Concepten, ideeën en conditioneringen

We zijn het tijdperk van de transparantie binnengewandeld. Sinds er satellieten rond onze aarde zweven wordt alles en iedereen duidelijk. Er komen allerlei misstanden boven tafel die vroeger in het verborgene bleven. Dit doet iets met de conceptie van het menszijn, we zijn uiteindelijk allemaal mens. We hebben ideeën en concepten die omvergeworpen worden, de aarde is opeens niet meer plat en we vallen er ook niet meer af. Dat is een begrip waar niemand meer aan twijfelt en word dus ook niet ter discussie gesteld. Maar nergens vind je meer concepten, ideeën en opvattingen als binnen het boeddhisme.

Boeddhisten mogen geen levende wezens doden, niets nemen dat niet gegeven is, dus niet stelen, niet liegen, op seksueel gebied geen verkeerde dingen doen. geen alcohol en verdovende middelen gebruiken omdat dit de geest beïnvloedt.

Als je deze condities volgt zou je jezelf boeddhist kunnen noemen, maar ben je dan bezig het boeddhisme te beoefenen of met de conditionering van wat je boeddhisme noemt? In een vorig artikel had ik het over loslaten, dat je alles diende los te laten, ook de conditionering van het loslaten. Als je loslaat om het loslaten wat hou je dan nog vast? Toen ik in het klooster de keuken onder mijn beheer kreeg had een of andere goeie ziel een doos ingevroren krabben gedoneerd. Op een gegeven moment kwam Tangen Roshi de keuken in en trok de koelkast open. Hij pakte de doos met krab en legde die op het werkblad, pakte een pan met heet water om de krabben in te ontdooien.

Toen vroeg hij of ik hem wilde helpen om de poten er af te trekken en de krabben klaar te maken voor consumptie. Ondertussen vertelde hij een verhaal over ‘los laten’. Hij zei: ‘Mensen zijn zo gehecht aan zaken, als ze sterven zijn het net krabben die in kokend water geworpen worden, ze proberen uit alle macht uit de pan te klimmen.’ Ik keek hem aan en hij stopte weer een krab in mijn handen. Het was een goeie les anders zou ik het nu, bijna dertig jaar later, niet opgeschreven hebben.

Wat zou je mee willen nemen als je sterft? De lessen van de Boeddha? De waarde van alle oude geschriften van de Boeddha? Neem je de gedachte aan reïncarnatie mee? Stel,..je wordt op het eind van je leven dement, hoe gehecht ben je aan de geconditioneerdheid van het denken, weten, benoemen, en alles wat daar mee samen hangt.

Maar erger – verwacht je dit ook van je leraar en je medestudenten binnen het boeddhisme. Haal je een leraar door de modder die menselijk gedrag vertoont? Mijn leraar werd boos, at vlees, vis, dronk alcohol, en ik hou van hem meer dan ik ooit van mijn ouders gehouden heb. Versta mij niet verkeerd, Tangen Roshi was geen alcoholist, geen slachtoffer van vraatzucht en was het tegenovergestelde van een tiran of wat daar dan ook maar bij in de buurt komt. Als hij boos was, was hij boos op zijn eigen geconditioneerdheid, op de onmacht om zaken naar zijn hand te zetten en dat is gewoon menselijk.

Elke boeddha die hier rondloopt is gewoon een mens. En die boeddha- dat ben jij,… jij die dit leest, er zit niet meer dan een dun vloeipapiertje tussen jou en de realisatie van je boeddhaschap. Zelfs als je nooit van het boeddhisme gehoord, of er over gelezen hebt, dan ligt het voor je voeten. En ben je dat opeens niet meer omdat je moeder jou als kleuter vlees in je mond stopte? Van hoeveel zaken waarvan je niet van weet of er een beest voor gedood is heb jij aangeschaft? Dit aardse tranendal is één grote slagerij; het geld wat door je handen gaat daar kleeft bloed aan, in snoep zit gelatine, in duizenden producten zitten dierlijke vetten waar je geen weet van hebt. We leven en wonen in een slachthuis. De enige manier om er aan te ontsnappen is je conditionering oplossen, elke vingerwijzing naar een ander bind je aan dit tranendal. Het is zaak om het vloeipapiertje aan flarden te scheuren, niet een ander verwijten dat hij of zij geconditioneerd is. Hij die vrij is van conditionering mag de eerste steen gooien.

Je leraar is niet meer dan de spiegel waarin je jezelf gereflekteerd ziet. Ik hoop dat je binnenkort een spiegel ziet, niet meer de geconditioneerdheid van je leraar, dat is ook maar een refectie van diegene die in de spiegel kijkt.