• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Wouter Doorn – Sila, Samadhi, Pañña

Wouter Doorn – Sila, Samadhi, Pañña

19 maart 2019 door gastauteur

Ik zit in Thailand tegenover mijn meditatieleraar Ahba, een Birmese boeddhistische monnik die in de jaren ’80 Myanmar (Birma) uit vluchtte. Na te voet honderden kilometer door de Thaise jungle te hebben afgelegd vestigde hij zich als abt in een klein houten kloostertje in ‘the middle of nowhere’ in Noord-Thailand.

Ahba woont nog steeds in dezelfde houten kuti (huisje). Inmiddels wel voorzien van stromend water, redelijk betrouwbare elektriciteit en, jawel, een airco. Om hem heen is zijn klooster in de loop der jaren uitgegroeid tot een van de grootste kloosters van Noord-Thailand en zijn Pali school (de taal van de oude boeddhistische geschriften die de monniken in zijn klooster bestuderen) is al jaren de nummer één van het land, waarvoor hij een koninklijke onderscheiding heeft gekregen.

Toch is het niet om Pali te leren dat ik tegenover hem zit. Ahba staat binnen de beoefenaren van het boeddhistische pad in Thailand en Myanmar bekend als een befaamd meditatieleraar. Monniken uit de wijde omgeving reizen soms dagen om hem eerbetoon te kunnen geven en hem om advies voor hun meditatie te vragen. Specifiek onderwijst Ahba samatha meditatie. Samatha betekent zoveel als kalmte of concentratie, en vormt samen met sila (moraliteit) en pañña (wijsheid) de drie pilaren van de boeddhistische beoefening.

Samatha meditatie is er op gericht je mind (bewustzijn) te zuiveren. Een zuivere mind is een voorwaarde voor het kunnen laten opkomen van wijsheid. Ahba vergelijkt het met een raam. Als het raam vies is zie je niet wat er buiten gebeurt. Maak je het raam wat schoner dan kun je er wat beter doorheen kijken. Pas als het raam helemaal schoon en zuiver is kun je precies zien wat zich buiten afspeelt. Door middel van samatha meditatie kalmeer en concentreer je je mind waardoor hij zuiver en helder wordt en je de werkelijkheid kunt doorgronden.

In het Westen wordt vaak wat laatdunkend over samatha gedacht. Het gaat in het boeddhisme toch immers om het bereiken van inzicht, daarom is vipassana (ook wel droge inzichtsmeditatie) veel beter. Vaak wordt in dat licht heel selectief naar de suttas (leerredes van de Boeddha) gekeken om aan te tonen dat de Boeddha ook enkel vipassana zonder samatha onderwees, en de beoefening van samatha eigenlijk helemaal niet nodig is. Maar wie de suttas goed bestudeert weet dat de Boeddha als het om meditatie gaat voornamelijk over samatha, en dan ook nog eens vaak over de jhana (zeer hoge en zuivere niveaus van concentratie) spreekt, daar hoef je niet selectief voor te zoeken.

Argumenten tegen samatha zijn meestal variaties op hetzelfde thema. Ten eerste duurt het ontwikkelen van concentratie lang, misschien wel je hele leven, waardoor je geen inzicht zou kunnen ontwikkelen. Ten tweede zou concentratie potentieel een nieuwe hindernis op het pad kunnen worden omdat je in zulke prettige mentale zijnstoestanden terecht kunt komen dat je daar helemaal verzot op raakt en niet meer geneigd bent je verder te ontwikkelen.

Dat laatste risico klopt. Ten minste, als je van plan bent te gaan mediteren op basis van een online cursus of boek, of met behulp van een leraar die zelf niet de nodige verdieping heeft ervaren. Voor samatha meditatie is echte persoonlijke begeleiding door iemand die verder is op het pad een absolute must. Iemand die elke keer als je denkt dat je iets hebt bereikt, als je bijzondere dingen ziet, fijne gevoelens ervaart, je “ik” vervaagt, telkens als je denkt dat je hoge concentratie of diep inzicht hebt vriendelijk glimlacht en zegt dat dat allemaal leuk en aardig is maar dat je beter gewoon nog even door kunt gaan omdat je er nog lang niet bent.

Op zich zit er ook een kern van waarheid in de eerste gedachte. De ontwikkeling van concentratie is inderdaad niet gemakkelijk. Alleen is het idee dat je het daarom dus zomaar kunt overslaan wat typisch voor onze huidige tijdsgeest die alles maar snel, snel, snel wil. Samatha meditatie is een langzaam slijpproces waar veel geduld en doorzettingsvermogen voor nodig is. Het is in dit slijpproces dat je de mind zuivert.

