• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Over Theologie 26 – Fundamentele Theologie

Over Theologie 26 – Fundamentele Theologie

18 juli 2022 door Dharmapelgrim

We zijn over de helft van de serie die ik naar aanleiding van een cursus Theologie schrijf. De inhoud van iedere les brengt mij op gedachten die ik wel wil delen. Vandaag:

Fundamentele Theologie

De les naar aanleiding waarvan ik de nu volgende beschouwing schrijf, heeft eigenlijk als titel: “Geloof en wetenschap (fundamentele theologie)”.

Omdat ik in de hele les weinig over wetenschap heb gelezen, houd ik het maar gewoon op “fundamentele theologie”. Daarbij draait het slechts om één ding: verantwoording! Waarom of waartoe gelooft een christen eigenlijk wat ie gelooft?

Die vraag is natuurlijk niet nieuw. De vraag naar het waarom en waartoe iemand gelooft wat ie gelooft, is zo oud als het christendom zelf. De hele fundamentele theologie rust zo’n beetje op de schouders van Paulus, die in een van zijn brieven (1 Pet 3.15) schreef: “Vraagt iemand u waarop de hoop die in u leeft gebaseerd is, wees dan steeds bereid u te verantwoorden.” (of in de oude Statenvertaling: “Maar heiligt God, den Heere, in uw harten; en zijt altijd bereid tot verantwoording aan een iegelijk, die u rekenschap afeischt van de hoop, die in u is, met zachtmoedigheid en vreeze.”).

Goed dan: leg maar uit, of beter nog, verantwoord je maar. Waarop is jouw hoop gebaseerd? Waarom geloof je eigenlijk? Wat heb je er aan? Enzovoorts. Waarom vind je jezelf christen? Die vraag kun je natuurlijk ook aan joden, hindoes, boeddhisten, islamieten, sikhs, en aanhangers van het spaghettimonster vragen. Eigenlijk aan iedereen. Waarom geloof jij wat je gelooft? Wat heb je er aan? Wat doe je ermee? Wat levert het je op? Wat kost het je? Wie, wat, waarom, waartoe, wanneer, welke en hoe?

Fundamentele vragen

Het gaat niet om verdediging van welk geloof ook, maar om verantwoording. Verantwoording afleggen betekent: antwoord geven op uiterst persoonlijk vragen. Verantwoording afleggen gaat altijd over jezelf, nooit over iets waar jij helemaal buiten staat. Fundamentele theologie behoort daarom ook over jezelf te gaan. Het is onmogelijk om op afstandelijke, klinische, onpersoonlijke manier met fundamentele theologie bezig te zijn. Denk ik. Vind ik. Gaat het bij apologeten nog om het verdedigen van het geloof, bij fundamentele theologie gaat het om het hart. Daar kun je met je verstand niet bij! Toch hebben velen precies dat de afgelopen eeuwen geprobeerd: met hun verstand te beredeneren of tenminste uit te leggen waarom zij met heel hun hart, heel hun ziel en heel hun zaligheid geloofden wat zij geloofden. Anselm van Canterbury en Thomas van Aquino kwamen met kosmologische, ontologische en transcendentaal-logische argumenten. Emmanuel Kant kwam nadien nog met morele argumenten.

Hoe ook, als je vraagt naar het wie, wat, waarom, waartoe, wanneer, welke en hoe van persoonlijk christelijk geloof, kom je onherroepelijk ook bij het wie, wat, waarom, waartoe, wanneer, welke en hoe van de kerk. Er bestaat geen oprichtingsoorkonde van de kerk – of zoiets – met daaronder de handtekening van ene Jesjoea ben Jozef! Volgens A. Loisy (1857 – 1940; Franse theoloog, hoogleraar en RK priester) heeft Jezus nooit de intentie gehad om een kerk op te richten en hij heeft zeer zeker geen handvest van kerkelijke wetten nagelaten. Hans Küng (1928 – 2021; Zwitsers theoloog,hoogleraar en RK priester; ) kwam uiteindelijk tot de volgende ontnuchterende conclusie: de kerk is niet door Jezus opgericht, maar is na zijn dood ontstaan (en blijven bestaan) door mensen die een beroep deden (en nog doen) op zijn kruisiging en opstanding als hoop voor alle mensen’.

