• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Buddhavacana » Laat boosheid jullie niet overweldigen, wordt niet boos op hen die boos zijn

Laat boosheid jullie niet overweldigen, wordt niet boos op hen die boos zijn

2 maart 2019 door André Baets

‘Evam me sutam’, aldus heb ik gehoord.
Deze woorden werden uitgesproken door Ananda, de neef en persoonlijke verzorger van de Boeddha. Volgens de traditie had hij een uitzonderlijk geheugen en reciteerde hij, tijdens het eerste concilie dat vlak na de dood van de Boeddha werd gehouden, alle leerredes.
Evam me sutam is dan ook, traditiegetrouw, de aanhef van elke sutta in de Pali-Canon.

Sakka-Samyutta (1)

In de inleiding tot de Samyutta-Nikaya, De verzameling van thematisch geordende leerredes, zegt Rob Janssen over ‘godheden’ het volgende:

“In de Pali-Canon komen godheden (devata) regelmatig aan het woord. We zouden ze ook kunnen aanduiden als ‘hemelse wezens’. Het zijn geen wezens die van alle eeuwigheid in een hemel wonen. Ze zijn er ooit door vroegere verdiensten in terechtgekomen en zullen er ook weer uitvallen als hun verdiensten uitgeput zijn.

Na een leven als mens kan men op grond van goede daden wedergeboren worden in een hemel en is men per definitie een ‘godheid’. Hoewel een godheid een gelukkig en verheven wezen is, blijft hij of zij – net als de meeste stervelingen – nog steeds gebonden aan de kringloop van wedergeboortes en onderworpen aan begeerte en onwetendheid. Daarom heeft zo’n wezen nog steeds behoefte aan onderricht en leiding van de Boeddha, die in de teksten dan ook vaak sattha devamanussanam ‘leraar van goden en mensen’ wordt genoemd. De Boeddha steekt zelfs boven de hoogste goden uit vanwege zijn diepe inzicht en volmaakte zuiverheid.”(2)

Sakka is een boeddhistische transformatie van de vedische god Indra, die de regen en de donder brengt. Hij is in de boeddhistische mythologie de machtige heerser in de hemel der Drieëndertig Goden en, hoewel geen heilige, een groot bewonderaar van de Boeddha. Hij komt soms uit zijn op de berg Sineru (Skr. Sumeru) gesitueerde hemel, om naar de Boeddha of een van zijn leerlingen te luisteren. Volgens eigen zeggen is hij een ‘stroombetreder’ (eerste niveau op weg naar ontwaken):

(…) “Ik, Heer, ben een leerling van de Verhevene, iemand die de stroom betreden heeft, niet in staat om terug te vallen, voorbestemd om tot volledig ontwaken te komen.” (3)

Ook is hij aanwezig bij de dood van de Boeddha, bij gelegenheid waarvan hij een vers uitspreekt waarvan de inhoud tot de kernleerstellingen van de Dhamma behoort:

Toen de Verhevene het uiteindelijke nirvana was binnengegaan, uitte Sakka, de heer der goden, dit vers:

“Vergankelijk zijn de dingen die ons bezielen,
onderworpen aan ontstaan en aan vergaan.
Na ontstaan te zijn, vergaan ze weer.
Het verlangen ernaar tot rust te brengen is geluk.”(4)

Het Sakka-Samyutta verhaalt niet van de directe ontmoetingen van Sakka met de Boeddha, maar doet verslag van Sakka’s daden en gesprekken in de woorden van de Boeddha. In de vorm van mythische verhalen, zoals zo vaak in de Canon, wordt de toehoorder of lezer geconfronteerd met een morele boodschap.

In dit samyutta wordt vaak gewag gemaakt van de strijd die de goden (deva), die het principe van het goede vertegenwoordigen, steeds weer met de asura’s, die het principe van het boze representeren, leveren. Hierbij krijgt nu eens de ene partij dan weer de andere de overhand (de asura’s zijn een soort wezens die te vergelijken zijn met de Titanen in de Griekse mythologie).

In de boeddhistische mythologie worden de asura’s gerekend tot de lagere godheden. In het kosmologische systeem bewonen zij de sfeer der Geneugten, de vierde wereld van onderen, die direct onder die van de mensen ligt.(5) De asura’s behoren dus tot de sub humane bestaansvormen, samen met hellewezens, dieren en hongerige geesten (peta). Wedergeboorte als een  asura wordt dan ook beschouwd als een ongelukkig lot.

Het gevecht tussen de goden en de asura’s is een bekend thema dat al in de oudste delen van de Canon voorkomt. Volgens de legende leefden de asura’s aanvankelijk samen met de goden in de hemel der Drieëndertig (tavatimsa). Zij werden echter door de goden verdreven en sindsdien proberen zij hun koninkrijk te heroveren.

 

In sutta 11.4 vertelt de Boeddha dat Sakka eens, na een gevecht tussen de goden en de asura’s, hun aanvoerder, Vepacitti geboeid voor hem liet brengen. Deze beledigde en beschimpte Sakka met vreselijke woorden. Sakka hoorde Vepacitti rustig aan, maar zijn wagenmenner, Matali, zei niet te begrijpen dat hij zich dit liet welgevallen, dat Sakka over zich heen liet lopen. Sakka gaf daarop een lesje in verdraagzaamheid en kalmte bewaren in alle omstandigheden:

[Matali]

“Verdraag je, o Sakka
uit vrees of uit zwakheid,
te luisteren naar ruwe woorden,
oog in oog met Vepacitti?”

[Sakka]

“Het is noch uit vrees noch uit zwakheid
dat ik Vepacitti verdraag.
Hoe kan een wijs persoon zoals ik
zich inlaten met een dwaas?”

[Matali]

“Dwazen zouden nog meer tekeer gaan
indien niemand ze tegenhield.
Daarom moet een wijs man een dwaas
tegenhouden met harde hand.”

[Sakka]

“Ik ben van mening dat alleen dit
een dwaas kan tegenhouden:
als men weet dat de ander kwaad is,
bewaart men aandachtig zijn kalmte.”

[Matali]

“Ik zie dit verdraagzaamheid beoefenen
als een fout.
Wanneer de dwaas van je denkt:
“Hij verdraagt mij uit vrees”,
dan loopt de idioot nog meer over je heen,
als een stier over iemand die wegrent.”

[Sakka]

“Laat hem denken wat hij wil.
Er is niets beters dan geduld, de zegen
die de hoogste der goede zegeningen is.

De situatie wordt slechter voor degene
die kwaadheid met kwaadheid vergeldt.
Wie kwaadheid niet met kwaadheid vergeldt,
hij wint een moeilijk te winnen slag.

Hij bevordert het welzijn van beiden
als hij – wetend dat de ander boos is –
aandachtig zijn kalmte bewaart.”

In sutta 11.19 spreekt Sakka zijn verering voor de Boeddha uit:

(…) Toen dan daalde Sakka, de heer der goden, af uit zijn paleis Vejayanta en groette met gevouwen handen de Verhevene. Daarop richtte Matali, zijn wagenmenner, zich tot Sakka:

[Matali]

“Zowel goden als mensen buigen eerbiedig voor u neer.
Wie is dan die ‘yakkha’ (6) voor wie u eerbiedig buigt?”

[Sakka]

“Die volkomen Ontwaakte hier
in deze wereld met haar goden,
voor die leraar van grote naam
buig ik eerbiedig, Matali.

Zij bij wie passie, haat en
onwetendheid uitgebannen zijn,
de heiligen met vernietigde vergiften,
voor hen buig ik eerbiedig, Matali.

Wie passie en haat verdrijvend,
onwetendheid overwinnend,
als leerlingen die zich verheugen in afbouw,
niet aflatend de training volgen,
voor hen buig ik eerbiedig, Matali.”

[Matali]

“Het zijn inderdaad de besten in de wereld,
aan wie u eer betuigt, o Sakka.
Ook ik bewijs hun eer.”

Tenslotte, zo vertelt Sakka in sutta 11.22, was er nog de keer dat hij benaderd werd door goden die zich ergerden aan een vreselijk lelijke yakkha (7) die op de zetel van Sakka was gaan zitten en die naarmate de goden bozer werden, alsmaar mooier werd:

(…) Toen dan gingen de Goden der Drieëndertig naar Sakka en zeiden tegen hem: “Luister, mijn waarde, er is een of andere lelijke, misvormde yakkha op uw zetel gaan zitten. Daarover, mijn waarde, ergeren de Goden der Drieëndertig zich; ze zijn boos en geïrriteerd. Maar naarmate de Goden zich meer ergeren en boos en geïrriteerd zijn hoe knapper, mooier en aangenamer om te zien deze yakkha wordt. Dit moet wel een boosheid etende yakkha zijn! ” [ een wezen dat teert op, dat zijn energie haalt uit de boosheid van anderen ]

Toen dan ging Sakka, de heer der goden, naar die boosheid etende yakkha toe. Maar in plaats van zich kwaad te maken of ruwe woorden te gebruiken sloeg Sakka zijn overkleed over zijn schouder, knielde met zijn rechterknie op de grond, boog met gevouwen handen in de richting van de boosheid etende yakkha en sprak zacht driemaal: “Ik ben Sakka, de heer der goden, mijn waarde.” Naarmate Sakka zijn naam vaker liet horen werd de yakkha steeds lelijker, misvormder en verdween hij daar ter plekke.

Toen dan ging Sakka, de heer der goden, op zijn zetel zitten en reciteerde om de Goden der Drieëndertig te sussen deze verzen:

“Ik ben niet lichtgeraakt van geest,
niet snel gevangen door een draaikolk.
Ik ben nooit voor lange tijd boos,
boosheid blijft bij mij niet bestaan.

Als ik boos ben, spreek ik geen ruwe taal
en ik beroem me niet op mijn deugden.
Ik beheers mijzelf altijd goed,
met het oog op mijn eigen welzijn.”