Ahba schud altijd glimlachend zijn hoofd als het gaat om mensen die een ongeduldig een kortere weg proberen te begaan in het meditatieproces. Er wordt veel gepraat over wijsheid en inzicht-niveaus, alsof ze voor het oprapen ligt. Woorden zijn gemakkelijk, zegt hij dan, doen is moeilijk. Verlangen naar inzicht, naar resultaat, is vandaag de dag de grootste hindernis in de boeddhistische beoefening.

Gewoon geduldig mediteren, adviseert Ahba, langzaam maar zeker, zonder te willen. De goede paramis (hoge mentale kwaliteiten) die je in dit leven verwerft neem je gewoon mee naar je volgende leven. Het is onze zeer beperkte waarneming van de relativiteit van tijd die voor ongeduld zorgt. Als je juist beoefent maakt het niet meer uit of het nog een dag, een jaar, een leven of honderd levens duurt. Je zult je doel uiteindelijk bereiken. Gehaaste spoed is zelden goed, dat geldt dubbel en dwars voor het ontwikkelen van je mind.

Er is nog een ander punt dat wellicht voor frictie zorgt als het gaat om samatha meditatie. Je kunt het proces namelijk niet los zien van de rest van je leven. Wil je de mind kalmeren dan zul je moeten leven op een manier die het opkomen van mentale hindernissen zoals wroeging en spijt voorkomt. Dat wil zeggen, je moet je moreel gedragen. Moreel gedrag in dit kader wil zeggen dat je er op een steeds dieper niveau naar streeft je te houden aan de leefregels die de Boeddha adviseert: afzien van doden, afzien van stelen, afzien seksueel wangedrag, afzien van verkeerd spreken (liegen, roddelen, grof taalgebruik of splitsend spreken), afzien van het gebruik van bedwelmende middelen die de aandacht verstoren (met name alcohol).

Als je dit op een steeds dieper niveau beoefent dan ontwikkel je ook in toenemende mate bewuste aandacht (ook wel vertaald als mindfulness). Zo verdiept en verfijnt je beoefening zich. Juist moreel gedrag en sterke bewuste aandacht zijn een keiharde voorwaarde en conditie voor concentratie. Ze vormen de vruchtbare grond waarin kalmte en concentratie kan wortelen. De stilte en zuiverheid die zo kan groeien is de voorwaarde voor het tot bloei komen van wijsheid.

Als je een vies lichaam hebt, vol wratten, puisten en pus, en je hangt daar juwelen aan, is het dan plotseling een mooi lichaam? Nee. Stel je hebt een schoon lichaam, alles is puur en zuiver, is een dergelijk lichaam dan mooi ook al hangen er geen juwelen aan? Ja. En als je een dergelijk mooi lichaam met juwelen versiert wordt het nog mooier. Net zo is het met samatha en vipassana. Samatha maakt de mind en het lichaam schoon en zuiver, vipassana zijn de kroonjuwelen. Als je alleen maar inzicht wil dan is het alsof je probeert de kroonjuwelen van wijsheid aan de onzuivere vieze mind te hangen.

Toch luistert men vaak liever naar iemand die telkens maar inspirerend over wijsheid spreekt dan naar iemand die je vertelt dat het een lange weg vol beproevingen is, waar doorzettingsvermogen en geduld voor nodig zijn. Dat je je verlangen in toom moet houden, onder controle moet krijgen en uiteindelijk vernietigen.

Het zou mooi zijn als er in de beoefening van het boeddhisme weer meer nadruk op moraliteit en concentratie zou komen te liggen. Het is uiteindelijk de zuivere mind die vol liefde en geduld de wereld in kijkt en een werkelijke veilige haven voor alle wezens vormt.

Bezoek voor meer informatie https://buddho.nl

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Mindfulness, Theravada, Vipassana Tags: Ahba, leraar, monnik, Pañña, Samadhi, Samatha meditatie, sila, Thailand, Wouter Doorn

Lees ook:

  1. Gestaalde Thaise abt schuwt geweld niet
  2. Homoseksuele monnik en travestiet zorgt voor ophef in Thailand
  3. Ex-monnik 5,5 jaar de cel in wegens verkrachting
  4. Thailand woedend op Thaise monnik na verdediging van moord verdachte politieman

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Olaf zegt

    21 maart 2019 om 22:49

    Een mooi artikel over shamatha, ik kan me er helemaal in vinden. Dank je wel.

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
05 feb
Zen ochtend met Doin Sensei
5 feb 23
05 feb
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
5 feb 23
05 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
5 feb 23
05 feb
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
5 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Tussen gerijmd en ongerijmd vind je de deur naar non-dualiteit
    • De virtuele denkster 407
    • Dick – Leegte die liefde is
    • Wakker Dier prikt romantisch beeld van zuivelsector door
    • Renske – haiku

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens