• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Columns » Taigu – Boeddha is niet-Boeddha

Taigu – Boeddha is niet-Boeddha

1 juni 2021 door Taigu

Als de Boeddha bestaat uit niet-Boeddha elementen, ieder zonder afzonderlijke, substantiële identiteit (= leeg), dan ontmoeten wij de Boeddha ook en mede, zoals Jezus, in een wisselende sluier van onherkenbaarheid. Misschien is de Boeddha wel een moslim.

Het is niet met de werkelijkheid van mijn eigen sterfelijkheid dat ik mij niet kan verzoenen; ik zou graag controle uitoefenen over de wijze waarop mijn levenseinde zich voltrekt. Niet dat ik een micromanager ben, nooit geweest ook. Ik ben geen man van de details, maar van de grote lijnen en het avontuur van het rondspringen in het hart van de storm van het ongestructureerde. Maar desondanks is een vorm van controle voor mij altijd een levensmotief geweest.

Professioneel was ik ooit een expert, om niet te zeggen een guru, op het gebied van het voorzien van onvoorziene omstandigheden, politiek, sociaal, economisch, demografisch, enzovoort. Bij steeds veranderende omstandigheden legde dit een enorm capaciteitsbeslag op mijn brein en mijn tijd. Op je persoonlijke leven werkt deze benadering echter niet, althans niet bij mij. Niet dat ik het niet telkens weer probeer; het voorzien van het onvoorziene is, bij een wankele gezondheid, altijd een wenkend perspectief, omdat professioneel en persoonlijk onderling verbonden strengen van een en dezelfde gordiaanse knoop zijn. Het kijken in mogelijke toekomsten is voor mij helaas misschien een tweede natuur is geworden.

De onmogelijkheid om in het persoonlijke domein de crisis vooruit te zijn, maakt mij er niet bepaald zekerder op. De crisis loert op ieder moment; de enige vraag is of je je ervoor wilt openstellen, de crisis toelaten als ongenode gast, die je koestert om het potentieel van de helende kracht van de ontmoeting. Opendoen waar geklopt wordt, is een oude bijbelse wijsheid, want het kan altijd Jezus zijn die in een onherkenbare gedaante voor je staat. Iedereen kan Jezus zijn, om te beginnen de zwerver die om een zakcentje vraagt wanneer je hem (of haar) met de beste bedoelingen op weg naar je meditatiesessie passeert.

Zalvende woorden, maar ik word in het licht van de onzekerheid bevangen door emoties die in het oeuvre van mijn vriend Thich Nhat Hanh worden geduid als onheilzaam, zoals angst om overweldigd te worden door het onverwachte, nu en in het uur van onze dood (“wees gegroet, Maria, vol van genade”). Al was het alleen maar om veilig te stellen dat ik tijdig, op het juiste moment, de blik wend naar Amida Boeddha. Deze draagt naar men zegt zorg voor een ongehinderd, rechtstreeks transport naar het Reine Land voor een voortgezette opleiding in het bodhisattvaschap, voordat je weer wordt uitgezonden naar een van de andere zes werelden om verder te gaan met de schone taak van het bevrijden van alle levende wezens.

In staat van verwarring verlaat ik graag, nu het weer kan, bij het ochtendkrieken huis en haard om mij op geleide van vogelgeluiden naar de stilte van het naburige park te laten dragen. Het wandelen in de leegte gaat vanzelf, wanneer je een bepaald soort meditatieve training achter de rug hebt (of beschikt over de juiste intuïtie, want boeddhisme helpt echt niet alles en iedereen). Onlangs bemerkte ik tijdens het wandelen dat ik een deeltje Thich Nhat Hanh bij me droeg, een quasi-toeval, want zijn Hartsutravertaling in het Nederlands (Asoka, zesde druk, 2012) heb ik altijd onder handbereik als spreektekst, om iets te zeggen te hebben wanneer een ongenode gast zich niet ontpopt tot Jezus, maar tot Mephisto, zoals in Goethe’s Faust (een aan Mara verwante emanatie van het kwade in de wereld). Ik vertrouw mezelf nog niet voldoende om in een voorkomend geval op eigen gezag het woord te voeren.

Het park is bovendien niet de woestijn waarin de Boze het vuur aan de schenen legde van Jezus, volgens het bijbelse verhaal. Waarmee maar gezegd wil zijn: er zijn persoonlijke crises in soorten en maten van diepte en duur. Verwarring, angst voor het niet voorzienbare, is niet gelijk aan de aard van de totale crisis waaraan Jezus in de woestijn werd blootgesteld, voordat hij alle vrees aflegde en doordrong tot het hart van de verlichting, zoals de bodhisattva mahasattva in de Hartsutra.

De eerste bladzij die ik van deze korte sutratekst opende, was een stuk exegese van Thich Nhat Hanh in een hoofdstuk, getiteld ‘Boeddha is niet-Boeddha’. Ik heb bezwaren tegen het metafysische extrapoleren van leegte in bijvoorbeeld de traditie van het Chinese Huayen (met de Avatamsaka sutra als belangrijkste geloofsartikel). Maar in het park werd ik plotseling gegrepen door de idee van Thich Nhat Hanhs interzijn, omdat het praktisch is en gericht naar de medemens en diens lijden.

Als Boeddha niet-Boeddha is, wat hebben we dan eigenlijk te verwachten van een gezapig boeddhisme met zijn eigen dogmatische leerstellingen? Wat hebben we te verwachten van het eindeloos uitmelken van de apocriefe dialogen van Linji, wat van het spellen van Dogen in het Engels van zijn (eveneens gedeeltelijk apocriefe) Shobogenzo, en wat van de ijdele woordspelletjes van de onvermijdelijke Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad?

Het gaat om het doen, niet om het zeggen. Als de Boeddha bestaat uit niet-Boeddha elementen, ieder zonder afzonderlijke, substantiële identiteit (= leeg), dan ontmoeten wij de Boeddha ook en mede, zoals Jezus, in een wisselende sluier van onherkenbaarheid. Misschien is de Boeddha wel een moslim. Ik heb lang Hisamatsu beleden, maar ik moet nu zeggen, Thich Nhat Hanh gaat aan hem met afstand voorbij.

Wat helpt mij het ‘Boeddha is niet-Boeddha’ bij de op de achtergrond spelende, latente innerlijke crisis door de onmogelijkheid van het werkelijk voorzien van het onvoorzienbare? Als de focus ligt op het helen van de wonden van de lijdende medemens (als pars pro toto van alle levende wezens), dan wordt de lat niet zo hoog gelegd dat alleen crisis, laat staan een tocht door de woestijn, bevrijdend inzicht kan inluiden. Als wij Boeddha niet zoeken te ervaren in het perspectief van de daverende verlichting die de bodhisattva mahasattva in de Hartsutra wordt toegedicht, dan valt er in het kleine, praktische pragmatisme van niet-Boeddha veel te bereiken. Als niet de crisis met een grote letter C als dreiging op ons netvlies staat, dan lopen we niet of minder risico dat het zogenaamd betere van de boeddha-dharma het goede van werken in het kleine verdringt. Dan hoeven we niet te veel hooi op onze vork te nemen, dreigingsbeelden en denkbeelden over onze gewenste spirituele ontwikkelingsrichting groter te maken dan nodig.

“Geen lijden, geen oorsprong van lijden, geen einde aan lijden, geen pad. Geen inzicht, geen bereiken,” laat Thich Nhat Hanh de Hartsutra zeggen. Dit klinkt alleen paradoxaal wanneer je ‘Boeddha is niet-Boeddha’ niet verstaat in de context van Thich Nhat Hanhs uitleg.

Thich Nhat Hanh wordt door sommige traditionalisten wel verweten dat zijn boeddhisme berust op een metaforisch berijmde verzoening van het onverzoenlijke. Boeddha is geen broer van Jezus, zoals Thich Nhat Hanh schrijft, zeggen zij. Ook Thich Nhat Hanh is in zijn omvangrijke werk niet vrij van fouten. En zijn leerlingen zijn niet vrij van zijn bewieroking van de oude meester, die na zijn overlijden geen stoepa’s en andere poeha wenst, omdat Thich Nhat Hanh zelf beseft dat hij, tot de kern van de zaak teruggebracht, niet-Thich Nhat Hanh is.

Sommigen verslikken zich in wat zij aanzien voor dit soort verbale acrobatiek en bekritiseren de Hartsutra omdat deze niet boeddhistisch zou zijn. Des te beter, zou ik zeggen. Hij die zonder zonde is, werpe de eerste steen. De Hartsutra is welbeschouwd eveneens niet-Hartsutra. En dus ook een recept om de emotie die crisis kan uitlokken, niet onnodig groot te maken.

Namu Amida Butsu,
Taigu

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Geluk, Jules Prast, Pakhuis van Verlangen Tags: Hartsoetra, Jezus, Mephisto, Thich Nath Hanh

Lees ook:

  1. Jan Veenendaal – Geen dood, geen vrees (2) – Leeg van een afzonderlijk zelf
  2. Totaalboeddhisme
  3. Boeddhisme heeft geen patent op mediteren, mediteren geen patent op verlichting.
  4. Jan Veenendaal – Geen dood, geen vrees (3) – Angst

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Taigu

Taigu (1961) is historicus, auteur en zenboeddhist met een zwak voor de nembutsu. Hij laat zijn geest vrijmoedig dwalen over het boeddhisme en de wereld. Evenals bij de Japanse zendichter Ryokan Taigu staat zijn dharmanaam voor ‘grote dwaas’. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 14 augustus 2022
    Kum Nye Dancing zomerserie | Online | vanaf 14 aug
  • 19 augustus 2022 - 21 augustus 2022
    Retraite weekend | Vreugde van zijn: gelukkig zijn | Live | 19-21 aug
  • 22 augustus 2022 - 26 augustus 2022
    3-daagse boeddha vakantie
  • 26 augustus 2022 - 28 augustus 2022
    Retraite weekend | Liefde en Compassie voor jezelf en anderen | Live| 26-28 aug
  • 3 september 2022
    Gratis Workshop | Waardering voor jezelf en anderen | Live en Online | 
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – Deel 1

    Kees Moerbeek - 7 augustus 2022

    De auteur signaleert een onontkoombare overgang naar een staatsgrenzen overstijgende vervlechting van belangrijke leefomstandigheden op economisch, cultureel, klimatologisch en technologisch gebied. Het verlies van houvast dat dit veroorzaakt valt samen met het verlies van de bescherming door de verzorgingsstaat. Dit wordt verergerd door de onverschilligheid in leidende politieke en economische kringen ten opzichte van de onzekerheid die de veranderingen oproepen. De weerstand die dit alles opwekt neemt op veel plaatsen onder invloed van populistische en autoritaire bewegingen ‘de vorm aan van een afwijzing van anderen, andersdenkenden en andersverschijnende mensen.’

    Woef hé…een signalering

    Erik Hoogcarspel - 4 augustus 2022

    Georg Luck (1926 – 2013) was hoogleraar aan de Universiteit in Baltimore, Verenigde Staten in de klassieke cultuur en talen. Aan het einde van zijn carrière heeft hij op verzoek van een collega een studie uitgevoerd naar een heel aparte groep van filosofen, de cynici. Het wordt cynicus is afgeleid van “hond”, kynos. Deze “honden” predikten voor het volk en leidden talentvolle leerlingen op.

    De kinderen hebben nu rust nodig. Over ouderverstoting.

    Rob van Boven en Luuk Mur - 2 augustus 2022

    De kinderen waren 5 en 4 jaar toen de moeder vertrok met de kinderen. Ze wilde niet langer als slaaf behandeld worden door haar man. De kinderrechter besliste dat het woonverblijf bij moeder was, er kwam een bezoekregeling met vader en er werd opgelegd dat de ouders mee zouden doen aan ouderbemiddeling. De bemiddeling werd geen succes en ook een tweede en derde poging mislukte. Toen kwam er een melding bij Veilig Thuis door de vrijwillige jeugdhulpverlening.

    Crisis op crisis

    gastauteur - 1 augustus 2022

    Stel dat de vooronderstelling dat de mens beschikt over een vrije wil nu eens niet waar blijkt te zijn terwijl ons wetstelsel daar wel vanuit gaat en daarmee aansluit bij het vrije-markt-denken, het kapitalisme. En als dat niet waar is of maar heel beperkt, wat betekent dat dan? Dat er zoiets als een vrije wil bestaat is een aanname, een geloofsartikel.

    Narrative self en experiential self: hoe begrip van meditatieonderzoek beoefenaars kan helpen op hun pad

    gastauteur - 31 juli 2022

    Ik gebruik wel eens het beeld van een motor met zijspan. Als je geen meditatiebeoefenaar bent dan zit het narratief achter de stuur en de directe ervaring in het zijspan. Door beoefening kan je dat omdraaien, kom je ‘in’ de ervaring. En als je het narratief toch nodig hebt, dan zet je hem in. Waarvoor het ook helpt is dat mensen het niet meer zo vervelend vinden wanneer ze niet opmerkzaam zijn omdat ze begrijpen waar het narratief mee bezig is. Zo voorkom je de opbouw van aversie tijdens het mediteren.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Nieuwe schrijnende berichten uit Myanmar (Birma)
    • Part of Me… Shaping Mental Spaces
    • ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’
    • Elf visioenen van het Levende Licht
    • Het jaar 2022 – dag 219 – sorrypoliticus

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens