• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Een renaissance in boeddhisme?

Een renaissance in boeddhisme?

12 september 2023 door gastauteur

Reeds lang spreek ik op diverse plaatsen, ook in kloosters en met bekende andere leraren, over een mogelijkheid om eens te kijken naar wat veranderingen binnen het boeddhisme, zonder daarbij de kern te veranderen, integendeel: terug naar de kern te komen.

Tekst Sri Annatta

Een ieder die zich verdiept in het boeddhisme kan zien dat er in iedere stroming wel wat “verwatering” plaats vind. Ten eerste is er de assimilatie van de locale gebruiken en geloven, aangezien boeddhisme niets uitsluit en zich nergens tegen afzet. Zo vind je natuurlijk B’on en Hindoeïstische elementen terug in Tibetaans boeddhisme en zijn er zelfs in het, zich zo puur en zuiver noemende, theravada boeddhisme elementen van locale cultuur en animistische aspecten terug te vinden. Op zich niets mis mee, vermits we goed kunnen onderscheiden wat nu daadwerkelijk boeddhistisch is en wat niet.

Naast de nogal gemengde signalen met betrekking tot religies zie ik veel “tempel feestjes” daarbij word gedanst (soms in schaarse kledij), gezongen, vlees verkocht, en soms zelfs alcohol (vaak net buiten het terrein) alles voor de monetaire inkomsten, tenslotte. Daarnaast blijft er achteraf natuurlijk een enorme chaos achter op en rond het tempelterrein, welke vaak niet opgeruimd wordt.  Denk dus ook dat we onze verantwoordelijkheid voor de aarde moeten nemen en het in harmonie samen leven met alles wat is. Houdt me ten goede: ik ben heus geen puritein, hoewel ik voor mij zelf heb ontdekt dat een stevige ondergrond in Sîla (Deugdzaamheid; de 5 voornemens) bijzondere effecten heeft. Maar wellicht zou toch op zijn minst in deze wereld waar alles al om omzet, inkomsten en interesse opwekken draait de tempel het goede voorbeeld kunnen geven. Vergis je niet: De Boeddha heeft gezegd dat de teloorgang van het boeddhisme afhangt van de sangha.

De giften die dan uiteindelijk opgehaald worden zie ik ook steeds weer besteed worden aan verfraaiing van de tempels of de bouw van weer een nieuw gebouw, nog mooier, nog imposanter, nog luxer. Zonder daarbij echt te denken aan het feit dat, hoe groter een complex word, hoe hoger de onderhoudskosten ervan ook weer worden.  En ondertussen zien we medemensen en andere levende wezens lijden onder tekorten, geen dak boven het hoofd, geen juiste ziekenzorg of voeding.  Juist nu in tijden van een epidemie. De Boeddha heeft nooit gezegd dat punna of punya slechts gezien word als het geven aan monniken of tempels. Het is alles wat je doet ten opzichte van de leefomgeving.  Hierin is mijn vraagstelling heel simpel: Wanneer is genoeg, genoeg?

In sommige vormen zie ik ook dat vrouwen nog steeds een ondergeschikte rol is toebedeeld. Dat is jammer. Het is niet voor niets dat de Boeddha een orde van vrouwelijke monniken heeft ingesteld (Bhikkhunî of Bhiksunî). Dat ging toen al niet zonder slag of stoot. Vrouwen hebben recht op en mogen het middenpad (Majjhimapattipadda) bewandelen en kunnen net zo goed tot verlichting komen. Ik heb het niet over nonnen, maar volledig ingetreden monniken. Gelukkig zie ik steeds meer vrouwenkloosters opduiken, een beetje tegen de patriarchale instelling van veel Aziatische landen in. Maar het zou goed zijn als daarover duidelijke uitspraken werden gedaan die recht doen aan zoals het bedoeld is. Wat is toch die angst voor zelfbeschikking van de vrouwen die bij de mannen schijnt te heersen? Ben, omdat ik ook volgens de vinâya leef, in een aantal vrouwenkloosters geweest en kan niet anders zeggen dan dat ze zeer serieus bezig zijn.

Dan is er wat ik graag de “ritualiteit” noem. Soms verwatert de daadwerkelijke praktijk wel eens door het steeds maar uitvoeren van allerlei rituelen, zonder daar de echte achtergrond van te kennen. Dus dan ontstaat er dat men bidt tot Boeddha (met wierookstokjes in de hand) of dat men een kaarsje brand met een sterke gedachte, of dat men onafgebroken teksten prevelt zonder tot de diepe essentie daarvan door te dringen. Met al die zaken is wederom, inherent, niets mis, waarschijnlijk heel geschikt voor de saddha (geloof) groep van mensen. Maar het helpt niet bij inzicht en uiteindelijk wijsheid.

Hoe bedoel ik dat nou als ik het heb over het constant prevelen van teksten zonder inzicht? Ik noem  twee simpele en voor ieder bekende voorbeelden, er zijn er legio.  In het theravadaboeddhisme is bijvoorbeeld een tekst die iedereen kent en steeds weer opzegt:

Nammo Tassa Bhakavato Arahato Samma Sam Buddhassa, vertaald door de meesten als: Eer aan de gezegende, de verlichte, door zichzelf verlicht. Nou word dit vaak als een van de vroege teksten van het boeddhisme geaccrediteerd. Natuurlijk is het zo dat daadwerkelijk opschrijven pas begon gedurende de tijd van Asoka Maharaj. Maar stel je nou eens voor dat de Boeddha dat gezegd zou hebben? Zou een volledig verlichte, die zonder zelf is en niets meer van deze wereld nodig heeft, zich volledig bevrijd heeft, die eer nodig hebben en er om vragen? Dus hoe kunnen we die tekst ook zien? Dan, zou het eerbetoon dus aan de factor van verlichting in ieder mens zijn, dat wat in ons is en wat er voor kan zorgen dat wij “door onszelf verlicht worden”. De Boeddha heeft tenslotte in meerdere teksten gestipuleerd dat dit bestaan als mens op aarde bijzonder is.  Dan zou het ineens een mooie belerende tekst worden waaruit we kracht kunnen putten. Dat wat de Boeddha gedaan heeft kan een ieder, vermits men daar de moeite, tijd, meditatie en inzichten voor verwerft.

Of in het Tibetaans boeddhisme: Om Mani Padme Hum, vaak vertaald als stralend is het juweel in de Lotus. Vaak dan weer verklaard als dat het juweel de Boeddha is. Maar als we de mantra op onszelf betrekken dan betekent het: Wij zijn een lotus, we pellen de blaadjes door middel van inzicht en meditatie af, en ontdekken dat in ons de mogelijkheid is tot verlichting.

Op deze manier kun je alle teksten betrekken op je zelf en er steeds meer inzicht door opdoen. Het wil dus niet zeggen dat de andere methodes “fout” zijn, het wil zeggen dat als je de saddha groep verlaat en langzaam tot de panna groep komt er meer inzicht mogelijk is en je daadwerkelijk aan zelfbevrijding begint. Zo zijn er legio teksten welke we op onszelf van toepassing kunnen laten zijn, zodat wij er daadwerkelijk door in een proces van inzichten en realisaties terecht komen.

Het is belangrijk om teksten te kennen, maar de teksten op zichzelf brengen geen verlichting. Meditatie is de weg naar verlichting. En meditatie is alles wat we doen. Het is ieder moment van ons bestaan, of het nu de afwas is of het is het plein aanvegen. Teksten zijn in die zin een mooie leidraad maar ik zie heel vaak monniken die tekst na tekst opdreunen zonder de relevantie ervan in te zien. Zowel in Tibet, Nepal als in Thailand, Vietnam, Cambodja, Birma en Laos zie ik dat er veel “verslibt” in het constant, en steeds op andere plaatsen uitgenodigd worden om teksten los te laten. Maar de diepere essentie word bijna niet uitgelegd en zo kan het verworden dat de goegemeente er een beetje bij zit en boeddhist is omdat hun voorvaderen dat ook waren. Stel een paar simpele vragen (wat ik regelmatig doe tijdens mijn dhamma lezingen) en men weet niet waarover het gaat.

Dat is jammer, want het boeddhisme heeft een antwoord op alles en als je de diepe betekenis van teksten kent (door erop te mediteren) dan kom je tot wijsheid en inzicht. Het is dus een kwestie van: Terug naar de basis. Waar gaat het om? Wat is de essentie van boeddhisme?

Ik geef niet alleen les aan “leken” maar ook aan veel monniken. Het blijkt dus dat behalve een beetje tellen van de adem en Bhu-Tho er weinig anders gedaan word qua meditatie. De Boeddha gaf 40 (!) verschillende methodes door, afhankelijk van de situatie en de fase waarin mensen zich bevonden.

Dan is het dus raar als je in een vipassanacentrum komt en daar mensen verteld wordt: Dit is DE methode. En dan zijn er ook nog groepen waar men zich niet eens mág bezig houden met andere vormen, met andere woorden: het wordt verboden. Deze starre en dogmatische houding doet de inzichten over meditatie ook niet toenemen. Meditatie moet iets moois zijn, een innerlijke ontdekkingsreis, met natuurlijk hindernissen en tegenslagen. Maar het blijft een ontdekking, waarbij je iedere keer opnieuw aanvangt en niet één meditatie een kopie is van de voorgaande. Daarom is het belangrijk om de methodes te kennen en deze op speelse wijze te gebruiken. Alles is afhankelijk van de staat van zijn van het individu en dat kan op van alles betrekking hebben: Inzichten, vermoeidheid, ontwikkeling van energiecentra, zorgen, ziektes etc.

Dus waar gaat het om? Het is niet mijn bedoeling mensen van een pad te brengen wat voor hen werkt. Maar wellicht is het behendig (kusala) om eens te kijken naar wat de essentie is en wat lang na de historische Boeddha toegevoegd is. In ieder geval is en blijft de essentie: Het beëindigen van het lijden. Daarin vind ik een pracht uitspraak: Pijn is onderdeel van het bestaan, eronder te lijden is een optie. De Boeddha geeft prachtig aan hoe we het lijden kunnen beëindigen.  Zowel wat het is als wat het pad is om dat te doen.

Als we wierook branden dan gaat dat over de directe waarneming van het feit dat vaste stof overgaat in stof. Niet over het bidden om allerlei wereldlijke zaken. Als we kaarsen branden dan gaat dat over het metafysische proces waarbij we kunnen constateren dat als een van de factoren (brandbare stof, lont, zuurstof, vlam) weg genomen word, de illusie van de vlam ophoudt te bestaan. Dat iedere honderdste seconde het een andere vlam is, en dat het vergelijkbaar is met ons energetisch proces. Energie in transformatie.

Dat zijn essenties van boeddhisme en daarom is het ook nog steeds actueel. Juist nu. Iets minder ceremonies, iets meer beoefening. Als de Boeddha iets uitsprak was dat een dhammalezing. Het was bedoeld om voor mensen op dat moment een vorm van “verlichting” te geven. Laten we daarom praten over wat de dhamma betekent. Zelfs het woord dhamma of dharma word vaak alleen nog maar uitgelegd als “De leer van Boeddha” terwijl het eigenlijk betekent: De natuurlijke staat der dingen, en de Boeddha beschreef die. Dan kunnen wij nu toch zelf waarnemen, en daar nodigde hij ons ook toe uit? Meerdere keren vind je dat in allerlei teksten terug: Onderzoek het zelf.

Wij hebben alle capaciteiten om tot volmaakt inzicht te komen, hoe meer we ons richten op rituelen en ceremonies hoe minder we tijd hebben om aan ons eigen inzicht te werken.  Laten we vooral de verantwoordelijkheid van ons pad bij onszelf leggen. Onze inzichten, onze inzet, onze meditatie, onze concentratie. Het is ook prima om de orde der monniken te waarderen, maar ook zij zijn allen in een leerproces. Veel monniken zijn pas korte tijd ermee bezig en we kunnen ons dus niet volledig verlaten op wat zij als waarheid hebben ervaren. Ik hoor mensen ook wel het woord monnik met Boeddha verwarren. Dat zijn twee totaal verschillende situaties. En als je een verlichte monnik tegen komt, geloof me, dan weet je dat ook wel.

Verlichting is voor iedereen mogelijk. Voor de monniken, de yogi’s, de sanyasi en de leken. De omstandigheden die voor monniken gecreëerd zijn, die zijn ideaal, men hoeft zich niet bezig te houden met alledaagse zaken en men heeft veel tijd. Maar het is aan de monnik om die goed te besteden. Net als dat het voor jou belangrijk is om te weten dat de inzichten en realisaties uiteindelijk via jou komen. Alles wat ieder individu meemaakt is onderdeel van het pad.

Dit alles is geen aantijging, geen oordeel. Het is bedoelt om binnen het boeddhisme een discussie los te maken, teneinde, niet om ons speciaal aan te passen, maar om eens goed te kijken naar wat de bedoeling geweest moet zijn in de tijd van de historische Boeddha Sakyamuni. Het is ook niet de bedoeling om culturen en tradities geheel te veranderen, maar wel belangrijk om het af te zetten tegen bijvoorbeeld het achtvoudig pad.  Ik heb geen interesse om die discussie te leiden, gelukkig houdt ik mij voornamelijk bezig met retraites en meditaties. Maar ik plant graag de zaadjes, in de hoop dat het bij anderen ook (h)erkenning oproept.  Niet om specifiek naar de letter te kijken maar om te kijken wat, gezien zijn verlichte staat van zijn, de hartsbedoeling geweest moet zijn.

https://www.buddhapilgrimage.com/

 

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Geluk, Mahayana, Theravada Tags: kern, middenweg, Nammo Tassa Bhakavato Arahato Samma Sam Buddhassa, verlichting, verwatering, vrouwen

Lees ook:

  1. Een renaissance in boeddhisme?
  2. Mudita: vreugdevol spiritueel een-tweetje
  3. ‘Mijn clown lacht alleen maar om zichzelf’
  4. ‘Basispunten die Theravāda en Mahāyāna verenigen’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet
    • Vrijdag Zindag – Wat Schoof had willen zeggen
    • Je kunt niet gezond zijn op een zieke planeet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.