We hebben geen “zelf” zegt de Boeddha.
Dat is niet vanzelfsprekend. Het gaat tegen ons gezond verstand in.
Spreken we niet dagelijks over ons “ik” en ons “zelf” ?
Deze leer van het Niet-Zelf is het meest controversiële aspect van de visie van de Boeddha.
Het is ook het belangrijkste.
Verlichting wordt omschreven als de verwerkelijking van het inzicht in het Niet-Zelf.
Hoe kunnen we deze leer begrijpen ?
Waarom is dit inzicht zo belangrijk op het boeddhistisch pad ?
Meynard Vasen
Op vrijdag 6 maart 2015 is Meynard Vasen te gast in het boeddhistisch centrum Ehipassiko in Antwerpen en belicht het fenomeen egoloosheid/zelfloosheid. Vasen (1958) beoefent het boeddhisme in de Triratna Boeddhistishe Orde. Hij rondt een studie Wijsbegeerte af met een masterthesis over boeddhistische ethiek. Hij verdiepte zich vooral in boeddhistische filosofie.
Meynard Vasen is Nederlander en woont en werkt in Vajraloka, een boeddhistisch retraitecentrum in Wales. Af en toe komt hij terug naar Nederland/België.
Sjoerd zegt
Als ik alle bekende theorie uit de moderne psychologie over het zelf op een rijtje zet, is de uitkomst hetzelfde. Het gaat steeds om een manier om een functionerend individu in talige formuleringen te beschrijven.
Het bestaat niet werkelijk, maar is slechts een manier van spreken.
Een kaartje om met een werkelijkheid om te gaan die veel complexer is dan een mens kan waarnemen en begrijpen.
Het is altijd zo’n confrontatie als ik weer merk dat ik een zelfbedachte kaart voor de werkelijkheid heb gehouden.
Zou de boeddha daar ook nog last van hebben gehad na zijn verlichting? :-)
Nathan Wennegers zegt
Ik ken de lezing niet van Meynard Vasen over Niet-Zelf. Maar je kunt niet ontkennen dat je er bent. We kijken de hele dag tegen onszelf op, of we willen of niet. En het liefst ontlopen we onszelf, door onszelf onder te dompelen in filmbeelden, alcohol, drugs, eten, snoepen,…
Geen zelf, betekent voor mij dat je afrekent met je zelfbeeld. Dat je jezelf volledig bevrijdt van het beeld over jezelf. Zodat er sprake kan zijn van keuzeloos gewaarzijn. Meditatie zonder begin en einde. Inzicht in wat is.
Kees Moerbeek zegt
Inderdaad, Nathan. De Boeddha heeft nooit ontkent dat we bestaan als mensen, die eten, slapen, ademen e.d. Dat zijn activiteiten die we doen om te overleven. In deze zin bestaat het ik.
Waar de Boeddha op wijst is de illusie dat er een zuiver en uniek ego zou bestaan onafhankelijk van ons geest-lichaam. Dat dit ik eigenaar is van ons geest-lichaam, ons aanstuurt e.d. En dat dit zuivere ego zelfs zou bestaan na de dood. Hier gaat het mis, volgens de Boeddha.
Mocht hier meer over willen lezen dan is er ‘An Introduction to Buddhist Psychology and Counseling’ van Padmasiri de Silva. Zie vooral hoofdstuk 4 The Psychology of Motivation.
Het idee dat de Boeddha de oorlog verklaard heeft aan het ik is veel te ongenuanceerd.