Het laatste sutta van de samyutta is het kortste en bevat maar één vers dat Sakka, volgens de Verhevene, eens lang geleden in de Sudhamma-hal ten overstaan der Goden der Drieëndertig had gereciteerd:

“Laat boosheid jullie niet overweldigen,
wordt niet boos op hen die boos zijn.
Vrijheid van boosheid en geweldloosheid
wonen altijd onder de edelen.
Boosheid verplettert de slechte mens,
zoals een berglawine dat kan doen.”

(sutta ingekort)

1.Tenzij anders vermeld komen de citaten van de Pali-Canon uit de vertalingen van Jan de Breet & Rob Janssen.
2.Samyutta-Nikaya inleiding Devata-Samyutta

3.DN 21 Sakkapañha-Sutta

4.SN 6.15

5.31 hemelen
de hel
de wereld der dieren
de wereld der hongerige geesten (peta)
de wereld der titanen (asura)
de wereld der mensen
de hemel van de Vier Grote Koningen
de hemel der Drieëndertig Goden
de hemel van de Yama Goden
de hemel van de Tevreden Goden (Tusita Goden)
de hemel der Goden die zich verheugen in Scheppen
de hemel der Goden die Beschikken over de Schepping van Anderen
de hemel van het Gevolg van Brahma
de hemel van Goden met Brahma aan het Hoofd
de hemel van de Grote Brahma’s
de hemel van de Goden met Slechts Geringe Straling
de hemel van de Goden met Onmetelijke Straling
de hemel van de Goden die Schitteren in Straling
de hemel van de Goden van Slechts Geringe Schoonheid
de hemel van de Goden van Onmetelijke Schoonheid
de hemel van de Luisterrijke Goden
de hemel van de Goden met Vrucht (van goede daden) Wijds als de Lucht
de hemel van de Onbewuste Wezens
de hemel van de Goden wier Geluk Geen Einde Kent
de hemel van de Goden die Niemand Kwellen
de hemel van de Duidelijk Zichtbare Goden
de hemel van de Scherpziende Goden
de hemel van de Goden die allen Superieur zijn in Geluk en Deugdzaamheid
de sfeer van de Oneindigheid van de Ruimte
de sfeer van de Oneindigheid van het (Kosmisch) Bewustzijn
de sfeer van Nietsheid
de sfeer van Noch-Voorstelling-noch-geen-Voorstelling

6.Een yakkha is een niet humane levensvorm. Deze kan de mens goedgezind zijn en wordt dan vereerd als boomgeest of de beschermer van de aarde. Maar hij of zij kan ook kwaadaardig zijn en zelfs verschijnen als mens etende weerwolf. Iemand een yakkha noemen is een uiting van minachting en getuigt van weinig respect voor deze persoon.

  1. zie noot 6

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Andre Baets, Boeddhisme, Buddhavacana Tags: André Baets, boosheid, Sakka, Sakka-Samyutta (1), transformatie

Lees ook:

  1. ‘Ik sta in brand! Ik sta in brand!” en viel ter plekke in de Grote Hel.
  2. Ananda, bewaker van de dhamma (deel 2)
  3. “Wat denk je, Rahula? Waartoe dient een spiegel?”
  4. ‘Welke zijn de vijf vormen van geestelijke verharding?’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

André Baets

Boeddhist en auteur (Kagyu, Zen en Theravada). André publiceert op zijn site Buddhavacana (woorden van de Ontwaakte) en het Boeddhistisch Dagblad sutta’s uit de Pali-Canon. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

22 mrt
Online Lezingenserie 'Universele symbolen: de taal van de ziel' (4)
22 mrt 23
22 mrt
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
22 mrt 23
23 mrt
ONLINE - Meditatiecursus in de Dhammakaya traditie
23 mrt 23
23 mrt
Stiltemeditatie Stichting Bodhisattva
23 mrt 23
23 mrt
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
23 mrt 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Het jaar 2023 – dag 66 – vlokjesneeuw

    Joop Ha Hoek - 7 maart 2023

    KNMI regen en natte sneeuw. Somewhere over the rainbow, skies are blue. Take care out-there.

    Spelen met oneindigheid, verrassende figuren en patronen

    Erik Hoogcarspel - 6 maart 2023

    Hoe zit het nu met het oneindige? Om te beginnen merkt Zantema op dat er verschillende soorten oneindigheid bestaan. Als voorbeeld noemt hij het zogenaamde Hilbert-hotel, vernoemd naar de wiskundige David Hilbert. Dit is een denkbeeldig hotel met oneindig veel kamers. Als deze allemaal bezet zijn en er meldt zich een nieuwe gast, dan zou hij of zij op het eerste gezicht geen kamer kunnen krijgen. Dit lukt echter wel met een bepaald trucje: laat iedere gast verhuizen naar de kamer ernaast. Deze is er altijd, anders zouden er niet oneindig veel kamers zijn. De eerste kamer komt dan vrij.

    Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.

    Erik Hoogcarspel - 2 maart 2023

    De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Tussen tellen en noemen vind je de deur naar non-dualiteit
    • Het jaar 2023 – dag 80 – deboodschap
    • Hartlicht
    • Boeddhistisch vormingsonderwijs bestaat vijf jaar
    • Leven in Thailand – stroomrantsoen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens