Ik ben geen deskundige op het gebied van de Lotus-Soetra, maar dat hoeft toch ook niet? De soetra brengt mij op allerlei gedachten en die wil ik met lezers van het BD delen. We zijn inmiddels wel over de helft van de soetra, maar nog niet aan het einde. Deze keer:
Materialisme
De vorige aflevering ging over de bodhisattva die nooit iemand misprees. Hij verscheen in een tijdperk waarin het boeddhisme in verval raakte maar nog niet helemaal verdwenen was. Maar heet eigenlijk verdwenen? Kun je nog van een vitaal boeddhisme spreken, of van een vitale religie – om het even welke – wanneer er alleen nog holle rituelen en verstarde formaliteiten over zijn? Wanneer gelovigen proberen elkaar vliegen af te vangen met slimmigheidjes, spitsvondigheden en muggenzifterij, is er volgens mij weinig meer van welke leer dan ook over. Maar ook wanneer iemand zich alleen nog bekommert om het eigen zielenheil, de eigen verlichting, het eigen dit of dat, zonder zich oprecht te bekommeren om zijn (of haar) medeschepsels, mag je wat mij betreft vraagtekens zetten bij haar (of zijn) ‘godsdienst’, ‘ levensbeschouwing’ of ‘filosofie’. Denk er gerust anders over, ik zal er geen seconde van wakker liggen. Zelf meen ik dat wanneer ik zelf de boeddhanatuur heb, anderen die ook bezitten. Zowel de heel ‘goede’ als notoir ‘slechte’ mensen en alle mensen daartussen hebben dus ook de boeddhanatuur. Dat kan gewoon niet anders. Ik zet met opzet ‘goede’ en ‘slechte’ tussen aanhalingstekentjes, omdat het niet aan mij is definitief over wie dan ook te oordelen. Wat dat betreft resoneert het ‘Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt; want met het oordeel, waarmede gij oordeelt, zult gij geoordeeld worden, en met de maat, waarmede gij meet, zal u gemeten worden’ (Matth.7:1) in mijn denken en voelen voort.
De bodhisattva die nooit iemand misprees, oordeelde ook niet. Hij hield moedig en tegen de communis opinio – de mening van velen – vast aan zijn opvatting dat de boeddhanatuur in ieder wezen aanwezig was en onherroepelijk vroeg of laat aan het licht zou komen. Ik denk dat mensen die definitieve oordelen over anderen vellen, daar hun ogen voor sluiten. Natuurlijk doel ik niet op hun fysieke ogen (oculos) maar op de ogen van hun hart (empathos). Empathie betekent zoiets als mededogen, inlevingsvermogen, medegevoel. Je kunt de boeddhanatuur in een ander alleen maar waarnemen wanneer je je van harte in die ander inleeft, ofwel wanneer je jouw eigen wezenskern verbindt met de wezenskern van de ander. En dat lukt alleen wanneer je die wezenskern in jezelf en/of in de ander serieus neemt. Het werkt namelijk altijd twee kanten op. Dus ook wanneer je de boeddhanatuur in jezelf nog niet ten volle gerealiseerd hebt, alleen maar vermoedt of zelfs wanneer je alleen maar hoopt dat ie er is… dan nog! Je zult de eerste niet zijn die via de herkenning van de boeddhanatuur in de ander bij zichzelf uitkomt als drager van precies diezelfde boeddhanatuur.
In de Lotus-soetra staat: ‘In die tijd waren de vier groepen mensen alleen maar begaan met het materiële…’ In die tijd, dat was de tijd waarin de bodhisattva die nooit iemand misprees leefde. Was die zoveel anders dan onze eigen tijd? Het materialisme viert ook vandaag de dag hoogtij. Althans, dat is mijn indruk. Het draait in onze maatschappij veelal om geld, uiterlijk, succes, likes… Boeddhanatuur? Doe zelf effe gewoon joh. Kun je boeddhanatuur eten? Kun je er iets voor kopen? Helpt het je bij een sollicitatie? Levert het punten op? Nee? Wat heb je er dan aan? Ik ga terug naar de eerste alinea: Wanneer gelovigen proberen elkaar vliegen af te vangen met slimmigheidjes, spitsvondigheden en muggenzifterij, is er volgens mij weinig meer van welke leer dan ook over. Voeg hierbij alle materialistische voorkeuren in denken en doen, en je zit midden in de jaren twintig van de 21ste eeuw.
(wordt vervolgd)
Taigu zegt
“ Zelf meen ik dat wanneer ik zelf de boeddhanatuur heb, anderen die ook bezitten.”
Je laat je woorden een loopje met je nemen of je drukt je onnauwkeurig uit. Boeddhabatuur is onbepaald, dus zonder “de” als lidwoord. Bovendien “heeft” of “bezit’ niemand boeddhanatuur. Ik zou niet (jouw indruk van) één bron (de Lotus Sutra) als uitgangspunt nemen voor een beschouwing over boeddhanatuur, maar ook andere literatuur en commentaren over dit onderwerp hierbij betrekken. Wat materialisme hiermee te maken heeft, weet ik niet; dit is een onbeargumenteerde, rare kronkel.
Dharmapelgrim zegt
Dank Taigu. Ik schrijf mijn bijdragen zonder ieder woord of begrip op een goudschaaltje te leggen. Zou ik dat (moeten) dan, dan gaat de spontaniteit er wel af. Maar ok, wat betreft boeddhanatuur heb je helemaal gelijk. Wat materialisme betreft: wie alleen naar de materie schouwt – de stof – mist wat daar de oorsprong van is. Veel mensen zijn tegenwoordig op het stoffelijke gefocust. Ik noem dat focussen op stof: materialisme. Ik zie die rare kronkel niet, maar dat zal wel aan mij liggen dan. Trek jij het maar recht dan. Gassho.