Wat is antropologie?
Laten we beginnen bij het begin: woorden die met ‘antropo’ beginnen, hebben betrekking op mensen. Er bestaan in onze taal tientallen woorden die met ‘antropo-‘ beginnen en één daarvan is dus ‘antropologie’. Het achtervoegsel ‘-logie’ heeft de betekenis van ‘studie’, ‘leer’ of ‘wetenschap’. Wanneer je nu ‘-logie‘ aan ‘antropo-‘ hangt, krijg je een woord dat ‘studie van de mens’ betekent. Zo eenvoudig is het. Zou je achter ‘antropo-‘ het achtervoegsel ‘-ceen’ hangen, krijg je een woord dat zoiets betekent als ‘het tijdperk van de mens’. Er zijn lieden die voorstellen het tijdperk waarin wij nu leven het ‘antropoceen’ te noemen. Daar merk je als individu niets van, want zeg nou eerlijk… houd jij er iets aan over dat je in het ‘holoceen’ leeft, zoals anderen vinden? Mij maakt het niets uit. Een van de redenen om het tijdperk waarin wij vandaag de dag rondbanjeren het ‘antropoceen’ te noemen, is dat het aangeeft dat mensen een enorme invloed hebben op hoe het met de wereld als geheel vergaat. (Ik denk overigens dat de wereld door toedoen van de mens niet zo snel zal vergaan, maar dat ligt voor de mensen-maatschappij anders. De mens – jij en ik niet natuurlijk – lijkt momenteel aardig bezig zichzelf – plus 98% van al wat leeft – om zeep te helpen. Goed bezig?)
In vergelijk met andere wetenschappen is de antropologie vrij laat ontstaan. Het is wat je noemt een jonge wetenschap. Een antropoloog houdt zich vooral bezig met waarnemen en interpreteren wat iemand anders precies doet en wat dat zou kunnen betekenen. En dat alles in de context waarin die ander zich bevindt. Een paar vragen die de antropologie zou kunnen stellen zijn:
- Wat doen boeddhisten zoal wat niet-boeddhisten niet doen?
- Doen alle boeddhisten overal op de wereld hetzelfde?
- Als boeddhisten niet overal hetzelfde doen… wat zijn dan de verschillen en wat betekenen die allemaal … ?
En ga zo maar door. Belangrijk: boeddhisten zijn gewoon ook mensen! Dus de meeste artikelen in deze serie over antropologie gaat over mensen WAARONDER (niet specifiek als zodanig aangeduide) boeddhisten.
Er zijn veel meer vragen mogelijk dan de antropologie kan beantwoorden. Iedere antwoord roept nieuwe vragen op. Dat is bij eigenlijk iedere wetenschap zo.
Er zijn grofweg vier takken:
- Culturele antropologie: studie van cultuur, met de overtuigingen en praktijken van individuen, en de sociale en cognitieve organisatie van groepen. Als het om boeddhisten gaat, bestuderen antropologen bijvoorbeeld de Indiase -, Chinese -, Japanse – en Thaise cultuur door de eeuwen heen; de praktijken van boeddhistische monniken in kloosters en in steden, en zich tot het boeddhisme geroepen voelende westerlingen.
- Fysische antropologie: studie van de huidige menselijke verscheidenheid vanuit de biologie, zoals door bestudering van beenderen. Mogelijke vragen: treden er meetbare fysieke veranderingen op in de hersenen van mensen die vaak mediteren?
- Linguïstische antropologie: studie van taal in relatie tot cultuur. Mogelijke vragen:
Welke symbolen (lettertekens en woorden zijn krachtige symbolen) zijn typisch boeddhistisch? Wat betekenen ze precies in hun oorspronkelijke context?
- Archeologische antropologie: studie van vroegere overblijfselen in historische context. Denk aan stoepa’s, tempels, altaren, graven, en ga zo maar door.
Antropologie heeft allerlei raakvlakken met psychologie, filosofie en andere -logiën, -sofiën en -nomiën. Maar let op. Het is verstandig antropologie niet te verwarren met ‘antroposofie’! Antroposofie houdt zich óók met de mens bezig, maar op heel andere manier. Meer levensbeschouwelijk. De antroposofie is een filosofische, spirituele beweging die is begonnen door ene Rudolf Steiner, een Oostenrijker die leefdevan februari 1861 tot maart 1925. Zijn ideeën over onder meer de innerlijke ontwikkeling van de (jonge) mens en de geestelijke realiteit, vind je terug in onder meer het onderwijs op de Vrije School.
Alleen al over het woord ‘antropologie’ kun je voor het BD een heel artikel schrijven. En na het lezen van dit eerste artikel weet je eigenlijk nog steeds niks. Dus duiken we in een aantal artikelen wat dieper in op het thema. Hoeveel artikelen het worden? Dat zien we wel.
(Wordt vervolgd)
Geef een reactie