• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Columns » Homo ludens

Homo ludens

21 augustus 2020 door Taigu

Bij zelfonderzoek ontdekt Taigu twee zielen in zijn binnenste. Zal bij de moderne mens de leegte het ooit winnen van de doelgerichtheid?

Het is twee jaar geleden dat ik De mannen achter De Standaard publiceerde, een studie over een krant in de negentiende eeuw. Deze zomer is het boek opgenomen in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, dus wie nieuwsgierig is, hoeft niet ver te zoeken.

Zelf ben ik in een aanval van leeswoede weer eens goed de geschiedenis van de moderne wereld ingedoken, terug in de tijd naar de eeuwen vóór de negentiende eeuw. Ik heb altijd een bijzondere belangstelling gehad voor de geschiedenis van religieuze bewegingen. In de wording van de moderne wereld zijn religie en religieus bewustzijn diepgaand beïnvloed door de Reformatie, de Europese introductie van de boekdrukkunst, de stormachtige ontwikkeling van de natuurwetenschap, het rationalisme van de Verlichting, de Franse Revolutie en tal van andere factoren. Mijn boek gaat over het gebruik van de openbare meningsvorming door een religieuze beweging in de negentiende eeuw.

Wie zich ook interesseerde voor religie was de Japanse filosoof Keiji Nishitani (1900-1990), een vertegenwoordiger van de Kyotoschool. In zijn dertiger jaren was hij in Europa om de westerse cultuur, en in het bijzonder de invloed van het christendom, te bestuderen. In zijn boek Religion and Nothingness, verschenen in 1982, komt hij met rake waarnemingen op de proppen. Het tijdsbesef van westerse mensen kent een begin en een einde, omdat Gods plan zich van oudsher in de tijd ontvouwde. Dit veranderde niet toen de secularisering God naar de achtergrond drong. Het “Uw wil geschiede” werd voor de westerse mens “mijn wil geschiede”. In het middelpunt van ieder streven, ieder verhaal, staat immer een zelfbewust subject, een mens of een groep mensen. Hun verhaal staat altijd in het teken van een zingevend verband-in-de-tijd.

Nishitani contrasteert het levensgevoel aan de basis van de westerse mensheid met dat van het boeddhisme, om precies te zijn met dat van Mahayana. Wie leeft op het veld van de leegte (sunyata), beweegt zich vederlicht van ogenblik tot ogenblik, omdat hij of zij zichzelf vergeet. Zo iemand handelt niet “om te”, d.w.z. om iets te bereiken; deze mens is eerder een “homo ludens”, een spelende mens. In de doelloosheid ligt zijn of haar vrijheid.

Ik moet denken aan mijn dharmanaamgenoot, de zwervende zendichter en kalligraaf Ryokan Taigu. Onderweg ging hij meedoen, wanneer hij kinderen ontmoette die bezig waren met een balspel.

Wie mij eveneens voor de geest komt is Carl Jung, de Zwitserse psychiater en mysticus, die precies begreep waarover Nishitani het had. Tegelijkertijd legde Jung in 1939, in een voorwoord bij een boek van D.T. Suzuki, twijfel aan de dag of de zenweg wel geschikt was voor westerse mensen, juist omdat deze een eigen individualiteit en doelgerichtheid moeten ontwikkelen om aan de verwachtingen te kunnen voldoen die er in de maatschappij over hun functioneren bestaan. Dezelfde aarzeling toonde Jung toen hij bijna twintig jaar later ten overstaan van enkele van zijn studenten in een gesprek over zen was verwikkeld met Nishitani’s collega-filosoof Hisamatsu.

De historicus in mij leest en schrijft over verbanden in de tijd, terwijl Taigu af en toe spontaan de nembutsu reciteert. Het laatste is geheel conform Nishitani’s leven op het veld van de leegte. Maar of de spelende mens ooit de overhand zal krijgen, bij mij of bij andere mensen die leven in de ban van het “om te”, ik durf het niet te zeggen. Als historicus ben ik in ieder geval verkeerd ingereden.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Geluk, Jules Prast Tags: Carl Jung, D.T. Suzuki, levensgevoel, Nishitani, religieuze beweging, Ryokan Taigu, verbanden, westen, zelfonderzoek, zenweg

Lees ook:

  1. Is een participatiesamenleving haalbaar?
  2. Doorboord door eenzaamheid
  3. Mijn gedichten zijn geen gedichten
  4. Een grote pan dharmagoulash

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. kees moerbeek zegt

    21 augustus 2020 om 18:23

    Nu begrijp ik de titel van je artikel Homo Ludens, Jules Prast. Je noemt Ryokan Taigu je dharmanaamgenoot. Je bescheidenheid komt inderdaad nogal speels bij me over, echt zen :-)

  2. Piet Nusteleijn zegt

    22 augustus 2020 om 09:58

    Taigu, die laatste zin begrijp ik niet:
    “Als historicus ben ik in ieder geval verkeerd ingereden”.
    Wil je het uitleggen?

