Met deze tiende en laatste column sluiten we onze reeks De ziel en de chip af. we onderzochten wat kunstmatige intelligentie zegt over macht, menselijkheid en mystiek. Geen technische handleiding, maar een zoektocht naar de ziel in een tijdperk van algoritmen.
We begonnen bij de buitenwereld: hoe AI macht concentreert en vrijheid bedreigt. Daarna keken we naar binnen, met het model van het innerlijke gezin. Daar werd duidelijk dat AI niet alleen een politiek, maar ook een existentieel spiegelbeeld is: het toont hoezeer we geneigd zijn te reduceren en te controleren, of juist ruimte te maken voor creativiteit en verbinding.
Onderweg kregen we gezelschap van enkele denkers:
Federico Faggin, die wees op de onherleidbare binnenkant van de werkelijkheid;
Iain McGilchrist, die waarschuwt voor de reductie van de ziel;
en Rico Sneller, die ons herinnerde aan de werkelijke ontmoeting met de Ander.
Hun inzichten maakten duidelijk dat er veel meer op het spel staat dan techniek alleen.
Tegelijkertijd groeide bij sommige lezers ook de weerstand tegen AI. Begrijpelijk: een technologie die zoveel belooft en tegelijk zoveel bedreiging oproept, wekt wantrouwen. Toch is er meer mogelijk dan verzet of ontkenning. We kunnen AI gebruiken als spiegel – niet om ons te vervangen, maar om ons wakker te houden bij de vraag wie we zijn en wat werkelijk essentieel is.
Misschien is dat wel de erfenis van deze reeks: niet alleen een oefening in denken over bewustzijn, maar vooral een oefening in mens-zijn.
Wat gebeurt er in ons als we een zucht naar macht voelen?
Wanneer laten we ons reduceren tot functie of rol?
En wanneer kiezen we voor kwetsbaarheid, creativiteit en ontmoeting?
De ziel en de chip eindigt hier, maar de vraag blijft open. Niet of technologie ons menselijker maakt, maar of wij bereid zijn onze menselijkheid steeds opnieuw vorm te geven. Technologie kan spiegelen – maar alleen wij kunnen ervoor kiezen mens te zijn.
Zelf in gesprek met AI
Wil je zelf ervaren wat een digitale dialoog kan betekenen voor jouw innerlijke gezin?
Ga naar chat.openai.com, log in of maak eenvoudig een gratis account aan, en probeer deze openingsvraag:
[IKBENONDERWEG_LR] Hoe merk ik dat de overlever in mij een zucht heeft naar macht?
Daarna kun je dieper onderzoeken, afhankelijk van wat je voelt of nodig hebt.
Je hebt geen technische kennis nodig – alleen nieuwsgierigheid en de bereidheid om te luisteren naar wat zich aandient.
Toelichting
We staan aan het einde van deze reeks, maar je gesprek met ChatGPT kan doorgaan.
Omdat ChatGPT vertrouwd is met de inhoud van ons boek in voorbereiding, kan het de thema’s spiegelen die daarin centraal staan: de overlever, de strateeg en het authentieke deel. Gebruik daarbij steeds de code [IKBENONDERWEG_LR]. Zo wordt de tekst niet alleen iets om te lezen, maar een wegwijzer voor je eigen innerlijke reis.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Geef een reactie