Dit gezegd hebbende, blijven de meeste fundamentele vragen onbeantwoord. Waarom geloof jij wat je gelooft? Wat heb je er aan? Wat doe je ermee? Wat levert het je op? Wat kost het je? Wie, wat, waarom, waartoe, wanneer, welke en hoe?

Ik vrees dat de meeste mensen op de eerste vraag niet veel verder komen dan: “ik geloof wat ik geloof omdat mijn ouders en hun ouders mij hebben opgevoed in dit geloof … enne  … eh …”

De volgende vraag dan: “Wat ik er aan heb? Tja, ik put er soms troost uit en het geeft richting aan mijn leven … enne … eh … “

“Wat ik ermee doe? Ik begrijp je vraag niet goed…”

“Wat het me oplevert? … Eh … “

“Wat het me kost? Ongeveer 10 procent van mijn inkomen … o, dat bedoel je niet… dan eh … “

Enzovoorts.

Er is niks mis met fundamentele vragen. Fundamentele theologie stelt zelfs uiterst nuttige vragen. Ze zijn bovendien simpel over te zetten van een christelijke setting naar een boeddhistische, om maar wat te noemen. Waarom ben je eigenlijk zo gecharmeerd van het boeddhisme? Wat spreekt jou aan in de woorden van de Boeddha – die overigens zijn opgetekend ná zijn dood? Waar hoop jij op als ‘boeddhist’, en als je jezelf geen boeddhist wilt noemen: wat hoop je te bereiken met jouw oefening en praktijk van bijvoorbeeld mediteren en aandachtsvol leven? Vragen genoeg. Zeer fundamenteel.

Fundamentele vragen dwingen je om verder te kijken, dieper te voelen, met meer inzet te zoeken naar antwoorden. Wat je ervoor terugkrijgt zijn dan méér vragen, vrees ik. Nee, dat hoop ik! Antwoorden slaan – denk ik – dood, vragen houden je in leven, wellicht zelfs voorbij het uittreden uit het stoffelijk lichaam. Dat lijkt mij vrij fundamenteel. Blijf vragen… wie, wat, waar, wanneer, waarom, waartoe, … enzovoorts. Je hebt niets aan de antwoorden die anderen hebben gegeven, want al hun antwoorden zeggen niets over jouw wie, wat, waar, wanneer, waarom, waartoe, … enzovoorts.

Toch nog even een woordje over wetenschap. Wetenschap stelt ook vragen. En voor elk antwoord komen er twee of meer vragen terug. Bovendien zijn antwoorden beperkt geldig. Bijvoorbeeld: het antwoord dat alle zwanen wit zijn, wordt onmiddellijk ongeldig wanneer er één zwarte of anders gekleurde zwaan wordt ontdekt. Anders gezegd: alles wat de wetenschap vandaag de dag als antwoorden op wetenschappelijke vragen heeft gevonden en hanteert, blijft geldig tot het moment dat er één uitzondering blijkt te bestaan. Ja, water stroomt altijd van hoog naar laag… tot ergens in het universum blijkt dat het ook ‘die ene keer’ omhoog stroomt. Dan zijn er vanaf die ontdekking weer allerlei vragen: waar, wanneer, onder welke omstandigheden en ga zo maar door. Het woordje ‘altijd’ is beperkt houdbaar! Zeker in de wetenschap, en evenzo in fundamentele theologie.

 

Categorie: Boeddhisme, Columns, Dharmapelgrim, Geluk Tags: geloof en wetenschap, hoop, serie

Lees ook:

  1. Over Theologie deel 2 – Religie en godsdienst 
  2. Over Theologie deel 8 – Sacramenten
  3. Over Theologie deel 11 – Geloof en ratio
  4. Over Theologie deel 14 – Het begin van de kerk

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Dharmapelgrim

Probeert sinds zijn 16de jaar het Edele Achtvoudige pad te volgen. Dat lukt hem met vallen en opstaan, waarbij hij zichzelf voorhoudt dat hij dat pad tot het einde zal gaan, zolang hij maar één keer vaker opstaat dan valt. Iedereen die de dharma beoefent is een pelgrim op zijn eigen weg. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

