• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Achtergronden » Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (3)

Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (3)

16 oktober 2021 door Jacques den Boer

Met de oprichting van een hulpfonds voor boeddhistische geestelijken door de kersverse stichting Nederlands Buddhistisch Centrum begon de institutionalisering van het boeddhisme in Nederland. Twee maanden later, in januari 1968, verscheen het eerste nummer van Saddharma, de Goede Leer, als Mededelingenblad van de stichting, met een oproep om donateur te worden. Het volgende nummer was al een echt tijdschriftje met een kartonnen kaft, dat als kwartaalblad ging verschijnen. De inhoud was gevarieerd: korte leerzame artikelen, boekbesprekingen, nieuws, ook uit buitenlandse periodieken. Het juli-nummer werd verzonden aan 42 adressen.

Van der Beek ging door met zijn lezingen en er waren contacten met het handjevol groeperingen dat actief was, zoals de herrezen Boeddhistische Vriendenkring Den Haag. In april 1968 werd ook een Zenkring in Amersfoort opgericht, door Leo Boer en Veronica Laterveer, het eerste zencentrum in Nederland. De kring floreert nog steeds, sinds 1974 onder leiding van Erik Bruijn, de eerste zenleraar in ons land met autorisatie van een Japanse zenmeester, n.l. Zengo Miroku, die lange tijd in Engeland verbleef.

Het jaar erop, voorjaar 1969, werd de eerste weekend-bijeenkomst voor donateurs en andere belangstellenden gehouden in het Natuurvriendenhuis in Bennekom. Hier begon een lange traditie van themabijeenkomsten, hoewel mettertijd het weekend werd ingekort tot een dag. Het aantal boeddhisten in ons land was nog heel klein. Bij de laatst gehouden volkstelling, in 1971, waren er negenhonderd. Wie zich boeddhist noemde, leefde vermoedelijk zoveel mogelijk volgens de boeddhistische leer zoals men die zelf inschatte. De feitelijke kennis van de leer en de beoefening was vaak nog heel bescheiden.

Bij de stichting waren zeven groeperingen aangesloten: Vriendenkringen in Den Haag, Utrecht en Amsterdam, de Zenkring en nog een zengroepje in Amsterdam, in Den Haag het Boeddhistisch Instituut (voornamelijk een bibliotheek) van ir. J. Bloemsma en de Werkgroep bevordering en verdieping van het boeddhisme, die een Thais-boeddhistische tempel in ons land wilde stichten.

Janwillem van de Wetering
Janwillem van de Wetering. Foto BOS.

Het Amsterdamse zengroepje draaide om een kleine zendo aan de Haarlemmer Houttuinen, in het pand van het textielbedrijf van een bestuurslid dat naderhand beroemd is geworden als auteur van thrillers: Janwillem van de Wetering (1931-2008). Na zijn omzwervingen over de wereld, met o.a. een pauze van anderhalf jaar in een Japans zenklooster, was hij in Amsterdam beland. Eens per maand ging hij ook mediteren bij de Zenkring van Leo Boer in Amersfoort. Zo werd hij in 1972 kortstondig secretaris en redacteur van Saddharma. Maar het was eigenlijk niks voor hem. In een brief aan de vicevoorzitter van de stichting, prof. dr. V. Westhoff,  schreef hij:

‘Het Boeddhisme boeit me, het is het mooiste en diepste dat ik ooit heb aangeraakt. Maar ik heb altijd vermoed dat het alleen mogelijk is iets te bereiken als er onder een meester gewerkt wordt, zonder aan de weg te timmeren. Sindsdien heb ik, door mijn lidmaatschap van de Stichting, wel degelijk aan de weg getimmerd, en het bekomt me slecht.’ Hij besloot daarom de stichting en de Zenkring vaarwel te zeggen en zijn eigen groepsactiviteiten in Amsterdam op te geven. Drie jaar later vestigde hij zich in een zengemeenschap in Maine, aan de Amerikaanse oostkust.

