Kyudo, letterlijk vertaald ‘de weg van de boog’ is een vorm van staande meditatie, die in Japan sinds mensenheugenis als hoogste vorm van krijgskunst werd beoefend door de samoerai. Vandaag de dag heeft Kyudo niets meer met krijgskunst te maken. Het is geen sport of martial art, maar een manier om te werken aan innerlijke groei.
In elk van de zeven posities is er balans. Deze wordt gesymboliseerd door een veelheid van elkaar kruisende assen. De bovenkant van de boog wijst naar de hemel en de onderkant van de boog wijst naar de aarde. De pijl in het midden verbindt beide, waardoor een gerichte energie tot stand wordt gebracht, en een balans die in het dagelijks leven van grote waarde is.
De Nederlandse Barako Groep
De Barako Groep beoefent Kyudo als meditatie, een vorm die teruggaat op een eeuwenoude traditie binnen de Heki ryu Bishu Chikurin ha, een van de oudste kyudoscholen in Japan. De school (ryu) is vernoemd naar de oprichter, Heki Danjo, die een bijzonder krachtig, pantser doorborend schot ontwikkelde. Zijn school kent drie takken (ha). Zenko behoort tot de Bishu Chikurin ha. Bishu Chikurin is de Japanse regio waar het kyudo van de Heki ryu werd doorontwikkeld tot de vorm van meditatie in actie die het nu is. Deze meditatievorm werd beschouwd als de hoogste martiale kunst binnen de samoeraitraditie.
Kyudo betekent letterlijk vertaald ‘de weg van de boog’. Kyudo is een vorm van meditatie-in-actie binnen de traditie van het zenboeddhisme. Het woord kyudo is Japans, maar er liggen evenveel wortels op de hoogvlaktes van Tibet als in het Japanse eilandenrijk, waar het de hoogste vorm van geestelijke oefening vertegenwoordigde voor de samoerai.
Dat de samoerai minstens net zo veel mediteerden als met vechten bezig waren wordt begrijpelijk als je bedenkt dat het leven van een samoerai onophoudelijk aan een zijden draadje hing. De samoerai moest alle krijgskunsten beoefenen met de toewijding en volharding die nodig is om te overleven in de moeilijkste situaties, maar kon zich tegelijkertijd niet te zeer aan dat leven hechten, omdat dat zijn concentratie in de strijd zou verstoren. Dat leverde lastige paradoxen op, waarvan er enkele nog steeds als zenkoan door het leven gaan.
Elk schot is anders
Traditioneel wordt gewerkt met bogen die zijn gemaakt van twee lagen bamboe gelamineerd met hardhout. De bogen zijn de grootste ter wereld, zijn meer dan manshoog en asymmetrisch. De Barako-groep beoefent kyudo volgens de oudste meditatieve traditie, die begin tachtiger jaren door Kanjuro Shibata Sendai Sensei, de 20e generatie kyudomeester en hofboogmaker van het keizerlijke hof naar het westen is gebracht. Shibata werd een goede vriend van Trungpa Rinpoché, de grondlegger van het Shambhala-boeddhisme. De relatie tussen Shambhala en kyudo, hoewel niet van belang voor de beoefening van kyudo zelf, is sindsdien altijd een warme geweest en wordt nog steeds door enkele leden onderhouden.
Bij kyudo wordt gewerkt met een zevental houdingen. Vanuit een ontspannen uitgangshouding wordt toegewerkt naar staan met aangelegde pijl en gespannen boog. De opgebouwde spanning resulteert in het wegschieten van de pijl, wat een energetische ontlading met zich meebrengt. Daarna keer je weer terug in de ontspannen uitgangshouding.
Geen van de posities is belangrijker dan de andere. In alle posities neem je tijd om gewaar te zijn. Doel is het trainen van aandacht en gewaarzijn. Dat is op elk moment weer anders, en zo verschilt elk schot van het vorige: kyudo houdt je voortdurend een spiegel voor van je gemoedstoestand, je conditie en of je de balans kunt vinden tussen ontspanning en het uitoefenen van kracht. In kyudo ben je nooit volleerd en daarom traint het een open geest en open hart, want alleen door je steeds opnieuw open te stellen voor wat je te leren hebt kom je verder. In de woorden van Shibata Sendai Sensei: ‘Never forget your beginners heart.’
Rondom bewustzijn
Barako, dat ‘Rose Tiger‘ betekent, is de enige groep in Nederland die kyudo beoefent volgens deze traditie. Barako zetelt in Gouda, waar ook de maandelijkse oefenmiddagen plaatsvinden, maar is onderdeel van Zenko International, dat alle ‘tiger‘ groepen in de wereld met elkaar verenigt. Dat zijn er veel; alleen al in Europa gaat het om een twintigtal kyudojo’s. Veel studenten zoeken elkaar op tijdens internationale programma’s en jaarlijks is er een programma van een volle week in Frankrijk, waar een groot aantal beoefenaren samen komen.
Shibata Sendai Sensei was een trouwe bezoeker van dit programma. Na zijn overlijden in oktober 2013 is zijn rol overgenomen door zijn zoon, Kanjuro Shibata Sensei XXI, die in Kyoto woont en werkt. Sinds zijn overlijden wordt hij betiteld als ‘Sendai’, wat wil zeggen: de leermeester van de vorige generatie. De Barakogroep had een bijzondere band met Sendai, en houdt de herinnering aan hem graag in ere.
Kyudo is geschikt voor mensen die op geïnteresseerd zijn in een meditatievorm die actie koppelt aan ontwikkeling. Vanaf ongeveer zeven jaar tot op hoge leeftijd kun je kyudo beoefenen en ook beginnen te beoefenen. Beginners en gevorderden werken gemoedelijk door elkaar. Er zijn weinig lichamelijke beperkingen die het schieten onmogelijk maken en voor mensen met weinig kracht zijn er bogen die gemakkelijk te trekken zijn. Niettemin is elk schot een uitdaging.
Oefenmiddagen verlopen in een rustige, ongedwongen sfeer, waarin ruimte is voor persoonlijke instructie. Een deel van de middag wordt doorgaans besteed aan synchroon schieten. Dat is een vorm die het 3600 bewustzijn bevordert. De voorste kyudoka, die per schot wisselt, heeft dan tot taak om zijn tempo aan te passen op degenen die achter hem of haar staan; een oefening die het bijzondere karakter van kyudo onderstreept.
‘Target don’t mind’
De beroemdste koan in de kyudo-beoefening betreft het raken van het doel. Beginners wordt altijd verteld dat het raken van het doel er niet toe doet, om daarmee de vergelijking met andere vormen van boogschieten te doorbreken en om het idee los te laten dat je iets moet bereiken. Tegelijkertijd vraagt het schieten een goede lichaamsbeheersing en staan alle technische aanwijzingen in dienst van een goede afloop van het schot, dat ook weer niet te ver náást het doel dient te belanden. Het aantal technische handelingen is bij kyudo toch al groot: de draaiing van een arm, de hoogte waarop de schouder wordt gehouden, de stand van de vingers in beide handen: alles heeft invloed op de juiste afloop van het schot, waardoor het doel bijna onvermijdelijk top of mind is. Niettemin was een van de meest gehoorde commentaren van Shibata Sendai Sensei: “Too much thinking” en herhaalde hij in zijn lessen vaak het advies, dat sindsdien als koan door het leven gaat: “Target don’t mind.”
Op zaterdag en zondag 15 en 16 november vindt een door de Barako-groep gepresenteerd open programma plaats. Bekijk hier het programma. Serieus geïnteresseerden kunnen een kijkje komen nemen en kennismaken met kyudo en de Barako-groep.
