De eerste psycholoog die ik had, wilde mindfulness-oefeningen met me doen. Maar als angst en wanhoop allesoverheersend zijn, werkt mindfulness juist averechts, zo ondervond ik het althans. Want alles wat ik (extra) aandacht gaf, werd al snel een nieuwe obsessie, een nieuwe manier om misschien wel uit die verschrikkelijke angst te geraken. Waardoor het allemaal juist nog een graadje erger werd. Want aandacht maakt iets belangrijk. Het is blijkbaar belangrijk, dat snel kloppende hart. Het gaat nog sneller kloppen. En zo ontstaat er al snel een nieuw gevecht om die belangrijkheid kwijt te raken. Wat vanwege al die aandacht juist niet lukt. Voor ik het wist, zat ik weer gevangen in de vicieuze angstspiraal.
Het is met een angststoornis een godsonmogelijke zaak om zonder oordeel gewoon eens aandacht te besteden aan je kloppende hart. Ik kan die hele “bodyscan” dan ook echt niet meer luchten of zien. Nee, de oplossing lag niet bij vermijding, maar ook niet bij aandacht voor het lichaam.
Maar ja, een echte mindfulness-fan was ik al niet vóórdat dit alles plaatsvond. Ik kon ook niets met haar metaforen over “angst als ongenode gast op je verjaardagsfeest toelaten” of “jij bestuurt de bus, angst is een passagier”. Nu zegt het me wel wat, maar nu kan ik het dan ook van een afstand bezien. In het heetst van de strijd leidde het alleen maar tot nog meer verstrikking. Want hoe moest dat dan, zo’n ongenode gast een passagier laten zijn? Hoe dan, hoe dan, hoe dan? Ik wil het echt wel, maar hóe dan? Ik bleef ermee bezig. Ik kwam er niet uit; ik raakte er dieper in.
Mijn angst dwingt me nog meer tot het besef dat ik niet onder controle kán houden hoe ik me voel. En vooral, dat dat ook niet hoeft. En daar ligt de clou. Wat mij helpt is een goed, verstandelijk begrip. Wat ik voel vormt geen hindernis voor mijn bestaan. Me vervreemd voelen in een gesprek, hoofdpijn, een waasje voor m’n ogen, hartkloppingen, zweten. Het zijn allemaal angst/stress-symptomen die opkomen en wegtrekken. Ze vormen op zichzelf geen beletsel of bedreiging voor mijn bestaan. Ik kan samen met ze leven en samen met hen gewoon de dingen doen die ik wilde doen. Ik hoef ze niet weg proberen te halen of drukken, maar ik hoef er ook geen overmatige aandacht aan te besteden. Het is zoals het is. Nothing special, everyday zen.
Angst is geen ziekte. Daarom behoeft het geen genezing. Ik kan dus ophouden met vechten. Om vervolgens te ontdekken dat angst er helemaal niet van houdt als je haar verwelkomt of laat zijn voor wat ze is. Het ondankbare nest.
Dus nu merk ik symptomen op, en doe er vervolgens verder niets specifieks meer mee. Dat vergt oefening want instinctief is de reactie: ertegen vechten (obsessief proberen er vanaf te komen) of wegvluchten (ze uit de weg gaan, dingen, handelingen of plekken vermijden). Terwijl dat de angst juist dikker maakt. Angst dwingt me opnieuw te leren ontvangen.
Angst dwingt me ook opnieuw dat gedachten maar gedachten zijn. Wolken die opkomen en weer wegtrekken. Ik hoef ze geen overmatige aandacht te geven of ernaar te handelen. Zo belangrijk zijn ze vaak niet.
Dit proces van aanvaarding kost tijd. Het vraagt moed en het vraagt geduld. Veel geduld. Want het reptielenbrein stelt me met zijn instincten graag op de proef.
