Een van de ultieme kerstfilms is A Christmas Carol – ook wel Scrooge genoemd – naar een boek van Charles Dickens. Het liefst kijk ik naar de oude versie uit 1970 met Alec Guinness als de geest van de overleden zakenpartner van de hoofdpersoon, maar dit jaar moesten we het doen met een animatieversie. Er zit eigenlijk best veel boeddhisme in het verhaal. Er is sprake van karma, compassie, en transformatie: de hoofdpersoon, Ebenezer Scrooge, wordt wakker voor het lijden van de mensen om hem heen en vanuit compassie besluit hij te transformeren van harteloze vrek tot hartelijke weldoener. Ook bij de moderne over-de-top animatieversie van Scrooge heb ik nog een traantje weggepinkt.
Terwijl ik dit schrijf check ik even op Internet of ik de enige ben die dharma ontdekt in het kerstverhaal van Dickens en dat is niet zo, lees er hier (https://www.lionsroar.com/a-buddhist-reading-of-a-christmas-carol/) bijvoorbeeld meer over.
Van Christmas Carol naar aardappelsalade. Het is een familierecept dat al minstens een halve eeuw, en waarschijnlijk veel langer, wordt bereid binnen mijn Tsjechische familie rond kerst, oud-en-nieuw en andere feesten. Het is een recept uit vroeger tijden waarin er niet zoveel voorhanden was: je moest er wat van proberen te maken met simpele ingrediënten die lang houdbaar zijn. Een recept uit een crisistijd. Misschien zelfs al uit de tijd van Dickens, want toen hadden ze ook al aardappels, uien, selderij en wortel. Het is dus een recept dat ook geschikt is voor koken uit gehamsterde voorraden, mocht Mark Rutte gelijk krijgen en er echt een nieuwe crisissituatie ontstaan. Simpele aardappelsalade dus, zoals die door veel Midden- en Oost-Europese families gemaakt wordt, misschien zelfs in Oekraïne.
Aardappelsalade maken kost tijd, maar het is goedkoop, belast het milieu niet onnodig en het resultaat smaakt zowel bij de hoofdmaaltijd (Tsjechen serveren er vaak iets gefrituurds bij), als voorgerecht (mooi opgemaakt met bijvoorbeeld tomaat en peterselie), bij de borrel, en als broodbeleg. Aardappelsalade kun je het beste ruim van tevoren maken, zodat de smaken goed kunnen intrekken. Voor je het weet heb je een flinke hoeveelheid – met alle ingrediënten opgeteld – en kun je er dagenlang plezier van hebben. De salade is minstens drie dagen in de koelkast houdbaar. Groenten snijden kan een mooie gelegenheid zijn voor een meditatie, stilstaand bij de herkomst van ons voedsel en bij hen die niet genoeg te eten hebben. Het kan een tijd zijn voor dankbaarheid voor ons voedsel en de zon, de regen, de wormen, de insecten, de boeren en landarbeiders, de vakkenvullers en caissières, chauffeurs, veilingmedewerkers, …. Een meditatie op Interzijn.
Ingrediënten:
- Ca. 4 middelgrote vastkokende aardappels (met schil)
- Ca. 2 winterpenen
- Ca. ¼ knol selderij
- 2 kleine uien
- Potje of blikje doperwten, of ca. 250 gram diepvries doperwten
- Ca. 250 gram augurken
- Ca. 200-300 gram (vegan) mayonaise
- Sap van 1 citroen
- Ca. 1 theelepel zout
- Voor de garnering: peterselie, plakjes tomaat, eventueel plakjes hardgekookt ei, sla etc.
Boen de aardappels schoon, halveer de grote. Kook de aardappels met schil en al in ca. 15 minuten (net) gaar, maar niet te gaar, prik met een vork om te bepalen of ze al zacht zijn. De aardappels moeten nog stevig genoeg zijn om in blokjes te snijden, gebruik daarom ook vastkokende. Kook de winterpeen en selderij in grote stukken in ca. 10-12 minuten net gaar, dat kan samen met de aardappels of apart. Gebruik ook hier een vork: selderij is net iets eerder gaar dan wortel, maar dat hangt uiteraard ook af van de grootte van de stukken. Laat aardappels en groente in een vergiet uitlekken en afkoelen. Kook als je diepvries doperwten gebruikt apart de doperwtjes in een bodempje water gaar, giet af en laat afkoelen.
Schil de aardappels (warm of afgekoeld, daarover lopen de meningen uiteen) en snij ze eerst in plakjes en daarna in blokjes. Ik heb daar een speciale “blokjessnijder” voor, maar het kan natuurlijk ook met een mes. Snij ook de wortel, selderij en de augurken in blokjes. Doe alles in een kom en besprenkel elke laag telkens met citroensap en wat zout. Hak of snij de uien zeer fijn. Meng voorzichtig alle ingrediënten, en voeg zoveel mayonaise toe tot de salade de gewenste consistentie en smaak heeft. 
Proef of de salade zout en zuur genoeg is en voeg eventueel nog wat zout en/of citroensap toe. Dit is het basisrecept, de verhoudingen komen niet zo nauw, je kunt naar smaak variëren met de verhoudingen, en ook andere ingrediënten toevoegen. Sommige mensen voegen ook nog een in blokjes gesneden appel toe, of bietjes (gekookt en in blokjes). Zet de salade een paar uur koud zodat de smaken goed kunnen intrekken. Garneer de salade voor het opdienen met peterselie, plakjes tomaat, eventueel plakjes hardgekookt ei. Serveren op een bedje sla is ook mooi.
Gelukkig Nieuwjaar!
