Mildheid en meedogenloosheid

Ik heb al vaak aan de dood gedacht. Maar dat blijkt een eerder theoretische beschouwing te zijn geweest. Als chronisch kankerpatiënt krijg ik geregeld chemotherapie met zoveel nevenwerkingen dat heel mijn lichaam wordt aangetast. Ook geestelijk moet ik me voortdurend beperken door vermoeidheid en doordat sommige lichamelijke en sociale activiteiten niet meer haalbaar zijn. Vanavond drong het pas volledig tot me door dat ik dit leven misschien niet lang meer aankan. Ik wil waardig sterven en misschien is euthanasie dan de consequentie. Ik besefte dat ik ook mijn nabestaanden daarop moet voorbereiden.

Een groot verdriet overmande mij. Geen zelfmedelijden deze keer, maar het besef dat ik dit leven en de mensen rond mij moet loslaten. Hen misschien moet achterlaten voor ik op een ‘natuurlijke’ manier sterf. Ook al is mijn leven maar een moment in de eeuwigheid, het is een kostbaar moment. Elk moment dat ik niet bewust meemaak is een verlies dat niet meer in te halen is. Elk moment dat ik nog leef is kostbaar. Dat was altijd al zo, maar vroeger koesterde ik me in de hoogmoed van de gezonde mens voor wie de dood veraf lijkt, en het leven eeuwig.

Laten we mild zijn voor onszelf. We zijn zo kwetsbaar en we leven niet zo lang. Wanneer we mild zijn voor onszelf hebben we geen schuld, moeten we niets veroordelen, zelfs niet beoordelen. Ook anderen niet, want ook lijk dat niet altijd zo, zij zijn even kwetsbaar als wij. Dat is de essentie van boeddhistisch mededogen.

Laten we blij zijn dat we leven, in weerwil van al die kwetsbaarheid. Laat ons dankbaar zijn, ook al is er geen goddelijke interventie, geen Vader die voor ons zorgt. We kunnen onze dankbaarheid wel richten naar een onzichtbare kracht die dit leven mogelijk maakt. Een universele levensenergie, een boeddha-bewustzijn dat overal aanwezig is, dat alles doordrenkt, van een rots, een plant, een dier tot ons. Zo bevrijden we ons van de illusie dat we een op zichzelf staand individu zijn. Een losgeslagen vorm van leven.

Ook al leven we niet alleen, we moeten we ons er ook bewust van blijven dat we ook een eiland zijn dat we zelf verantwoordelijk zijn voor alles wat ons ‘overkomt.’ Voor dat besef is scherpte van geest nodig, meedogenloosheid. Wel een meedogenloosheid die gebed is in het doorleven van onze kwetsbaarheid en die van andere mensen. Een meedogenloosheid die elke vorm van sentiment, zelfmedelijden en zelfbedrog doorziet en de realiteit blootlegt, hoe pijnlijk die realiteit ook is.