In de eerste maanden had ik totaal geen vertrouwen meer. Het was compleet weg. Daarna hielp het me, als een soort tussenstap, te bedenken dat angst en vertrouwen elkaars tegenpolen zijn, tegenover elkaar staan. Nu begint langzaam angst weer ín vertrouwen te glijden. Angst ingebed in vertrouwen.
cees zegt
Heel herkenbaar Marloes,
Ik heb sinds 20 jaar angstklachten. Mijn eerste meditatiesessies waren zo heftig door de aandacht en confrontatie met de angst ik het niet aan kon. Vele jaren later kan ik ze dulden. Wel met een hele hoop therapie erbij en zelfs medicijnen die ik nog steeds gebruik. Ik begin er steeds meer van overtuigd te raken dat bepaalde vormen van angst ook een fysiologische component hebben. Medicatie was ook een probleem voor mij omdat ik vond dat ik met al dat gemediteer ik het wel zonder zou moeten kunnen. Maar ja een diabeet ontneem je zijn medicatie toch ook niet? Geen probleem!
Marloes zegt
Hallo cees, dank je wel voor je reactie. Ik kan mij goed invoelen wat je hier beschrijft. Het is niet zomaar een beetje bang zijn. Het kan je hele leven gaan beheersen. Veel moed en kracht gewenst!
Rudi Korthuis zegt
Dag Marloes,
Ook voor mij – met terugkerende pijn – heel herkenbaar: verstandelijk begrip is belangrijk. Wat chronische pijn is, hoe het werkt, welke rol hersenen en diverse systemen in het lichaam spelen bij pijn en stress. Daarom maakt deze informatie ook nadrukkelijk onderdeel uit van de training MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction) die ik geef in Nijmegen. Juist de combinatie mindfulnessoefeningen en kennisontwikkeling, kan zorgen voor het ontwikkelen van het bewustzijn, voor het meer kunnen loslaten, aanvaarden, minder vechten en milder worden. Ik heb dat zelf mogen ervaren.
Hartelijke groet,
Rudi Korthuis
Trainster MBSR
Marloes zegt
Hallo Rudi, dat klinkt inderdaad als een goede combinatie. Bij echt heftige dingen lijkt kennisontwikkeling mij echt een pré naast mindfulness. Ook bij de therapeut!
Rudi Korthuis zegt
Ja Marloes, eens: ook bij de – in het geval van MBSR / Mindfulness – trainer.
S zegt
Heel herkenbaar. Ook ik kon met mijn angsten de bodyscan niet uitstaan. Langzaam ontdekte ik dat het ruimte en een piepklein beetje rust gaf. Nu helpt mindfulness mij bij het dagelijks verdragen van angst. Wat overigens niet wil zeggen dat ik af en toe niet nog gauw vlucht als de angst me recht in de ogen aankijkt, door me alles in mijn lijf te laten voelen. Maar ook voor mij ontstaat er door mindfulness steeds meer vertrouwen en voel ik me ook daadwerkelijk de bestuurder van de bus, ook al is angst een regelmatig terugkerende passagier.
Marloes zegt
Dank je wel voor je openhartige bijdrage S. Het is ook fijn te weten dat we niet alleen zijn.
Nic zegt
Ik durf te stellen dat vertrouwen een levensvoorwaarde is. Zolang je leeft is er vertrouwen. Ook al vertrouw je zelf niet het leven vertrouwt jou wel.
Uitzonderlijk dat je hier zo je angsten durft weer te geven.
Veel succes allen om een manier te vinden om met angsten om te gaan.
Nic
frans zegt
Angst –durven- leven is een grote stap. Voordien werd en wordt dat toegedekt door woede, hebzucht, jaloezie en trots. Dat zijn de emoties die we hebben geleerd om onwetend te blijven. Dus geen paniek ha ha. Het is prima. Op het moment dat de angst aan de deur klopt, is het mogelijk om te voelen hoe wij allen, gehecht aan ons materiële jasje, die stress continu (be)leven. Dan opent zich de deur van mededogen. Waar is die angst gebleven, vraag je je dan af :-). Zelfs als we blij zijn ligt de angst dat het weer voorbij is, op de loer. Daarvoor is het zaak, het moment dat de angst aanklopt te ervaren. Dat heet ook wel mindfull. Afijn het lukt mij ook niet altijd, maar weet dat het ‘werkt’.
