Nederlands vipassanacentrum kan er al in 2016 zijn

De plannen om op termijn een Nederlands en landelijk vipassanacentrum te realiseren, zijn volgens voorzitter Anca Ansink van de daarvoor opgerichte stichting ‘Vipassana meditatie-en studiecentrum Nederland’ nog steeds reëel.  Volgens haar zou zo’n centrum er in 2016-2017 al kunnen zijn, als de financiering rond komt. Deze week vergaderde het stichtingsbestuur over de voortgang van het project.

‘We zijn bezig met het vinden van een goede locatie, nu het klooster Huize Loreto in Lievelde is afgevallen. De stichting heeft een nieuwe plek op het oog, maar daar kan ik nog niets over zeggen omdat we nog contact moeten zoeken met de gemeente. Ook de financiering van het project is nog niet rond. Er zijn kleine en grote geldschieters, er zijn al tienduizenden euro’s aan schenkingen, leningen of geld voor een eerste hypotheek toegezegd. Maar dat is onvoldoende om de geraamde kosten van een half miljoen euro voor nieuwbouw en de bijkomende kosten van enkele tonnen voor inrichting en zo te kunnen betalen.

In de praktijk blijkt nieuwbouw toch het goedkoopst en meest efficiënt  te zijn. Al sluiten we huren van bestaande gebouwen ook niet uit. De stichting heeft reden om optimistisch te zijn, we zijn in gesprek met een eventuele grote financier, er glanst wat aan de horizon. In de praktijk blijkt dat theravadaleraren-hoewel ze graag willen dat zo’n centrum er komt,  geen uitgebreid netwerk hebben, of dat niet willen gebruiken om geldbronnen aan te boren. Sommigen vinden dat niet tot hun taak behoren. Theravada staat voor goede vriend, dus misschien moet ik wat geduldiger zijn.’

Secretaris Hans Gijsen van de stichting zegt in een nieuwsbrief van de stichting inzichts meditatie (SIM) (mei 2013) dat er pas gebruik gemaakt wordt van die welwillende toezeggingen als er een concrete locatie is of een concreet plan en als de locatie de volledige instemming heeft van de geldschieters. Als mensen al geld gestort hebben op de rekening van de stichting, krijgen ze dat dan teruggestort als de plannen niet doorgaan?

Anca: ‘Daar hebben we als bestuur nog niet concreet over nagedacht maar het is zoals Hans zegt. We zijn  een betrouwbare stichting en geldgevers kunnen er van overtuigd zijn dat hun geld bij ons veilig en in goede handen is. Overigens, in de praktijk gaat het in de meeste gevallen alleen maar om toezeggingen en wordt dat geld pas overgemaakt als het licht op groen staat en er zekerheid is dat het centrum er zal komen.

Waarom moet zo’n eigen vipassanacentrum er komen, zijn er niet genoeg locaties te huur in Nederland?

Anca: ‘Dat is een probleem aan het worden. Centra verdwijnen, worden opgeheven, of zijn zo bezet door anderen dat er voor de theravadagroepen geen of onvoldoende ruimte is. Met name in december is er nauwelijks plaats voor ons, omdat anderen dan voor gaan. Los daarvan blijkt er ook een grote behoefte te bestaan bij de leraren en leerlingen om in een eigen centrum terecht te kunnen. Er is steeds meer belangstelling voor vipassanameditatie, ook door de toenemende belangstelling voor mindfulness. Met een eigen centrum –zo vinden leraren- kan samengewerkt worden tussen de verschillende vipassana-tradities en is de kwaliteit van inzichtsmeditatie en dhamma beter gewaarborgd. Zo’n studiecentrum kan zich ook ontwikkelen tot dhamma-kenniscentrum, zoals we ook zien bij buitenlandse centra, zoals Gaia House en Spirit Rock.’

Welke zijn de morele, financiele en boeddhistische pijlers onder zo’n centrum? Wat kan er wel, wat niet qua bedrijfsvoering. Ik hoorde je net al mindfulness noemen, maar dat lijkt zich op dit moment erg commercieel te ontwikkelen. Het wordt letterlijk verkocht als een product dat heel in de verte nog iets met het boeddhisme te maken heeft. Commercieel opererende trainers laten werknemers geloven dat ze gelukkig zijn in een verziekte werkomgeving. Ze doen niets aan de zakkenvullende filosofie van die bedrijven. Laten jullie die mensen en bedrijven toe in het nieuwe centrum?

Anca: ‘Wat gaan we doen? Vipassanameditatie en aanverwante dingen. Met wie doen we dat? Ook met nieuwe stromingen met een eigen aanpak, lijkt me, zoals Tegen de Stroom in. Of we mindfulness aan gaan bieden, daar zijn we op dit moment nog niet uit. Als we dat gaan doen, gebeurt dat zeker niet op uitgesproken commerciële basis. Het centrum draait op vrijwilligers, wij moeten natuurlijk wel omzet genereren om niet failliet te gaan, maar het moet geen commerciële boel worden. We krijgen te maken met een winst- en verliesrekening, hoe ver ga je in het verdienmodel? Mindfulness kan onder bepaalde voorwaarden in ons concept passen. Frits Koster bijvoorbeeld is vipassana-en mindfulnesstrainer en doet dat op een erudiete manier. Zoiets zou ook bij ons centrum mogelijk zijn. De multinational met een slechte naam of uitstraling en duur betaalde trainers komen er bij ons niet in.

Verder gelden er huisregels die gebaseerd zijn op de vijfvoudige gelofte en het achtvoudige pad. Zoals vegetarisch eten, geen alcohol, geen seks tijdens de bijeenkomsten, dat soort dingen. We zijn er nog niet uit of die regels ook moeten gelden voor de beheerder van het centrum, die daar permanent zou kunnen wonen. Mag er bijvoorbeeld een tv in zijn woonruimte staan, omdat tv-uitzendingen ook verslavend zijn. Wordt hij ontheven van het seksverbod? Of er permanente bewoners van het centrum zullen komen, is op dit moment nog de vraag. Dat is nogal wat, voor sommigen is een paar maanden per jaar wel genoeg. Aan de andere kant-een leefgemeenschap geeft ook veel warmte, maar kan ook leiden tot scheve verhoudingen met de cursisten die er kortere tijd zullen verkeren, als aan de leefgemeenschap een leraar verbonden is. Het gevaar ligt op de loer dat het ik-en-de-anderen-gevoelt ontstaat. Werkende weg zullen nog wel meer problemen op ons pad komen en worden opgelost.’

Het stichtingsbestuur heeft van de werkwijze bij buitenlandse theravada-centra, zoals het Gaia House geleerd. Zo zullen er in het Nederlandse theravadacentrum voornamelijk eenpersoons kamers te vinden zijn. Echt Holland, vindt Anca. In totaal gaat het centrum accommodatie bieden aan ongeveer dertig mensen. Komen er grotere groepen dan kunnen ruimtes omgebouwd worden tot tweepersoonskamers. Naar verwachting komen er twee meditatiezalen en een keuken met een goede kok. En een woonruimte voor de beheerder. Komen er permanente bewoners, dan zullen ook die een plek moeten krijgen.