Deze week heeft een demonstrant van Extinction Rebellion die tijdens de Rode Lijn-demonstratie van 5 oktober 2025 werd gefilmd een klacht tegen de politie ingediend voor het onrechtmatig filmen van vreedzame demonstranten. De indiener vreest dat de beelden in politiedatabanken worden opgeslagen. Ook is hij bang geregistreerd te worden als ‘risicopersoon’, zonder dat daar volgens hem enige grond voor is. De indiener wordt ondersteund door Extinction Rebellion en bijgestaan door PILP.[1]
PILP: “Het cameratoezicht is op meerdere gronden onrechtmatig. Ten eerste ontbreekt voor zover wij kunnen zien een adequate wettelijke grondslag. De Nederlandse wet bevat geen deugdelijk kader voor mobiel cameratoezicht bij demonstraties. Ten tweede schendt het fundamentele mensenrechten. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EVRM) heeft herhaaldelijk geoordeeld dat onduidelijke of willekeurig cameratoezicht in strijd is met verschillend mensenrechten uit het EVRM. Ten derde ontbrak elke vorm van transparantie. Er waren geen waarschuwingsborden en demonstranten werden niet geïnformeerd over de rechtsgrond, het doel of de bewaartermijn van de beelden.”
De inzet van cameratoezicht bij de Rode Lijn was niet alleen onrechtmatig maar ook buitensporig. Bij een vreedzame demonstratie is regulier toezicht van enkele agenten afdoende. In plaats daarvan gebruikte de politie een camerawagen met een camera die naar schatting beschikt over een krachtige 30x optische zoom en 12x digitale zoom. Hiermee kan op zeer grote afstand scherp beeld worden verkregen. Deze camera heeft een geïntegreerde AI-processor met geautomatiseerde analyse, inclusief beweging- en objectdetectie, en kan gezichtsvlakken markeren. Dit betekent dat de beelden met gezichtsherkenningssoftware gebruikt kunnen worden om demonstranten te identificeren.
PILP: “Vreedzaam demonstreren is een hoeksteen van onze democratische rechtsstaat. Door demonstranten te filmen met geavanceerde cameratechnologie zonder wettelijke basis, zonder transparantie en zonder concrete noodzaak, overschrijdt de politie de grenzen van wat mensenrechtelijk aanvaardbaar is. Het door de politie filmen van mensen die hun grondrechten uitoefenen geeft ook een afschrikwekkend effect: mensen krijgen het gevoel dat wat ze doen maar beter goed in de gaten gehouden kan worden, alsof het iets verkeerds is.”
Cameratoezicht en “chilling effect”
Het inzetten van cameratoezicht tegen vreedzame demonstranten is volgens XR onderdeel van een trend van toenemende staatsrepressie en heeft een ‘chilling effect’. Dit kan ervoor zorgen dat demonstranten mogelijk niet langer de straat op durven. Andere onderdelen van deze trend zijn ongeoorloofde inperkingen van het demonstratierecht en politiegeweld. De afgelopen drie jaar bleek ook uit een serie rapporten dat het demonstratierecht onder druk staat, waaronder rapporten van Amnesty International[2], Investico en de Groene Amsterdammer[3], de Civicus Monitor[4] en het College van de Rechten van de Mens.[5]
Geef een reactie