Dit bord hangt boven ons altaar in Bemmel. Er staat ‘Ho Mu’ wat ‘voor het eerst verlicht’ betekent.
Maar wat heeft het voor zin om een kalligrafie te maken die zichzelf overbodig maakt. Wat is verlicht? En kan dat meerdere keren verlicht worden? Als je verlichting zoekt ga je er aan voorbij.
Er is een bekend verhaal over een vrouw die, als ze in de spiegel kijkt, haar hoofd kwijt is. In paniek rent ze schreeuwend de straat op en de dorpelingen brengen haar naar de priester. Die geeft haar een klap in het gezicht en die klap brengt haar weer bij zinnen.
Als je verlichting zoekt ren je als een kip zonder kop op zoek naar dat wat je niet denkt te zijn. Om het te verkrijgen ga je in de leer bij iemand die je leerstof aanbiedt, die je vertelt over de vier edele waarheden en het achtvoudige pad. Maar de beste les is een klap in je gezicht of een klap met een kyosaku om weer bij zinnen te komen. Er is geen boeddhistisch of achtvoudig pad en zeker niet om het te volgen.
Ik ga nergens heen, ik ben hier.
En als je me vraagt wat verlichting is: ‘het is hier, altijd, het is nu hier’ Kun je volmondig zeggen ’Hier nu is verlichting’. Je gelooft het even, maar het volgende moment twijfel je weer. Dat bord boven ons altaar is onzin, je kunt niet voor het eerst verlicht worden, je kunt niet worden wat je al bent.
Ivo Niehe had in zijn programma “De TV show” een jongen van 9 jaar die op zijn viool de sterren van de hemel speelde. An het eind van het programma vroeg hij: ‘En je wilt later zeker wel violist worden?’ Waarop de jongen verwonderd antwoordde: ‘ Ik ben toch een violist.’
De vraag was net zo overbodig als het bord wat boven ons altaar hangt, maar het is een mooi bord en je kunt zeggen er staat: ‘Dit is verlichting’ Het zegt niks maar het is net zo iets als kunst of lachen op zich zijn ze betekenisloos maar het effect kan diepgaand zijn. Een altijd ‘nu’ ontmoeten door een lach of een bord zonder betekenis. Ik ga nergens heen, ‘ik ben hier’.
Zien dat je aan het nu niet kunt ontsnappen, dat het nu het totale universum is wat ons betovert met fata morgana’ s van nevels, sterren, planeten, kometen enz. Tangen Roshi plachten te zeggen: het zijn bloemen van de lucht. Het nu is eeuwigdurend, de verschijningsvormen in haar beweging hebben een begin en een eind.
Een Leidse kunstenaar die zen beoefende had in zijn atelier een bordje staan wat met een schroefje op een paaltje geschroefd zat waar op stond ‘nu’. Hij gaf een slinger aan het bordje en er ontstond een zwarte cirkel. Toen het bordje uiteindelijk stopte stond er ‘nu’ willekeurig hoe het bordje stopt er blijft nu staan. In 1997 is hij overleden, zonder komen of gaan is hij nergens heen gegaan, hij is hier.