16 nov
Oriëntatiebijeenkomst Lotus Team Project
16 nov 23
29 nov
Online Lezingenserie ‘Meewerken met de Natuur’ (1)
29 nov 23
01 dec
Emptiness and Bodhicitta
1 dec 23
05 dec
Meditatie en lezing "De Boeddha en de Sint – geven in het boeddhisme "
5 dec 23
06 dec
Online Lezingenserie ‘Meewerken met de Natuur’ (2)
6 dec 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    ‘Amerikaans centrum Heartwood organiseert eerste bijeenkomst van overlevenden misbruik door boeddhistische leraren’

    gastauteur - 27 november 2023

    'Het samenkomen liet ons stralen. Beloftes om elkaar volgend jaar weer te ontmoeten. De hoop dat andere overlevenden zich bij onze gemeenschap kunnen aansluiten. Heartwood is de enige plek op het internet die ons samenbrengt. Onze adviesraad en medestanders staan in de frontlinie en bieden hun juridische expertise, academische bijdragen en zuurverdiende kennis aan om dit mogelijk te maken. Sommigen zullen zeggen dat we wandelende wonderen zijn. Daar zijn we het mee eens.’

    VrijdagZindag – anatomie van de zwervende kiezer

    André Droogers - 24 november 2023

    Het aanbod aan betekenisgeving was met zesentwintig partijen zeer divers. Daarin verschillen we van Engeland of de VS. Sommige partijen hebben een ideologische basis, andere partijen bestrijden juist ideologieën. Populistische lijsttrekkers vielen op door hun onderbuikspreken, naar eigen zeggen namens het zwevende volk. Enkele partijen gebruikten de democratische verkiezingen om de democratie welbewust uit te hollen. Nogal wat partijen mikten op proteststemmen of op nationalistische sentimenten. Soms kwam men met voorstellen die tegen de Grondwet ingingen en bevolkingsgroepen discrimineerden. En dan waren er ook nog one-issuepartijen en deelgroeppartijen. Hoe plooiden die het algemeen belang met hun particuliere wensen?

    Taigu – Percepties over Palestina, een essay voor boeddhisten

    Taigu - 21 november 2023

    Gautama bevroeg en gaf raad aan wereldse heersers met snode plannen. Juist spreken, een van de onderdelen van het Achtvoudig Pad, was voor hem een middel om zijn middenweg aan de man te brengen. Dus waarom zou spreken in moeilijke omstandigheden een beletsel kunnen zijn voor boeddhisten en hun leraren? Wat is er mis met je verdiepen in de standpunten en gevoelens van anderen, voordat je in hun ogen genocide preekt wanneer je in een daad van protest uit volle borst de leuze ‘From the river to the sea’ scandeert om jouw steun voor de bevrijding van de een ten koste van de ander uit te drukken?

    Wie mediteert er nu eigenlijk?

    Erik Hoogcarspel - 20 november 2023

    Stel je voor dat je weer eens zit te mediteren en dat het allemaal deze keer erg goed gaat. Je aandacht blijft redelijk bij de ademhaling hangen en wordt alleen af en toe afgeleid door voorbijgaande marginale gedachten. Opeens realiseer je je dat de ademhaling helemaal vanzelf gaat en dat de gedachten zich van niemand en niets iets aantrekken. Het is niet jouw ademhaling, het is gewoon ademhaling, het zijn niet jouw gedachten, het zijn gedachten. Je bent er niet, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je begrijpt opeens wat de Boeddha bedoelde met zijn uitspraak dat de werkelijkheid zonder zelf is, anātman.

    Vluchtelingenbeleid in grootmoederstijd 1914 -1918

    Kees Moerbeek - 19 november 2023

    Op 4 augustus 1914 viel het Duitse leger België binnen op doortocht naar aartsvijand Frankrijk en schond doelbewust de Belgische neutraliteit. De oorlogsmisdaden tegen de burgerbevolking, ook wel The Rape of Belgium genoemd, schokte de publieke opinie. Kort hierna kwamen de eerste vluchtelingen aan in ons land en na de Val van Antwerpen werden dit er 1 miljoen

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 333 – zuilen
    • Nieuwe secretaris-generaal gekozen van IBC
    • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
    • VVD en BBB schuiven aan bij Israëlisch politicus die oproept tot nieuwe Nakba (etnische zuivering Gaza)
    • Guy – dhammazaadjes – Wat zal er van ons geworden?

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.