, de tong en zijn smaken, het lichaam en zijn gevoelens, de geest en alles wat daarin voorbij trekt.

Als je zo’n weerzin ontwikkelt, dan bevrijd je jezelf van hartstocht. Bevrijd jezelf van hartstocht en je zal vrij worden. Als je vrij bent dan zie je wat je gevangen hield en wordt je gewaar dat al je wedergeboortes uitgeblust en opgebrand zijn. Dit is het bewijs dat je een heilig leven geleefd hebt, je roeping hebt vervult, en niet meer aan deze wereld onderworpen bent.’

Ik denk dat dit over boeddhisme gaat; het heeft mij geïnspireerd om deze tekst elk jaar opnieuw te lezen. De tekst verandert niet maar de lezer verandert, hij of zij evolueert, groeit en verdiep zijn/ haar inzicht. Het is geen gemakkelijke tekst om te omarmen, niemand wil dat zijn sterfelijkheid bloot gelegd wordt, maar iedereen weet dat hij/zij sterfelijk is. Omdat het te gruwelijk is om dit te accepteren verzinnen we een ziel, hemel, nirwana, enz. Maar hoe ben je in eerste instantie hier terecht gekomen?