In Nederland en België mogen we zeggen wat we denken. En de media mogen die gedachten en uitspraken publiceren zonder daar vooraf toestemming voor te vragen. Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid slapen zusterlijk naast elkaar in één bed.
Terroristische organisaties maken ook gebruik van de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid in westerse media, met name sociale media. Islamitische Staat bijvoorbeeld, dat video’s maakt van misdrijven tegen de menselijkheid, zoals onthoofdingen van onschuldige mensen, het kelen van journalisten en hulpverleners, zet –soms via een aan IS gelieerd persbureau- die beelden op onder meer Facebook. Die video’s laten zien wie IS is en hebben een wervend karakter. Vaak jonge mensen voelen zich tot IS aangetrokken en worden gerekruteerd. Die video’s zorgen ook voor fondsen, brengen geldstromen op gang.
De vader van een vrouw die vorig jaar in november omkwam bij de aanslagen in Parijs, aanslagen die door IS zijn opgeëist, heeft bij een Amerikaanse rechtbank een aanklacht ingediend tegen Facebook, Google en Twitter omdat die bedrijven accounts van IS in hun netwerk toestaan, in ieder geval vooraf niet weren. De vader stelt dat de terroristische organisatie IS op de platforms van de drie bedrijven genoeg ruimte had om nieuwe leden te rekruteren, geld op te halen en extremistische propaganda te verspreiden. Daarmee zouden ze “materiële steun” aan IS hebben geleverd en indirect de aanslagen hebben mogelijk gemaakt.
Het gaat hier niet om in eerste instantie de vrijheid van meningsuiting maar om het beschikbaar stellen van hun kanalen door die bedrijven aan extremisten. Ze stellen dat ze altijd meewerken met opsporingsinstanties en inlichtingendiensten en die accounts verwijderen als blijkt dat die een extremistisch, terroristisch karakter hebben. Maar zeggen ze, als het ene account is verwijderd wordt er al een volgend aangemaakt. Daarmee zeggen Facebook, Google en Twitter een monster te hebben gecreëerd dat nauwelijks in bedwang te houden is. Twitter bijvoorbeeld verwijderde vorig jaar in zes maanden tijd 20.000 accounts per maand, voornamelijk die van IS.
Maar het gaat niet alleen om de input. Facebook bijvoorbeeld nodigt de vrienden uit zoveel mogelijk informatie met elkaar te delen. In veel gevallen openbare informatie. Mensen kunnen zo gemakkelijk in de gaten worden gehouden door lieden die weinig democratisch denken. Facebook heeft zeven miljoen ‘leden’ in Nederland. Vrijwel een hele samenleving staat in de etalage. De voormalige Oost-Duitse geheime dienst Stasi had 200.000 officieren en verklikkers in dienst om dat resultaat te bereiken.
Eind mei van dit jaar sprak de Europese Commissie een gedragscode af met Facebook, Twitter, YouTube en Microsoft over het bestrijden van online haatteksten, xenofobie en racisme. Ze beloofden op een meer effectieve wijze dan nu het geval is haatzaaien te bestrijden. Ze doen dat niet op basis van wetgeving maar op die van de gedragsregels die binnen het bedrijf gelden. Het bedrijf bepaalt in eerste instantie wat terrorisme, haatzaaien is. En daar wringt de schoen.
Er is behoefte aan duidelijke criteria over wat haat, terrorisme is. Maar wat de een terrorisme noemt, vindt de ander legitieme strijd. Noem maar Palestina, de Koerden. Mag je straks nog wel kritische uitlatingen doen over de islam, christendom, boeddhisme of atheïsme, in afkeurende zin, of wordt die kritiek onder de noemer haatzaaien in de kiem gesmoord. Het is een duivels dilemma. De zogenaamde social mediabedrijven zijn in staat de ontstane problemen op te lossen door zichzelf op te heffen. Ze hebben maatschappelijk gezien geen enkele meerwaarde en verdienen grof geld aan de domme bereidwilligheid van mensen om hun hele hebben en houwen in de openbaarheid te gooien. Dat is ook vrijheid van meningsuiting, helaas. Feind hört mit!
Wat terroristen behalve angst zaaien nu al bereikt hebben is het onder druk zetten van de vrijheid van meningsuiting in de westerse samenleving. Waarvoor eigenlijk geen regels of voorwaarden zouden moeten gelden. Ieder mag denken wat hij wil, iedereen mag publiceren wat hij wil. Terroristen misbruiken de vrijheid die ze eigenlijk willen vernietigen. Ook zonder wapens maken ze in Europa veel kapot.
