Anatta is de werkelijkheid zien zoals ze wérkelijk is. Yatha-bhuta.
Anatta—de ‘zelfloosheid’, de ‘essentieloosheid’ van de dingen, in de eerste plaats van het ‘ik’—slaat niet op be-staan of niet-bestaan. Anatta slaat op separaat bestaan, onafhankelijk van al de rest.
Anatta geeft énkel een verklaring hóe verschijnselen in de menselijke geest bestaan, namelijk als ‘op zichzelf’; als ‘separaat’.
Dit is een verkeerde zienswijze, een begoocheling, een illusie. Maya. Wij zijn géén eenkennige eenzaten op een vreemde plek. Zoals alles maken ook wij deel uit van hetzelfde geheel. Komen we voort uit dezelfde bouwstenen: aarde, water, vuur en lucht—de dhatu’s.
Elke grens, elke scheiding tussen onszelf en de rest van de wereld is een artificiële opdeling. Een (verkeerd) concept. Het is een vreemde kronkel in onze geest. Conditionering. Onwetendheid. Avijja. Moha. Uit onwetendheid vloeien verlangen (P. tanha, lobha) en afkeer (P. dosa) voort.
De Boeddha noemde onwetendheid, verlangen en afkeer heel toepasselijk ‘de Drie Vergiften’ (P. kilesas).
Jacob van Keulen zegt
Ik vind begeren(willen hebben) een beter woord dan verlangen. Bij verlangen denk ik meer aan je ergens op verheugen.