Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Mindful wakker liggen

door

Wat doe je als je ’s nachts wakker ligt? Sommige mensen denken dat als je mediteert of aan mindfulness doet, dat het je dan niet meer overkomt. Dat heb je met die hype. Als het je kan troosten, ik lig soms wakker ’s nachts, boos, verdrietig, bezorgd … Mindfulness is geen tovermiddel. Mindfulness is een bejegeniswijze.

Natuurlijk wil je al die gedachten en gevoelens uit je hoofd verdrijven. Je gaat het nu niet oplossen. Nu moet je slapen. Hoe vind ik rust in mijn hoofd?

Het probleem is dat je je geest niet zomaar rustig kunt maken. Daar heb je een anesthesist voor nodig, of een psychiater die je dan een lagere dosis van hetzelfde middel voorschrijft. Je geest reflecteert je leven. De enige manier om je geest rustig te krijgen is je leven rustiger maken.

Soms kan een relaxatieoefening, een bodyscan, je ademhaling volgen, dat effect hebben. Dat is toch niet de bedoeling van mindfulness, hoor ik al zeggen. Inderdaad, maar als het op dat moment op die manier werkt, als je er rustig van wordt, doen. Soms zal dat lukken, als het niet te erg is allemaal.

Als de emotie te heftig is, zal het niet lukken. Dan heb je geen andere keuze dan mindful wakker liggen. Mindfulness als bejegeniswijze is een middenweg tussen twee klippen, negeren en meegesleept worden. Als het negeren ’s nachts niet blijkt te lukken, dan heeft het niet veel zin om er tegen te blijven vechten, dat maakt het meestal alleen maar erger. Dan rest je niets anders dan je er naar toe te wenden en erbij te blijven.

Maar als je je er naar toe wendt, merk je dat je er steeds weer in meegesleept wordt. Hoe blijf je aanwezig? Daar heb je iets voor nodig wat niet lukt, iets dat telkens opnieuw je aandacht vraagt. Bij voorbeeld je ademhaling volgen.

Je ademhaling volgen dient hier dus niet om de vervelende gedachten te verdrijven en te relaxeren. Het dient om erbij te kunnen blijven zonder meegesleept te worden. Iedere keer als je er ingezogen wordt, keer je terug naar je ademhaling.

Het kan ook je ademhaling tellen zijn. Bij iedere uitademing tel je tot je aan tien bent. Dan begin je weer bij één. Iedere keer dat je de tel kwijt bent, herbegin je. Als je merkt dat je al aan 25 zit, ga je weer naar één. Met mildheid, zonder ergernis, telkens opnieuw.

Een alternatief voor je ademhaling volgen is een woord of een korte zin die je in stilte herhaalt. Neem iets dat betekenis heeft voor jou, bij voorbeeld: ‘milde open aandacht’, of iets anders, iets uit een traditie waar je je thuis in voelt.

Waarschijnlijk heb je hier meditatie-ervaring of mindfulness-ervaring voor nodig. Ervaring met: je niet van een probleem afleiden, maar je er bewust, met milde open aandacht naar toe wenden. En ervaring met: iets wat niet lukt en niet bedoeld is om te lukken, zoals je ademhaling volgen. Je moet er al mee vertrouwd zijn, anders klinkt deze instructie wellicht al te absurd.

Daar lig je dan, overspoeld door verdriet, of zorgen, of ergernis, angst … (vul in voor jezelf). En er is geen weg om heen. Relaxeren of even naar het toilet lopen en weer onder de dekens kruipen, helpt niet. Dan ga je er met je aandacht naar toe. Je gaat het verdriet niet uit de weg. Je kijkt het in de ogen. Je laat het binnenkomen. Je laat het door je lijf gieren. En tegelijkertijd kom je telkens opnieuw terug bij je ademhaling. Telkens opnieuw, bij je verdriet én bij je ademhaling. Iedere keer merk je dat je er weer in meegesleept wordt, geen probleem, terug naar je ademhaling en erbij blijven. Met mildheid, met mateloze mildheid, dat heb je nodig.

Het is geen tovermiddel. Het is wel het enige wat mij helpt om zo een nacht door te komen.

Lees Interacties

Reacties

  2. Martin Wagenaar zegt

    Mooi geschreven en blij dat weer niets menselijks vreemd is, ook al doe je Zen. “Er is geen verlossing en dat is de verlossing.”

    Van harte aanbevolen: Welterusten! Over slaap en slaapstoornissen Auteur: Stefan Lucius
    Naast inzicht in oorzaken en handvatten voor behandelmogelijkheden bij slaapproblemen geeft dit boek actuele, wetenschappelijk onderbouwde tips.

    Het heeft mij echt goed geholpen bij een chronische stoornis.

  3. Dharmapelgrim zegt

    Wanneer ik als kind weer eens niet bij hen op zolder onder de hanenbalken kon slapen, bezwoer mijn oma mij: “Slaap je niet, dan rust je toch!” waaraan opa steevast mompelend toevoegde: “…en poep je niet, dan pies je toch”. Ik heb van hen geleerd slapeloze nachten te laten passeren door mij te concentreren op niets anders dan: liggen rusten onder de dekens – als een pudding uitzakkend op de matras, naar mijn gedachten kijkend alsof het één doorlopende filmvoorstelling was (vaak van slechte kwaliteit). Tijd deed er niet toe. Opa zou wel roepen als ik op mocht staan. Ik lig nu nog steeds graag “als een pudding” in mijn bed, en laat – “het moeten slapen” voor wat het is, terwijl allerlei gedachten voorbij trekken als (goedkope) films.

  4. Hans van Dam zegt

    Donald Duck leerde mij schaapjes tellen.
    Dat lukte niet, het werkte van geen meter en daar wond ik me flink over op.
    Een halve eeuw en duizend tovermiddelen later leert mindfulness mij ademhalingen tellen.
    Dat lukt me niet, het werkt van geen meter, en dat van die milde open aandacht lukt me ook niet maar ik kan me er niet meer over opwinden.
    Mijn lief wakker hoesten en een gat in de nacht kletsen helpt evenmin, maar is wel zo gezellig.
    De nacht erop hoest ze mij wakker, voor wat hoort wat, en valt na vijf minuten mompelen alweer in slaap terwijl ik de nacht door waak, maar ik kan me er niet meer over opwinden.
    Soms wind ik me toch weer op en dat helpt niet, maar ach, ik lag toch al wakker dus wat maakt het uit?

    Wat doe je als zelfs de mantra “niets helpt” niet helpt?
    Ik kan me er niet meer over opwinden.
    Dat helpt.

      • Nic Schrijver zegt

        Ik sliep slecht dacht ik.
        De zorgverzekeraars had een app waar je je slaapuren kon registreren per 24 uur.
        Ik kwam niet verder dan 2 tot 4 uur slaap.
        Ik werd er erg nerveus van en streefde naar 8 uur slaap wat natuurlijk niet werkte.
        Ik ben gestopt met die app en gestopt er een probleem van te maken.
        Iedereen voor vanavond :
        Slaap lekker!

  6. Anneke hoogkamp zegt

    Niet slapen en je tevreden voelen met dat wat is! En concentreren op die gedachte, wil mij wel eens helpen.ook luisten naar mantra’s op mijn mp3 speler doet me vaak toch in slaap vallen.

    Anna hoogkamp