Geen nieuws is goed nieuws?

Op de volle maan dag van de maand vesakha (in onze kalender gewoonlijk de maand mei) viert de boeddhistische gemeenschap wereldwijd Vesak of Wesak; de geboorte, ontwaken en overlijden van Siddhattha Gotama; na zijn verlichting gekend als ‘de Boeddha’.

Vooral in de landen van de theravada traditie (Sri Lanka, Thailand, Myanmar of Birma, Laos, Cambodja) worden deze gebeurtenissen al eeuwenlang op die dag herdacht. Maar ook in Hongkong, Singapore, Maleisië, Vietnam, Indonesië, Macau, Zuid-Korea en de Filippijnen worden ze gevierd. Tijdens de World Fellowship of Buddhists conferentie van 1950 werd unaniem door de vertegenwoordigers van alle boeddhistische scholen besloten om deze volle maan dag als feestdag aan te nemen. In sommige landen werd het zelfs een officiële feestdag. In 1999 nam de Verenigde Naties Vesak als feestdag aan.

Sedert vele jaren organiseert in Antwerpen de Chinese gemeenschap (Fo Guang Shan tempel van de Buddha’s Light International Association) deze viering. Gaandeweg namen ook andere boeddhistische verenigingen uit het Antwerpse deel aan dit feest. Toen de BUB, de boeddhistische unie van België, in het leven werd geroepen werden zij als ‘officiële’ spreekbuis voor boeddhistisch België mede bij de organisatie betrokken. Dit hield evenwel in dat – buiten de organiserende Chinese gemeenschap – enkel leden van de BUB werden uitgenodigd om aan de viering deel te nemen. Deelnemen als niet lid kon enkel via een achterpoortje en werd, zoals het goede boeddhisten betaamt, oogluikend toegestaan.

Tot 2011 bleek deze samenwerking te functioneren. Vertegenwoordigers van zowel de Chinese gemeenschap als van de BUB gaven toespraken en stonden zij aan zij tijdens de viering.
Vorig jaar, 2012, was alles stil rond Vesak. Er werd vaag over een geschikte dag gepraat maar iets concreets kwam er niet uit de bus. Toevallig kwam ik aan de weet dat de Chinese gemeenschap, zonder er veel ruchtbaarheid aan te geven, Vesak vierden. Van de kant van de BUB bleef alles stil.

Omdat de volle maan van mei nadert ( 25^ste ) ging ik eens op internet kijken en vond volgende aankondiging van NOORDLINK Antwerpen:
“Op zaterdag 18 mei 2013 vieren de leden van de Buddha’s Light International Association en de Fo Guang Shan Tempel de verjaardag van Boeddha. Een ceremoniële bus zal die zaterdag door de stad trekken. Rond 16u kan je de feestvierders ontmoeten op het De Coninckplein.”

Voor het tweede jaar dus geen vermelding van andere Antwerpse boeddhistische verenigingen. Even een mailtje naar de BUB gestuurd, met de vraag of zij en hun aangesloten leden zelf Vesak vieren en zo ja waar dit doorgaat. Het antwoord was:
“Het Feest van het Boeddhisme vindt plaats op zondag 8 september in Hoei – Yeunten Ling. Alle verenigingen van de BUB zullen daar aanwezig zijn.”

Maar dat was niet mijn vraag. Naar het feest van het boeddhisme, dat jaren geleden begon als een soort van opendeurdag van het Tibetaanse instituut, had ik niet gevraagd. Een eerlijker antwoord had geweest: “Wij vieren deze boeddhistische feestdag niet.”
En Vesak verplaatsen van de door iedereen erkende en traditionele volle maan van Vesakha naar 8 september heeft evenveel, of beter gezegd, even weinig zin als het vieren van Kerstmis op, bijvoorbeeld 1 april.

Waarom wordt deze dag dan niet meer samen met de Chinese gemeenschap gevierd; vroeg ik me af. Misschien, ik weet het niet, het is maar een veronderstelling, heeft het zinnetje in het antwoord van de BUB “alle verenigingen van de BUB zullen daar aanwezig zijn” er iets mee te maken. Bij de ledenlijst van de bij de BUB aangesloten verenigingen heb ik de Fo Guang Shan tempel niet teruggevonden. En je weet: geen lidkaart, geen toegang tot de club.

Als ik de ledenlijst van de BUB bekijk is er misschien nog een andere reden. Het merendeel van de leden behoren tot de mahayana traditie (Zen, Tibetaans..) en deze tradities vieren de geboorte, verlichting en dood van de Boeddha wel eens op andere tijdstippen (bijv. hanamatsuri in Japan). De theravada traditie is duidelijk ondervertegenwoordigd. En in een democratie trek je dan steeds aan het kortste eindje. Ik denk niet dat het bij de mahayana volgelingen aan goede wil ontbreekt; het is meer een vorm van onwetendheid (trouwens onwetendheid is volgens de Boeddha één van de drie te bestrijden vergiften; maar dit terzijde).

Toen ik in 2010 de vergaderingen omtrent de organisatie van Vesak als vertegenwoordiger van een theravada traditie bijwoonde deed zich daar een sprekend voorval voor. Toen we ons bogen over de eventuele rituelen voor het evenement kwam iemand met het voorstel om de hartsoetra in de verschillende talen (chinees, japans, tibetaans) één voor één te reciteren. Goedkeuring alom; totdat ik de aanwezigen er op wees dat de theravada traditie geen hartsoetra kent. Verbazing en stilte; hoe kan het nu dat een boeddhistische traditie de hartsoetra niet kent! Wel, een traditie die zich baseert op de meest oorspronkelijke uitspraken van de Boeddha, de Pali-Canon; heeft in deze verzameling geen tekst die vele honderden jaren na de dood van de Verhevene werd geschreven.

Als de BUB Vesak niet viert dan moeten de verenigingen in de theravada traditie deze organisatie zelf op zich nemen. Het probleem hierbij is dat de meeste van deze verenigingen zich bijna uitsluitend richten tot de immigranten (Thaise, Vietnamese, Laotiaanse, Birmaanse…) en verder eigenlijk weinig contact hebben met de andere door westerlingen opgerichte verenigingen.

Ik zou zo zeggen, de bal ligt nu in het kamp van de theravada verenigingen; maar of deze geïnteresseerd zijn om samen een nationale Vesak viering op poten te zetten is nog maar de vraag.

Voorlopig vier ik Vesak thuis in mijn eentje.