Dick – Het is alles of niets in de bodhisattvagelofte.

Wat wij in de bodhisattvagelofte reciteren is het besef dat verlichting of bevrijding geen eenzijdige zaak is. Het is alles of niets in de bodhisattvagelofte. En omdat zij de optie niets niet openlaat ligt, blijft alleen alles over. Al het bestaande is op onweerstaanbare wijze bij mij betrokken.

In onze behoefte meer en beter te zien  wat er gaande is, gaat het niet alleen om wat zich in onszelf voordoet, maar om alles wat in dit universum gebeurt. Daarom doen we ons ding en reiken uit naar de wereld. Daarom kijken we tv en lezen de krant. Daarom springen we in als een buurvrouw ziek is, reizen we naar andere planeten, gaan bij een koor of orkest, bestuderen de kwantumfysica of worden we vrijwilliger in een hospice. Kwaad, treurig of vrolijk worden is ook altijd met iets verbonden. We merken steeds beter dat wijzelf evenzeer op onweerstaanbare wijze bij al het bestaande zijn betrokken. Is er eigenlijk wel verschil tussen wat ik ben en de rest van het heelal?  Steeds duidelijker wordt dat er geen onderscheid is, geen verschil. Sekito Kisen (700-790) zegt: Een wijze heeft geen zelf, maar er is niets dat hij zelf niet is…

 Een van de klassieke vertalingen van de bodhisattvagelofte is:

Hoe talloos de levende wezens ook zijn, ik beloof ze alle te bevrijden.
Hoe peilloos de oorzaak van het lijden ook is, ik beloof haar geheel weg te nemen.
Hoe talloos de poorten tot inzicht ook zijn, ik beloof ze alle binnen te gaan.
Hoe oneindig de weg van ontwaken ook is, ik beloof haar te gaan tot het einde.

Leuk om te vergelijken: er staat een hele serie vertalingen op: https://sites.google.com/site/wakkerewegditdit/bodhisattvageloften. De op het eerste gehoor mysterieuze tekst lijkt op een onmogelijke, misschien zelfs arrogante belofte. Maar eigenlijk is zij een aansporing er de feitelijke vaststelling in te ontdekken. Want we kunnen niet anders naarmate we ons meer bewust worden van de eenheid tussen dat wonderlijke mij en wat er (minstens even wonderlijk) verder bestaat. Als dat zo is, kan onze bevrijding  alleen maar onlosmakelijk verbonden zijn  met de bevrijding van alles wat bestaat.

Ook een vaak aangehaalde tekst van de onvergelijkelijke Dogen Kigen(1200-1253) gaat daar over:  ‘De boeddhaweg gaan is jezelf bestuderen. Jezelf bestuderen is jezelf vergeten. Jezelf vergeten is verlicht worden door al het bestaande. Als je verlicht wordt door al het bestaande vallen lichaam en geest weg, van jezelf en van anderen. Er blijft geen spoor van verlichting over en deze spoorloze verlichting zet zich eindeloos voort.’ Zie je: bewustwording door het zien wat er gaande is, gaat gepaard met het loslaten van een idee van zelf. Je realiseert: alles wat bestaat is bevrijding. Onderscheid tussen jou en wat ook in dit universum is verdwenen. Net als die verlichting of bevrijding, die grenzeloos is en alles omvat. Wat een feest, wat een lichtfeest.

Dan zou de vertaling van de bodhisattvagelofte als volgt kunnen luiden:

Alles bevrijden is mij laten bevrijden.
Daartoe wil ik gehechtheid loslaten.
Wat mij de weg wijst zal ik volgen.
Hoe lang de weg is maakt niet uit.

Wat van meet af aan zo is, is in ons relatieve bestaan toch een kwestie van bewustwording en dus voor niemand een akkefietje van een achternamiddag. De belemmeringen in dat proces hebben de vorm van gehechtheden. Om ze los te kunnen laten: volg de ware stem van je hart die hierin de weg wijst. OK, het kan even duren en als er dan iets daagt, dan val je vervolgens weer ‘terug’. Zo gaat dat, maar –hoe wonderlijk- tegelijkertijd is elk moment de bevrijding al een feit.