De afgelopen weken keek ik op de Belgische zender Canvas naar de tweedelige serie over de Rode Brigades (Brigate Rosse), een Italiaanse communistische terroristische organisatie die in 1970 door enkele studenten was opgericht en opereerde vanuit verschillende Italiaanse steden.

De maker van deze documentaire liet drie leiders van deze organisatie aan het woord, vrijgelaten na het uitzitten van langdurige gevangenisstraffen. Ze vertelden over het ontstaan van de beweging, de strijd tegen de gevestigde orde die later gepaard ging met moorden en aanslagen. Zo noemden ze dat zelf niet, ze waren in oorlog met de Italiaanse machthebbers en in een oorlog vallen er doden. Ze spraken zich in de boeiende documentaire uit over hun strijd tegen het grootkapitaal, de uitbuiting van arbeiders, de macht en onaantastbaarheid van zittende politici  en het volgens hen onvermijdelijke geweld dat zich eigen maakte van de Rode Brigades om hun doel te bereiken. Zeker vijfduizend mensen waren in de loop van de tijd betrokken bij de Rode Brigades.

Ik weet nog dat ik als jonge vent samen met andere linkse vrienden de ontwikkelingen in Italië met bijzondere interesse volgde. En ook die in West-Duitsland waar de Baader Meinhof-groep (RAF) het land trachtte te destabiliseren met moord en doodslag. Wij vroegen ons af welke de uitkomst zou zijn van deze ‘gewapende strijd’. We hoopten op een omwenteling. Nu, met zicht op het verleden, weten we dat de gevestigde orde wel kan dreunen op de grondvesten, maar in stand blijft. Mogelijk met wat veranderingen. Maar wat als de Rode Brigades hun strijd wel hadden gewonnen, zij de nieuwe gevestigde orde waren geworden. Hoe had Italië, Europa, er dan uitgezien? Dat vroeg ik me af na het zien van die documentaire.

Het viel mij op dat de geïnterviewden nog zo strak in de leer waren. Ze waren alleen dertig jaar ouder geworden. Bijna onaangedaan en onbewogen vertelden ze over hun acties, moord en doodslag, het in de benen schieten van hun tegenstanders. Nee, ze hadden geen spijt van hun gewapende strijd. En tegen de slachtoffers hadden ze in persoonlijke zin ook niets. Maar dood waren die wel.

Het faillissement, als je dat zo mag noemen, van de Rode Brigades, werd in 1978 ingeluid met de ontvoering en de moord op Aldo Moro, destijds voorzitter van de Democrazia Cristiana en voormalig eerste minister van Italië. De Rode Brigades eisten de vrijlating van dertien van hun leden die door de politie gevangen gehouden werden. Aldo Moro werd 55 dagen na zijn ontvoering teruggevonden in een Renault 4. Dat was ook het begin van het einde van de Rode Brigades, zo werd in de documentaire duidelijk. Het beeld van de dode man in de auto was op het netvlies van de wereld geplakt, alle andere acties van de Rode Brigades verdwenen daardoor naar de achtergrond. Midden jaren tachtig waren de meeste leidinggevende leden van de Rode Brigades gearresteerd.

Moedig voorwaarts!

BIJSLUITER: het lezen van deze columns kan leiden tot groot geestelijk ongemak, heimwee naar Chef,  de Kloosterbunker, Bunkerstad, woedeaanvallen, depressies, onbeheerst gedrag, angstaanvallen, maagzuur, zweten, ongeloof, twijfel aan eenieder, straatvrees, lange tenen en het geloof in het eigen gelijk. Bij de lezers. Scheldpartijen en een onbedwingbare drang om te reageren zijn waargenomen. Sommigen willen mij  corrigeren. Of bedanken. Of prijzen. De drang om in verzet te komen, het abonnement op te zeggen- wat niet kan. Sommigen besluiten de krant niet meer te lezen, of te boycotten. Er kwaad over te spreken. Te janken of te vloeken. De straat op te gaan om te demonstreren. De politiek de rug toe te keren. Of aan de drugs te gaan. Kwaad spreken over Feyenoord. Breken met de familie. Het haten van planten en groenten. Aantijgen of beschuldigen.