Is mededogen een misdaad?

Ik stelde de vraag op Substack na Trumps uithaal naar de bisschop die geopperd had dat migranten ook mensen waren, en die om mededogen gevraagd had. Wat is er met de menselijkheid gebeurd?

Het is eigenlijk heel eenvoudig. Een handvol superrijke psychopaten is bereid om de samenleving te vernietigen om nog rijker en nog machtiger te worden. Hun belangrijkste instrument is desinformatie. Ze kunnen dit gemakkelijk doen omdat ze alle mediakanalen bezitten.

Laten we beginnen bij het begrip psychopathie. Psychopathie is geen psychiatrische diagnose maar meer een beschrijvende term voor een fenomeen dat we in menselijke samenlevingen zien. Het gaat erom dat sommige individuen, mannen of vrouwen, blijkbaar in hun gedrag niet gehinderd worden door een geweten. Dat wil zeggen dat zij kunnen doorgaan waar ieder ander mens zou stoppen. Op een gegeven moment komen ze daar zelf ook achter en realiseren ze zich wat een enorm voordeel dat oplevert. Ongehinderd door een geweten zijn ze alleen geïnteresseerd in onmiddellijke behoeftebevrediging ten koste van wat dan ook. Mededogen is een zwakte die andere mensen blijkbaar hebben.

Psychopaten zijn ongelofelijk goede manipulatoren. Een psychopaat zal bij een eerste contact checken waar je gevoelig voor bent. Als hij merkt dat je graag gevleid wordt, zal hij je vleien. Als je iemand bent die graag wil helpen, zal hij zich hulpeloos opstellen. Als hij merkt dat je je gemakkelijk schuldig voelt, zal hij jou een schuldgevoel proberen aan te praten. Kortom, hij drukt op alle knopjes om te zien waar je op reageert en daar gaat hij mee verder.

Psychopaten zijn dan ook de meest sympathieke mensen die er zijn omdat ze zich gewetenloos kunnen voordoen zoals jij graag zou willen. Het zijn ook de ongelukkigste mensen ter wereld. Ingesteld op onmiddellijke behoeftebevrediging leven ze in een bodemloos tekort.

Ik herinner mij het verhaal van een jonge vrouw, gescheiden van een man die haar mishandelde. En toen kwam ze de man van haar dromen tegen. Eindelijk iemand die haar begreep, iemand die haar niet mishandelde, die respectvol en lief met haar omging. Haar geluk kon niet op, tot duidelijk werd dat die man helemaal niet in haar geïnteresseerd was maar in haar negenjarige dochter …

Ik weet het, psychopathie is akelig. Het is moeilijk te bevatten. De meeste mensen kunnen zich niet voorstellen dat iemand zo kan zijn. De eerste reactie op psychopaat gedrag is meestal ontkenning, ‘dat kan toch niet waar zijn’. Dat geeft psychopaten nog meer speelruimte.

Het is logisch dat psychopaten zich aangetrokken voelen tot posities waarin ze macht hebben. Maar psychopaten kunnen niet samenwerken. Een psychopaat kan alleen voor zichzelf werken. Psychopaten zullen alleen maar samenwerken als dat onmiddellijk voordeel oplevert. Dus je kunt geen organisatie hebben die bestaat uit psychopaten. Als je aan het hoofd staat van een organisatie heb je loyale medewerkers nodig. En een psychopaat kan niet loyaal zijn.

Het was een thema voor maffiafilms, de erecode. Maar nu zien we het om ons heen ontstaan: een cultuur waarin het geweten van individuen zo gekneed wordt dat ze in staat zijn tot gewetenloos gedrag terwijl ze tegelijk een geweten overhouden dat hen dicteert om loyaal te zijn.

Mededogen wordt belachelijk gemaakt en afgedaan als het ‘woke virus’. Sommige mannen noemen zich graag ‘alpha male’, een uit zijn context gerukte term uit het onderzoek naar het gedrag van apen. Zelfs de apen zouden zich door deze vergelijking beledigd door voelen. Elitaire studentenclubs, alleen toegankelijk voor mannen, organiseren dooprituelen waarin de kandidaten zich moeten bewijzen, door bijvoorbeeld een dier dat ze zelf verzorgd hebben in koelen bloede te doden, of door een medekandidaat te folteren.

De media spelen hierin een belangrijke rol. Er ontstaat een beeld van de stoere man, loyaal en meedogenloos, en complementair daarmee dat van de onderdanige vrouw, zorgend en ongevaarlijk. Dit is geen bewust doordacht complot. Het is een feedback-loop die we voor onze ogen zien escaleren.

Nog interessanter wordt het als je de religies aan je kant krijgt. Het zijn de instanties die bij uitstek het mededogen zouden moeten vertegenwoordigen. Het “White Christian Nationalism” is er een pijnlijk voorbeeld van. En wanneer een bisschop oproept tot medemenselijkheid, blijkt dat ineens ongepast en misplaatst. Je moet niet ver kijken om te zien dat dit ook op andere plaatsen en in andere tijden voorkomt. Kijk maar naar sommige vormen van moslimfundamentalisme of naar de rol van het boeddhisme in WO II in Japan.

Tot daar de diagnose. Je zou kunnen concluderen dat het hek van de dam is, dat de toestand hopeloos is. Maar niets is minder waar. Psychopathie is een aberratie, niet de norm. Vergelijk het met kanker. Een kankercel is een bijzonder succesvolle cel. Cellen in een weefsel reguleren mekaars groei. Zo ontstaat een functionerend weefsel. Maar een kankercel kan ongehinderd groeien. Ze kan zelfs andere weefsels invaderen. Haar succes is niet te stuiten … tot ze de dood veroorzaakt van het individu waar ze deel van uitmaakt.

Individuen gaan dood. Maar daar houdt de vergelijking op. Samenlevingen zijn veel weerbaarder en overleven het individu. Samenlevingen kunnen zich herstellen.

Menselijkheid en mededogen zijn de basis van ieder samenleven. We kunnen niet samenleven zonder samen te werken, we kunnen niet samenleven zonder elkaars bestaansrecht te erkennen. Menselijkheid en mededogen zijn onze menselijke natuur. Daarom heet het menselijkheid. Het ‘woke virus’ kan niet uitgeroeid worden zonder de mensheid uit te roeien.

De ontmenselijking die we zien is gedoemd om te mislukken. Mensen voelen dat dit niet klopt. Maar het hangt van de weerbaarheid van mensen af hoeveel schade er zal aangericht worden voor het maatschappelijk weefsel zich herstelt.

Wat kunnen we doen? De onmenselijkheid aanklagen is zeker belangrijk, maar nog veel belangrijker is de menselijkheid zichtbaar maken. Dat doen we in de eerste plaats door onze eigen menselijkheid overeind te houden en te cultiveren, soms tegen de stroom in. Het is belangrijk om elkaar daarin te steunen. En het is belangrijk om de menselijkheid te benoemen en er woorden aan te geven, zodat ze ook zichtbaar blijft in het maatschappelijk debat.

En als mededogen een misdaad is, laten we dan partners in de misdaad zijn.

Als je dit herkent, deel dit dan.