De stichting ontwikkelde zich langzaam. Na vijf jaar, in 1973, waren er 125 donateurs. Er waren twee brochures verschenen: Natuurbehoud en Milieubeheer: Mettā en karunā van prof. Westhoff en Grondbeginselen van het boeddhisme door dr. A.C.M. Kurpershoek-Scherft.

Deze twee donateurs van het eerste uur, beiden al snel bestuurslid en later voorzitter, mogen wel de coryfeeën van de vroege stichting heten. Victor Westhoff (1916-2001), hoogleraar in de plantkunde in Nijmegen en een van de grondleggers van de natuurbescherming in Nederland, was letterlijk boeddhist van nature. Van jongs af voelde hij een diepe verbondenheid met al wat leeft. Toen hij op z’n eenentwintigste het boek Mipamvan Lama Yongden las, dacht hij: dan ben ik boeddhist!

Victor Westhoff
Victor Westhoff

Ook Tonny Kurpershoek-Scherft (1921-1999), neerlandica, vond door een boek het boeddhisme. De vertalingen uit de Pali Canon in Het evangelie van Boeddha door Paul Carus raakten haar zo diep dat ze besloot die taal, het Pali, te gaan leren. In 1970 publiceerde zij Er is geen zelf; Boeddha’s boodschap van het geluk. Haar boek was ‘de eerste directe vertaling van het Pali in het Nederlands die afzonderlijk in druk verschijnt’, aldus het voorwoord van haar hoogleraar prof. dr. J. Ensink. Er zou van haar nog een handvol boeken met vertalingen volgen.

Het jaar 1973 bracht een hoogtepunt voor het boeddhisme in ons land: het bezoek van de Dalai Lama. Hij maakte voor het eerst een rondreis door Europa en deed elf landen aan. De  Stichting Nederlands Buddhistische Centrum organiseerde zijn verblijf in Nederland, samen met de Theosofische Vereniging, de Soefi-beweging en de zeer actieve Stichting Hulp aan Tibetanen.

De Dalai Lama en zijn mede-lama’s logeerden, bij gebrek aan een boeddhistische centrum, in het Theosofisch Centrum in Naarden. Voorzitter van het ontvangstcomité was prof. Westhoff. Zijne Heiligheid de Dalai Lama hield een toespraak in een bomvolle grote zaal van het Koninklijk Instituut voor de Tropen, en stond op talrijke  krantenfoto’s in gezelschap van prins Bernhard, kardinaal Alfrink, ir. Frits Philips of  Tibetaanse vluchtelingen. ‘Een eenvoudig goedheiligman’, kopte de NRC. Het toenmalige dagblad De Tijd gaf de essentie het beste weer: ‘Dalai Lama brengt boodschap van Boeddha naar ons land.’ Zijn driedaagse bezoek was de eerste nationale presentatie van het boeddhisme in Nederland, en het was een succes.

Een andere mijlpaal was in dezelfde oktobermaand 1973 de opening van de eerste boeddhistische tempel in Nederland: de Theravada-tempel in Waalwijk en de vestiging daar van twee Thaise monniken, met de eerwaarde Mettavihari als hoofdmonnik.

Vestiging van boeddhistische groeperingen

In die jaren kwam er een stroomversnelling op gang, de derde fase van de ontwikkeling van het boeddhisme in ons land aan: de vestiging van tientallen groeperingen van uiteenlopende tradities. Het hing in de lucht. De naoorlogse jeugd was sterk gericht op het buitenland. Veel jongeren reisden in navolging van Amerikaanse hippies naar Azië. Ze kwamen in contact met lama’s, bedelmonniken en zenmeesters. Omgekeerd vestigden meer en meer Tibetaanse en Japanse leraren zich in de Verenigde Staten en Europa.

Nederlandse volgelingen van boeddhistische leraren elders in de wereld gingen hier groepen vormen en het aantal beoefenaren en belangstellenden nam snel toe. Een paar voorbeelden van dit heen-en-weer gereis tussen Europa, Azië en de Verenigde Staten. Uit de hippiewereld van San Francisco arriveerde in 1970 Paula Koolkin (22) in het ‘magisch centrum’ Amsterdam. Ze ontmoette er Matthy Verwijs, net terug uit Azië. Samen gingen ze op reis en via Afghanistan en India belandden ze in Nepal bij de lama’s Yeshe en Zopa Rinpoche van de Gelugpa-orde.

Terug in Nederland sloot Paula zich aan bij een groepje dat geregeld lama’s uit het Tibetaanse klooster Samye-Ling in Schotland uitnodigde. Uit deze activiteiten ontstond de groepering Karma Deleg Chö Phel Ling, die zich eind 1976 vestigde in de Hamtoren bij Vleuten. Het was het eerste Tibetaans-boeddhistische centrum in ons land. Het centrum en zijn vaste leraar, lama Gawang, zijn nu gevestigd in de tempel met de stoepa bij Hantum (Friesland). De lama’s Yeshe en Zopa Rinpoche uit Nepal reisden op hun beurt naar Europa en in 1979 richtte Paula op hun verzoek het inmiddels alom bekende Maitreya Instituut op.

lama Gawang Rinpoche
lama Gawang Rinpoche

Nog een ander voorbeeld van vruchtbare, intercontinentale boeddhistische reizen uit de begintijd. Nico Tydeman (1949) had de priesteropleiding van de congregatie van het Heilig Hart gevolgd, maar uit onvrede met de kerk en het geloof was hij er eind jaren zestig mee gestopt. Na enige tijd ging hij zenmeditatie doen in Duitsland bij  Karlfried Graf Dürckheim, die van oorsprong rooms-katholiek was. Maar vanaf 1976 reisde Nico elk jaar voor een paar maanden naar het San Francisco Zen Center, gesticht door de Japanse zenmeester Shunryu Suzuki Roshi. Later stapte hij over naar de Kanzeon Sangha van  de Amerikaanse zenmeester Genpo Roshi, van wie hij in 2004 de dharma-transmissie  als zenleraar ontving.

Intussen organiseerde hij bij het Amsterdamse meditatiecentrum De Kosmos bijeenkomsten, o.a. van reizende boeddhistische leraren als de Vietnamese zenleraar Thich Nhat Hanh, die nu in Frankrijk woont, en de Tibetaanse lama Sogyal die toen in Amerika woonde. In de Kosmos werd al sinds 1969 meditatie-instructie gegeven, eerst vipassana door Bruno Mertens, toen zen door Erik Bruijn en daarna door Nico Tydeman. De Kosmos was in feite vele jaren een belangrijk, onofficieel steunpunt voor het boeddhisme in ons land.

Ook in andere Europese landen kwamen meer en meer boeddhistische groeperingen op en het kon niet uitblijven, er moest overkoepeld worden. In 1975 werd in Parijs de Europese Boeddhistische Unie opgericht waar de Stichting Nederlands Buddhistisch Centrum zich bij aansloot. Organisatorisch moest er wel iets worden gesleuteld. De EBU was een unie van nationale boeddhistische  koepelorganisaties zonder individuele leden. Dat was de Nederlandse stichting niet en dat wilde ze ook niet worden. Daarom werd op 25 juni 1978 een aparte Boeddhistische Unie Nederland opgericht als samenwerkingsorgaan van een aantal boeddhistische groeperingen, om te beginnen acht stuks. Tonny Kurpershoek werd voorzitter. Zo werd de infrastructuur van het boeddhisme verder uitgebreid.

Om verwarring tussen unie en centrum te voorkomen, veranderde de stichting haar naam in Stichting Vrienden van het Boeddhisme, kortweg ‘een ontmoetingsplaats voor vrienden van het boeddhisme’. Voorzitter was ook hier Tonny Kurpershoek, met Victor Westhoff als vicevoorzitter. Groeperingen doken intussen in alle delen van het land op. De  nieuwe aanwas werd merendeels zichtbaar in het tijdschrift Saddharma, dat getrouw melding maakte van de bloei in boeddhaland. De kunstenaar onder de oprichters van de oorspronkelijke stichting, Bruno Mertens (1914-2010), riep zelf in 1974 een leef- en werkgemeenschap op boeddhistische grondslag in het leven met de naam Tidorp, gevestigd in een groepje caravans in een oude boomgaard onder Haamstede (Zeeland). Tidorp werd opgeheven in 1994 toen Mertens verhuisde naar Nieuw-Zeeland.

Morgen deel 4 (slot).

Dit artikel werd eerder, in september 2012, in het BD geplaatst.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, BUN - Boeddhistische Unie Nederland, Dalai Lama, Dharma en filosofie, Geluk Tags: BUN, geschiedenis, Jacques den Boer, Janwillem van de Wetering, Tonny Kurpershoek-Scherft, Tulpenboeddhisme

Lees ook:

  1. Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (3)
  2. Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (2)
  3. Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (2)
  4. Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (4 en slot)

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Jacques den Boer

Drs. in de godsdienstwetenschappen en journalist. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 26 mei 2022 - 29 mei 2022
    Hemelvaartretraite Schoonheid van Zijn
  • 27 mei 2022 - 29 mei 2022
    'Gezond leven, natuurlijk sterven'
  • 29 mei 2022
    Nyinthün, dag van stilte en meditatie
  • 29 mei 2022
    Kum Nye Yoga op zondag | Online
  • 30 mei 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Grondlegger van de BOS – Jean Karel Hylkema overleden

Jacques den Boer - 26 mei 2022

In 1999 gaf de overheid een zendmachtiging aan de Boeddhistische Omroep Stichting. Jean Karel Hylkema werd daarvan niet alleen ongeveer vijf  jaar  bestuurder en manager. Hij was tegelijk programma-adviseur voor de tv- en radioredactie, naast programmadirecteur Babeth VanLoo, en werkte mee aan tv-documentaires als interviewer.

Tulpenboeddhisme: Hoe het boeddhisme in Nederland wortel heeft geschoten (4 en slot)

Jacques den Boer - 26 mei 2022

Onder aanvoering van de Rigpa-boeddhist ir. Jean Karel Hylkema , de gelauwerde cineaste en Dzogchen-boeddhiste Babeth VanLoo en een nieuwe BUN-voorzitter, prof. dr. Johan Niezing, kwam er uiteindelijk toch per 1 september 2000 een zendmachtiging voor radio en tv.

‘Yatra naar Majjhimadesa – een pelgrimsreis naar het Middenland’.

Guy E. Dubois - 24 mei 2022

De Majjhimadesa was de broedkamer van de Dhamma —de Leer van de Boeddha’s. Het is het gebied waar de Boeddha geboren werd, waar hij tot Zelfrealisatie kwam, waar hij predikte en het parinibbana bereikte. In Boeddha’s tijd waren overgrote delen van het Middenland bedekt met junglevegetatie. De fauna was veelzijdig en bestond o.m. uit leeuwen, tijgers, herten, olifanten en neushoorns.

Baas over eigen karma

Kees Moerbeek - 22 mei 2022

Het individu is de enige die de volledige controle heeft over zijn daden, ongeacht de druk die anderen op hem kunnen uitoefenen. Een onheilzame handeling onder grote druk uitgevoerd, heeft echter een ander karmisch effect dan een vrijwillige onheilzame handeling.

Boekbespreking- De lach van de Boeddha. Een ontmoeting met de boeddhistische filosofie

Erik Hoogcarspel - 21 mei 2022

Vandepitte gooit zijn lezers al snel in het diepe met zijn uiteenzetting over de leegte. Hij geeft daarbij een eigen interpretatie, die enigszins afwijkt van de boeddhistische teksten.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • De virtuele denkster 371
  • Haiku
  • Dick – Zwaard van liefde
  • India heeft mogelijkheid om dialoog over Tibet aan te gaan met China
  • de Boeddhistische blik — Walk with me

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens