Hoe gaan we om met scenario’s van een onzekere toekomst? Dat is de grote vraag in de documentaire Grenzen verleggen van de Boeddistische Blik. Klimaatverandering is een serieuze bedreiging voor mens en natuur, maar de impact ervan wordt nog steeds flink onderschat. Professor Jem Bendell, hoogleraar duurzaamheid, en activist Skeena Rathor van Extinction Rebellion realiseren zich hoe ernstig de situatie is en proberen zich aan te passen aan een toekomst vol onzekerheid.
In de documentaire Grenzen verleggen ontmoeten we professor Jem Bendell op een kruispunt in zijn leven. Bendell werd wereldberoemd werd met zijn wetenschappelijke stuk Deep Adaptation. Hierin voorspelt hij dat moderne samenlevingen uiteen zullen vallen als gevolg van onze consumptiemaatschappij. Het stuk is meer dan een miljoen keer gedownload en is een belangrijke inspiratie geweest voor de groei van de Extinction Rebellion-beweging in 2018. Decennialang werkte hij aan duurzame ontwikkeling bij NGO’s, als adviseur voor bedrijven, politieke partijen en VN-agentschappen. In 2012 nog werd hij erkend als Young Global Leader door het World Economic Forum.
Bendell is steeds kritischer geworden over de wereldwijde agenda voor duurzame ontwikkeling en voorziet dat we ons moeten voorbereiden op ingrijpende veranderingen in ons leven. “Moeten we nu angstig gaan zitten wachten?” vraagt Bendell in de documentaire, “Nee,” zegt hij, “we moeten alles doen om samenlevingen bijeen te houden [..]onder ogen zien dat we het met een beetje bijsturen niet gaan redden. We moeten radicale andere stappen gaan zetten.”
De professor heeft zijn werkzaamheden in de academische wereld achter zich gelaten en is geëmigreerd naar Bali. Bendell’s focus ligt niet langer op mondiale ontwikkelingen, maar richt zich nu op de lokale leefgemeenschap. Hij heeft een boerderij opgezet waar boeren leren zonder chemicaliën te werken, ondersteunt meditatieretraites in een boeddhistische tempel, maakt muziek en neemt deel aan de rituelen van de lokale bevolking. Zijn huidige leven brengt hem in contact met de grond en de seizoenen. “Vroeger werd ik chagrijnig van regen, nu ben ik er, als boer, dankbaar voor.”
In zijn laatste boek Breaking Together pleit Bendell ervoor dat we samen kunnen breken. Hij moedigt ons aan onze waarden te heroverwegen. “Laten we de onzekere toekomst niet apart, maar met elkaar aangaan,” is zijn boodschap. Boodschapper zijn van slecht nieuws is niet altijd makkelijk. Zoals woordvoerder van Extinction Rebellion Skeena Rathor zegt: “Of course I wish he was here, but he is doing the work over there.” Ook voor haar is de rol van slecht nieuws boodschapper zwaar. Het doemdenken van Bendell dreef haar in eerste instantie tot wanhoop, maar geïnspireerd door Jem, ziet ook zij een uitweg in “samenwerken en verbinden.”
Jem Bendell vindt tegenwoordig inspiratie in het boeddhisme. Meditatie biedt hem een manier om om te gaan met het niet-weten. Samen met boeddhist en activist Joanna Macy, de grande dame van de milieubeweging, bespreekt Jem hoe we vanuit een innerlijke balans kunnen reageren op een plotselinge en ernstige klimaatcrisis. Tijdens een retraite in de Brahma Vihara tempel op Bali laat Jem zien hoe hij zijn hoop levend houdt. Niet door te hopen op een snelle, technologische of miraculeuze oplossing van de klimaatcrisis, maar door bewust te leven in het hier en nu en samen te staan in een woelige wereld.
