Losweken van je materiële roots

Gastauteur Mark de Jonge is muzikant en columnist.

Al vaak heb ik stilgestaan bij de mens als levensvorm en bedacht hoe grappig het is dat we collectief middelen nemen waardoor we de controle verliezen over ons lichaam en/of over onze geest, en dat als amusement ervaren. Toen ik een vriend een keer vertelde dat ik had besloten om zwaar opgefokte nederwiet even links te laten liggen omdat ik steeds vaker een strijd moest leveren om bij bewustzijn te blijven, antwoordde hij: “Ja, maar niemand kan er tegen, dat is toch juist het leuke ervan?”

De mind tot bedaren brengen
Osho (1931-1990), de Indiase wijsgeer die oorspronkelijk bekend stond als Bhagwan Shree Rajneesh (‘de Bhagwan’) heeft een antwoord op het waarom van de keuze van de mens om zichzelf te benevelen. Op momenten van fysieke of geestelijke verdoving staat de door hem zo genoemde mind stil. De door het ego aangestuurde mind doet niets anders dan om zich heen grijpen en gedachten produceren over gebeurtenissen in jezelf en om je heen, totdat je er gek van wordt. Iedereen kent de wens om afstand te doen van deze wilde razende molen in zichzelf. Wanneer je een orgasme ervaart, bij een concert uit je dak gaat of met 210 kilometer per uur op een motor zit, staat je ratio stil. De geest en het lichaam werken op de automatische piloot, en je bent een moment bevrijd van je mind, want er is teveel opwinding om nog naar je gedachten te kunnen luisteren. De meeste mensen vinden die bevrijding erg fijn en daarom zijn ze aangetrokken tot dingen en situaties die deze staat oproepen.

Spiritueel ontwaken
Het nemen van verdovende middelen is misschien wel de makkelijkste manier om je mind stil te zetten, mede omdat ze hun uitwerking zelden missen. Wanneer je bijvoorbeeld veel gedronken hebt, verdwijnen je zorgen en sta je niet stil bij mogelijke problemen die je hebt of kwesties die er spelen. Osho veronderstelt dat het heel erg moeilijk is om een alcoholist uit zijn alcoholisme te praten, omdat hij de vlucht in het lichamelijke heeft aangegrepen als vast onderdeel van zijn leven. Dit is de manier om met zijn zorgen, met zijn mind om te gaan. Omdat het lichaam een tijdelijk verschijnsel is, zijn de staten waarin het lichaam verkeert dat ook. Daarom is een vlucht in het lichamelijke van voorbijgaande aard. Zo’n vlucht heeft een begin, maar heeft ook een duidelijk einde. Een ontwaken uit de roes, met de kater die daar bij hoort. Tegenover deze lichamelijke vlucht staat de vlucht in je ziel, het spirituele ontwaken, en het definitief naast je neer leggen van het ego. Dat houdt in Osho’s visie een volledige herziening van de hele wereld, inclusief jezelf in. Je ontdekt onder de dikke, vooralsnog dominerende laag die je ego vormde een diepere, eeuwigdurende laag: je ziel. Door middel van meditatie kun je jezelf meer en meer trainen om deze innerlijke rijkdom te herkennen.

‘Biertje?’
Maar nu over de drugs: zijn drugs dan nergens goed voor? Deze vraag kan op verschillende manieren benaderd worden. Zoals ik eerder al stelde, is vanuit een bepaalde visie het nemen van drugs onvermijdelijk. Want wat zijn drugs, en wat niet? Of het nou gaat om algemeen geaccepteerde roesmiddelen als bier, wijn en andere alcoholische dranken, om minder in de breedte geaccepteerde middelen als marihuana, xtc, speed, coke of heroïne, of om de meer ‘stiekeme’ drugs zoals koffie en suiker, uiteindelijk heeft ieder middel dat je tot je neemt een invloed op de werking van je geest, zelfs zuurstof. De meeste mensen hebben bij ieder middel dat hij of zij neemt een verhaal om te onderbouwen waarom het gebruik ervan niet schadelijk is, en de verdovende middelen die hij/zij niet neemt worden meestal wel als schadelijk betiteld. Kortom, er is geen vastliggende lijn waarlangs je drugs kunt indelen naar categorie. Het is zuiver cultureel bepaald. Cocaïne werd bijvoorbeeld in Amerika tot 1914 als middel voor plaatselijke verdoving gebruikt, en tot 1971 gold speed onder andere als regulier afslankmiddel. Daarnaast is er geen consumptiemiddel dat wereldwijd zo veel slachtoffers maakt als alcohol, terwijl het een overal in de maatschappij geïntegreerde drug is. In Nederland zijn een aantal gelegenheden die zonder ‘biertje’ ondenkbaar zijn.

Tegen je eigen natuur in
Al hebben de meeste drugs een aangetoonde schadelijke werking op je lichaam, vraag ik me wel af of het zin heeft om jezelf het gebruik van drugs te verbieden. Zolang je er vanuit jezelf behoefte aan hebt, maakt het drugsgebruik wellicht onderdeel uit van je weg naar het inzicht om het niet meer te nemen. Wanneer je jezelf een verbod oplegt, ga je tegen je eigen natuur in zitten werken. Osho verwoordt dat met de volgende vergelijking: twee dingen tegelijk willen die lijnrecht tegenover elkaar staan is als je linkerhand laten vechten met je rechterhand: je linkerhand is bijvoorbeeld ‘pro drugs’, je rechterhand vindt dat je ermee moet stoppen. Deze strijd is een gebed zonder einde, omdat het allebei jouw handen zijn. Je kunt je linkerhand op je rechterhand leggen en zeggen: ‘de linkerhand heeft gewonnen’, maar dat is zinloos, zolang je vindt dat de ene hand van de andere moet winnen.

Bewustwording is de sleutel
Ik ben het hier mee eens. Wanneer je de dingen doet die je graag wil doen dan is dat goed voor je, mits je je bewust bent bij de dingen die je doet. Ik heb zelf een periode geëxperimenteerd met hallucigene paddenstoelen, en daardoor heb ik een hoop geleerd over de mogelijkheden en de werking van mijn geest. In deze gevallen gebruikte ik de drugs niet om mijn mind tot bedaren te brengen, maar om mijn innerlijke en uiterlijke wereld te onderzoeken. Net als de boeddhistische praktijk ons leert om concepten te breken, hebben psychedelische drugs bij mij ook een aantal concepten gebroken, aannames die ik had over de wereld en hoe deze in elkaar zit, en die me eigenlijk belemmerden om verder te groeien. Vaststaande ideeën over ruimte en tijd verdwenen bijvoorbeeld naar de achtergrond. Vanuit de dingen die ik zo heb ontdekt, heb ik me naar mijn gevoel ook bewuster kunnen opstellen naar de manier hoe ik reageer op de wereld, en situaties waarin ik beland. Niet iedereen hoeft natuurlijk drugs te gebruiken maar als je net als ik destijds op zoek bent naar de aard en de werking van jezelf en de wereld, en daar veel vragen over hebt, kunnen drugservaringen antwoorden geven. Je moet daarbij wel een beetje weten wat je doet en je goed voorbereiden zodat je ongeveer weet wat je te wachten staat.

Vlucht
De relatie tussen boeddhisme en drugs is voor mij, dat beiden onze geest een uitvlucht bieden uit de materiële wereld, een wereld waarvan we moeten leren ons onafhankelijk op te stellen. Ik heb van meerdere boeddhisten gehoord dat ze aanvankelijk gewoon zoekende waren naar een leven met meer diepgang. Als onderdeel van hun zoektocht experimenteerden ze met drugs. Op die manier weekten ze als het ware los van de hen vertrouwde materiele ‘roots’. Na verloop van tijd verloren de drugs hun aantrekkingskracht, en nam boeddhisme de plaats van de drugs in. Ik kan me hier in herkennen. Nu ik geleerd heb wat ik heb geleerd, is de interesse in drugs ook verdwenen. Ik heb nog wel een paar keer geëxperimenteerd maar de uitwerking bleef op den duur dezelfde, ik leerde geen nieuwe dingen meer. Daardoor verdween de aanleiding om drugs te nemen, zonder dat ik er bij stilstond. Toen besefte ik dat mensen die zwaar verslaafd zijn aan drugs en die er aan onderdoor gaan, een ander probleem hebben, dat in feite niets met die drugs te maken heeft. De drugs vormen een uitvlucht voor het probleem, maar zijn niet het probleem zelf. Ik keur het gebruik van drugs als een vlucht af. De mooiste en meest verrijkende vlucht die je kan maken is namelijk die in je eigen spirituele ontwaken.

Bron: Bodhittv. http://www.bodhitv.nl/articles/show-news/2012-08-27/losweken-van-je-materiele-roots/