Op het Boeddhistisch Film Festival (BFFE) zal de film “The silent dance of life” vertoond worden. De film gaat over de laatste jaren van pionier vipassanaleraar Ruth Denison, en geeft een prachtige inkijk in het reilen en zeilen op haar vipassana centrum Dhamma Dena.
Ruth heb ik 22 jaar geleden tijdens een zenretraite op haar centrum leren kennen. Ik ben blij dat ik gedurende 17 jaar langere tijd op Dhamma Dena heb mogen verblijven om met Ruth te trainen. Graag wil iets van mijn ervaringen delen.

Ruth was uitgesproken eigenzinnig, met een groot hart voor met name diegenen die graag de dharma oefenen, maar die zich in veel sangha ’s niet op hun plek voelden. Ook stak ze ontzettend veel energie in mensen die om wat voor redenen ook, verdwaald waren in de geest, en de weg naar zichzelf niet meer terug konden vinden.

Dharma-onderricht

Ruth was iemand die de grootste nadruk legde op de dharma oefening in het dagelijks leven. Tijdens retraites waren er maar weinig periodes met stilte. Als ze de zendo binnenkwam begon ze vaak meteen met het dharma onderricht. Ze zei dan nog wel verontschuldigend: ik hoop niet dat ik je uit je samadhi heb gehaald, wat voor velen wel het geval was. Maar als je haar dharma onderricht, instructies en begeleiding volgde, kon je tot grote inzichten komen in het lichaam-geest proces.

Haar retraites waren eigenlijk één grote workshop, in de formele meditatie, maar ook in dans, loopmediatie op het veranderende ritme van een drum, uitstapjes naar het Joshua Tree National Park, bezoeken aan de spa, het vieren van verjaardagen, het kijken van dvd’s, enz. . En dat was de plaats van oefening. Als yogi’s te veel uit hun dak gingen, floot ze hen terug: hé, wees aanwezig! Wat is er nu? 24/7: Investigation and  thoroughness , ze gebruikte die woorden vaak. Ze passen bij het onderricht dat ze gaf.

Natuurlijk was de oefening niet voor iedereen de juiste. Sommigen verlieten soms na korte tijd het centrum omdat er te weinig in stilte gemediteerd werd.

Mensen die bleven gingen steeds meer de diepgang van de oefening zoals Ruth die leefde en met ons beoefende waarderen. In de sangha spreken we nog vaak over de heilzame staten van geest die we tijdens haar onderricht hebben gecultiveerd: geduld en openheid, vriendelijkheid, onderzoek, doorzettingsvermogen, en vooral het leren omgaan met aversie. We doen er nog steeds ons voordeel mee.

Dissociatie

Ruth was een meester in mensen “terug brengen naar het lichaam”. Ze kende die weg uit eigen ervaring.

Tijdens een zen retraite heeft ze een keer zo intens met de koan MU geoefend, dat ze dissocieerde van haar lichaam. Ze reisde de hele wereld over om het ongedaan te maken, maar niemand kon haar helpen. Dus deed ze het zelf. De was ophangen en andere huishoudelijke taken, én mozaïek tafels maken, dat was haar therapie. Voelen van moment tot moment. Als ze het lichaamsgevoel uit de aandacht was verloren, stopte ze en begon ze opnieuw. Zo kwam ze na intensieve oefening weer terug in de eenheid van lichaam en geest.

Voor iedereen

Iedereen die wilde kon op Dhamma Dena terecht. Er waren geen voorwaarden.
Ik herinner me een keer toen ik net coördinator was. Een yogi belde of ze kon komen, en of ze een vriendin kon meebrengen die niet met de retraite wilde meedoen. Ik, met mijn ordelijke zen achtergrond, zei dat dat helaas niet kon. Toen ik dat deelde met Ruth zei ze: “Wat? Waarom zei je niet dat het o.k. was? Ze had op het terras kunnen zitten met prachtig uitzicht op de woestijn, zodat “she could have enjoyed herself” “.

Ruth bracht mensen weer in contact met ( het goede in) zichzelf. Iedereen nodigde ze regelmatig uit “ enjoy the beauty of your being”.

Lichaam-geest

Tijdens intense meditatieoefeningen kunnen bij beoefenaren( sluimerende) mentale ziektes naar boven komen. Als leraren niet meer wisten hoe ze dat moesten begeleiden, stuurden ze hen door naar Ruth.
Het was verbazend te zien hoe Ruth beoefenaren met schizofrenie, een psychose, een manie, of een angststoornis handvatten kon geven om ermee te leren omgaan.

De manier was: voelen, voelen, en nog eens voelen. Soms stak ze uren van haar tijd in het samen afwassen: voel het, van het eerste oppakken van een kopje tot het neerzetten in het droogrek. Tuinieren, kaktussen verplaatsen, huizen schoonmaken: voel wat er in je lichaam gebeurt, blijf erbij, dat was de oefening. Je zag mensen opbloeien.

Autoriteit

Hoe ging Ruth om met macht? Ruth had een natuurlijke autoriteit, gebaseerd op haar diepe inzicht in de dharma. Van buiten leek ze vaak een eenvoudige vrouw met een boodschappentas. Maar in die tas had ze wel prachtig alledaags verpakte dharma die ze aanbood aan mensen op haar pad, die dat vaak erg konden waarderen.

Hoewel het zichtbaar was dat ze een speciale band had met sommige leerlingen, kregen deze geen speciale aandacht, noch hadden ze privileges.

De deur van Ruth’s kuti was de hele dag ( en nacht, ze sliep maar een paar uur) open voor iedereen. Ze had niets te verbergen, ze was beschikbaar zoals ze op dat moment was. Nou ja…behalve als ze naar de wc ging.

Ze klaagde wel eens dat ze geen rust kreeg, maar de mogelijkheid om de dharma te onderrichten vond ze belangrijker. Dat was haar lust en haar leven.

Als we samen gingen lunchen ging er altijd een dharma boek mee. We lazen dan samen een tekst en relateerden die aan onze oefening. Soms werden we dan tot tranen toe geroerd. Ze zei dan: “dharma, touching eh? “.

Eindigheid

Ook het leven van grote leraren is eindig. Tijdens de laatste jaren van Ruth’s leven was haar geest nu eens helder, dan weer verward. Ook dat was voor Ruth dharma-oefening. Er was lange tijd nog een grote helderheid voor haar verwarde geest

Na een beroerte in het najaar van 2014 was die helderheid grotendeels verdwenen. Hoewel ze mij nog herkende aan de telefoon, leefde ze soms in een totaal andere wereld. In onze gesprekken leefden we dan even in haar wereld.

De laatste filmbeelden laten een leraar zien in grote kwetsbaarheid, die het even niet weet, en ook dàt deelt met een leerling. Niks te verbergen…

In februari 2015 kreeg Ruth een fatale hersenbloeding, en langzaam aan verliet ze de wereld en haar lichaam. Hoewel ze niet meer kon spreken, wist ze ook toen nog signalen te geven van verbondenheid. Thourough: dat bleef ze tot het einde

Ik ben Ruth heel erg dankbaar voor mijn training. Zonder haar was ik niet wie ik nu ben.

Aleksandra Kumorek heeft de laatste jaren van Ruth’s leven veel tijd op Dhamma Dena doorgebracht, en daar veel gefilmd. Ze heeft van die beelden een prachtige diepgaande sfeertekening gemaakt van de niet orthodoxe manier van Dharma oefening zoals geleefd door Ruth en haar sangha; en dat alles op een prachtige “funky” locatie in de bijzondere Mojave woestijn.