    • kees moerbeek zegt

      22 augustus 2020 om 13:11

      Auto’s die productiefouten blijken te hebben worden teruggeroepen naar de fabriek. Bijvoorbeeld, omdat er iets met de airbags is.

      Maar dat auto’s verkeerd ingereden zouden zijn hoor ik al tientallen jaren niet meer.

      Een raadsel, Piet. Een geval van homo ludens, de spelende mens?

    • Taigu zegt

      23 augustus 2020 om 16:18

      Ook de wetenschappelijke geschiedschrijving projecteert volgens Nishitani een begin en een einde in de tijd, en legitimeert daarmee ’s mensen wil om ondanks alles zichzelf te blijven. Dit vormt een belemmering om te leven op het veld van de leegte.

      Religion and Nothingness, hoofdstuk 6, “Sunyata and History”, pp. 226-227.

      • kees moerbeek zegt

        23 augustus 2020 om 18:41

        Blijkbaar is die Nishitani alwetend en inclusief literatuurverwijzing.

        Echt, Jules?

        Metta, Taigu en Jules

Primaire Sidebar

Door:

Taigu

Taigu (1961) is historicus, auteur en zenboeddhist met een zwak voor de nembutsu. Hij laat zijn geest vrijmoedig dwalen over het boeddhisme en de wereld. Evenals bij de Japanse zendichter Ryokan Taigu staat zijn dharmanaam voor ‘grote dwaas’. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 18 mei 2022
    ONLINE Lezingenserie 'Ieder mens een vredestichter'
  • 20 mei 2022 - 22 mei 2022
    The work that reconnects -Het werk dat weer verbindt
  • 22 mei 2022
    Kum Nye Yoga op zondag | Online
  • 22 mei 2022
    Lezingencyclus
  • 23 mei 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boekbespreking – De jonge Filosoof

Erik Hoogcarspel - 9 mei 2022

In het boekje “De jonge filosoof” wordt een zekere Christoph opgevoerd, die in de bibliotheek een boek vindt van David van Goorle. Dit is het kleinere boek “Idea Physicae”, maar dan in het Nederlands. Christoph vindt met andere woorden de (niet bestaande) Nederlandse uitgave” Schets van de Natuur” in de bibliotheek.

Over populisme en het menselijk tekort

Kees Moerbeek - 8 mei 2022

‘Waarom is de burger boos?’ is volgens de geschiedkundige Maarten van Rossem gemakkelijk en ook wetenschappelijk verantwoord te beantwoorden, schrijft hij in zijn boek Waarom is de burger boos? De burger is boos, omdat hij bezorgd is over de omvangrijke immigratie en de veronderstelde negatieve effecten op onze samenleving. Dit artikel geeft een indruk van zijn boek, met aanvullingen van de socioloog Anton Zijderveld.

Boekbespreking – Een leven als ‘man of letters’. Biografie van David Hume.

Erik Hoogcarspel - 1 mei 2022

De rede kan ons tot overtuigingen leiden of laten twijfelen, maar alleen gevoelens zetten ons volgens Hume aan tot daden. Hume onderscheidt primaire indrukken en secondaire. Gevoelens zijn secondaire indrukken, want ze zijn als het ware een reactie op primaire indrukken, zoals pijn of genot.

Voor kinderen is een heel dorp nodig (2)

Rob van Boven en Luuk Mur - 20 april 2022

We houden van categorieën. Deze ouders zijn fout, en die pleegouders zijn goed. Zou het kunnen zijn dat er bij die foute ouders ook sterke punten zijn? En kan het zijn dat pleegouders ook hun problemen hebben? Wat voor boodschap krijgt een kind dat bij de ouders weggehaald is, bijvoorbeeld vanwege de toeslagenaffaire. Je ouders zijn slecht, fraudeurs, oplichters. Je bent nu bij ons en wij zijn goed?

Onmacht begrijpen, zonder klakkeloos goed te praten

Kees Moerbeek - 18 april 2022

In de ogen van de nieuwrechtse populisten is de gewone man de dupe van de globalisering en de immigratie, die hem dreigen weg te vagen. Deze taal verstaan de progressieven niet en ze staan met een mond vol tanden. Dit populisme gaat over identiteit en gemeenschap en dit bezorgt weldenkenden koude rillingen, aldus de auteur. Ook hierdoor werden de uitwassen van de globalisering en de immigratie niet ingezien. Deze populisten richten hun pijlen dan ook op de ‘de zelfgenoegzame, progressieve elite’, die een betere wereld had willen bewerkstelligen, maar ‘intussen de gewone man doodgemoedereerd aan zijn lot overliet.’

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Verlichting is opgaan in de paradox
  • Het jaar 2022 – dag 136 – held
  • De grondregels van zen
  • Wakker worden
  • Dalai Lama – ‘meer aandacht voor de leer van Gautama Boeddha’

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens