Kijken in de spiegel van een Psysalon is anders dan kijken in de spiegel bij een kapsalon. In een ontmoetingsruimte van een zorgflat zitten ruim veertig mensen. Zij zijn net als ik gekomen voor de eerste Psysalon in West -Brabant. Ik ben benieuwd naar het interview, een gesprek met een Ronald, GGZ cliënt, en Els, mantelzorger. Edje Zorgdrager is degene die hen een spiegel gaat voorhouden.
Als lid van het Platform Ervaringsdeskundigen van de GGZWNB is zij helemaal thuis op het gebied van de belangrijke rol die familieleden vervullen in de zorg voor hun naasten met een psychische aandoening. Maar bovenal is zij betrokken bij Els en Ronald met wie zij in gesprek gaat. Hoe is het nu met hen? Aandachtig luisteren de aanwezigen naar Els. Als mantelzorger van haar oudere broer Ronald is zij 24 uur per dag 365 dagen per jaar voor hem bereikbaar. Ronald kan haar altijd bellen. Dat doet hij ook.
Ronald is vanaf zijn zeventiende psychotisch schizofreen. Els draagt jaar in jaar uit zorg voor haar broer. Ronald werkt vier dagen per week zes uur per dag in WSW verband. Hij houdt van lange afstand lopen, lezen en schilderen. Edje zegt het jammer te vinden dat we niet wat van zijn werken kunnen zien. Persoonlijk lijkt mij dat ook aantrekkelijker dan het felgekleurde papieren exotisch fruit dat de tafels in de ruimte siert.
Ronald en Els woonden als kind op de Herelse Heide. Allebei hebben ze op het Mollerlyceum in Bergen op Zoom gezeten. Ronald was als jongen van acht al geïnteresseerd in alles wat met ziekte te maken heeft. Op zijn zeventiende begon de eerste psychose. Het zat van tevoren al wat te wringen. Ronald wilde arts worden en ging na het Moller medicijnen studeren in Antwerpen. Els ging daar weleens bij hem logeren. Ze mocht dan stiekem in zijn Eend rijden. Els werkte in die tijd samen met een andere broer in de zaak van hun ouders. Zij hadden in 1978 een speelgoedwinkel geopend. Die winkel was als het ware een verlengstuk van de huiskamer.
Op een gegeven moment stond Ronald daar voor de deur, met zijn rugzak om. Hij ging stoppen met zijn studie. Hij was komen lopen. Zijn auto stond nog in Antwerpen. Els ging mee om die te zoeken. Het duurde uren voordat de auto weer gevonden werd. Els had geen idee wat er met Ronald aan de hand was. Zij had nog nooit van een psychose gehoord. Ronald kwam thuis in de zaak te werken. Dat was voor hem een soort van beschermde werkplek. In die vertrouwde omgeving kon hij zijn aandeel leveren in de zaak. Hij deed de taken waar hij goed in was. Geen vakken vullen maar wel de financiën. Daar heeft Els nu nog profijt van; voor een advies over aandelen gaat ze bij Ronald te rade.
Ronald vertelt dat hij op zekere dag een eind aan zijn leven wilde maken. Hij wilde onder de poort doorgaan, maar werd bevrijd door een engel van God. Hij is altijd religieus geïnteresseerd geweest. Religieuze ervaringen zijn voor hem net zo reëel als een brief van de belastingen. Els wist destijds niets van het plan van Ronald. Hij had het niet verteld. Zijn moeder had wel een vermoeden gehad. Ronald kreeg psychiatrische hulp en medicatie. Zo kon hij jarenlang toch wel functioneren. Totdat de winkel werd verkocht en hij zonder werk zat. Hij heeft vijf jaar in een fabriek gewerkt, daarna ging het fout.
Els had zich intussen verdiept in psychotische problematiek door erover te lezen en zich in te werken. Zij is weleens aanwezig geweest bij een gesprek met Ronald en zijn psychiater. Ronald verwijst zorgverleners vaak naar haar.
Hij wil dat zij betrokken wordt bij het behandelplan voor hem. Els kon Ronald destijds helpen om bij de WVS te gaan werken. Ronald neemt van Els alles aan. Op momenten dat hij manisch wordt, belt hij haar tien keer per dag. Soms kan dat weleens te veel zijn. Els reageert dan kortaf. Ronald merkt dan op dat ze volgens hem moe is.
Els en Ronald gaan ook samen op stap, er even tussenuit. Ronald heeft een auto, waarmee hij in zijn woonomgeving rijdt. Om wat verder weg te kunnen gaan, heeft hij Els nodig. Hij kan niet alleen met de trein reizen.
Edje vraagt Els wat haar drive is om zo voor haar broer te zorgen. Dat is houden van. Els vindt het belangrijk dat Ronald een redelijk stabiel leven kan leiden. Het had haar ook kunnen gebeuren, dat niet Ronald maar zijzelf schizofreen was geworden. Eerlijk zijn naar elkaar, dat is de kern in de communicatie tussen Els en Ronald. Dat is de spiegel die ze elkaar voorhouden. Bij het ouder worden ervaart Els dat de relatie met haar broer steeds minder gelijkwaardig wordt. Voor mij is vooral duidelijk geworden dat zij als broer en zus elkaars gelijke zijn van mens tot mens. Er klinkt een warm applaus voor de openhartige manier waarop Els en Ronald hun verhaal met de zaal hebben gedeeld. Alle reden om vaker in de spiegel van een Psysalon te kijken.
Meer informatie platform ervaringsdeskundigen
Meer informatie familieleden psychiatrische patiënten – westelijk Noord-Brabant
