Het levensbeschouwelijke veld lijkt stevig verkaveld. Iedere stroming, al dan niet religieus, beheert een eigen speelveld. Er staat een muur om elk kavel, soms laag, vaak hoog. Mensen vereenzelvigen zich met hun levensbeschouwing. Ze ontlenen er hun identiteit aan.
Toch is het geen gesloten systeem. Er is soms burencontact met een aangrenzend speelveld, zoals in de oecumene en de interreligieuze dialoog. Twijfelaars ontvluchten de zekerheden van hun kavel als hun dwarsdenken niet gewaardeerd wordt. Ook zijn er gelovigen die ondanks de verkaveling twee of meer levensbeschouwingen integreren, bijvoorbeeld katholieke mystiek en zen-meditatie.
In het verkavelde levensbeschouwelijke landschap zorgen grensgangers vaak voor nieuw ontdekkingen. Hun gedrag kan zelfs leiden tot herverkaveling, zoals bij reformaties en afsplitsingen. Dynamiek dus. Maar er is meer mogelijk: ontkavelen.
Want ook al stralen gevestigde levensbeschouwingen zekerheid uit, die vastigheid zat niet in het origineel. In den beginne is er altijd de zoekende mens. Dat zoeken is eigen aan de start van elke levensbeschouwing. Echter, de zoekhouding verdwijnt zodra een nieuwe vondst aanslaat. De toeloop die ontstaat moet immers georganiseerd worden. Machtsfiguren leggen de nieuwe zekerheden vast in doctrine en ritueel. Dat heeft gegarandeerd succes, omdat mensen een voorspelbare ordening wel prettig vinden. Dat maakt het leven aangenamer. Zekerheid wordt gemakkelijk het nieuwe normaal.
En toch… Waar blijft de zoekende mens? Okee, die laat zich weer horen zodra de zekerheid onbegrepen routine wordt. Dan begint de cyclus opnieuw: een nieuwe visie, toeloop, een beweging, leiders, een institutie.
Maar diep diep waakt de levensbeschouwelijke ontkavelaar. Die heeft als enige zekerheid dat alle zekerheid relatief is. Leven beschouwen is je behelpen met voorlopige vondsten. En weten dat achter de horizon een nieuw avontuur lonkt, voorbij de grenzen die de macht bewaakt.
Die ontkavelaar moet wel de moed hebben om te leven met minimale zekerheid. Maar dat verlies wordt gecompenseerd door de verkennersvreugde in nieuwe landschappen.
Victor zegt
Je bent een zoeker. Dat zoeken brengt je uiteindelijk weinig meer dan vluchtige vreugde. Pas als het zoeken stopt, door inzicht, zal vreugde je deel zijn.
M.J. Prins zegt
Alle vreugde is vluchtig want permanente vreugde is een illusie. Gelukkig zijn illusies ook vluchtig. Dus ook (de illusies).verdriet en pijn.