Marloes zegt
Mooie bijdrage frans, dank je wel. Angst durven leven opent de poort tot mededogen.
Eric zegt
Interessant artikel, en een mooi beschreven persoonlijke ervaring. Maar ook niet meer dan dat. En jammer dat je soms persoonlijke ervaringen verward met algemene. Zoals “Het is met een angststoornis een godsonmogelijke zaak om zonder oordeel gewoon eens aandacht te besteden aan je kloppende hart.” Dat was wellicht zo bij jou, maar daarom nog niet bij iedereen.
Zelf na 25+ jaren leven met een angststoornis juist wel bij mindfulness en meditatie datgene gevonden dat mij uit de angstspiraal kon halen. Wellicht dat je niet de voor jou juiste trainer had. Maar daarom is een hele methodiek of aanpak nog niet verkeerd. Of het zegt meer iets over jou zelf dan over deze aanpak. Vraag mij eerlijk gezegd dan ook af wat de toegevoegde waarde is van het delen van dit soort persoonlijke ervaringen.
Marloes zegt
Hoewel je in mijn andere columns en in mijn twee boeken kunt lezen dat ik altijd in de ik-vorm schrijf, heb ik het hier bewust niet geheel gedaan. Omdat veralgemeniseren en het gebruik van “je” juist angst uitdrukt.
Daarnaast kan het mensen motiveren te reageren.
Als je goed leest, zie je misschien dat ik uiteindelijk natuurlijk wél mindfulness beoefen. Al heb ik inderdaad zelf de kennis moeten vergaren over wat er precies gebeurt in lichaam en geest in geval van hevige angst.
Ronald zegt
Dank voor je bijdrage Marloes. Herkenbaar. Sinds kort ontdek ik ‘nieuwe’ dilemma’s. Ik dacht dat ik er wel was, met het ‘accepteren’ van mijn angsten. En dat er niets anders op zat dat te ‘doen’. Nu lijkt het alsof ik dat accepteren vooral mentaal heb gedaan. Te weinig belichaamd en ‘doorademd’. En medicatie toch vooral een vlucht was. Een gewoonte. Mindfulness en ‘boeddhisme’ toch gebruikt om er ‘vanaf’ te komen? Te obsessief met ‘mezelf’ bezig geweest? “It’s all about me” …
Toch maar ‘fris’ er naar (blijven) kijken. Ik heb besloten de moed en blijdschap tegemoet te treden om het weer ‘aan te gaan’ en het ‘pad’ opnieuw te bewandelen. Wel met meer zelf compassie en aandacht voor de ‘ander’ en de ‘buitenwereld’.
Uiteraard is dit ‘persoonlijk’, of toch soms weer niet?
Marloes zegt
Hoi Ronald, ik begrijp goed wat je schrijft. Mindfulness kan inderdaad een nieuwe truuc worden. Dat is heel begrijpelijk, het zit er zo ingebakken. De kunst is om symptomen op te merken en ze gewoon maar zo te laten, terwijl je verder gaat met wat je van plan was. Het kost tijd en geduld..
frans zegt
http://youtu.be/UBxxEyVIdO4
die band is te gek! ook dit nummer in verband met bovenstaande indrukken.
alle goeds en vrede voor allen.
Ronald zegt
Hoi Frans,
London Grammar is inderdaad een fantastische band. Niet alleen qua tekst, maar ook kracht die ze uitstralen. Dank zij jou heb ik ze nu leren kennen … Mijn angsten zijn nu meer mijn richtingwijzers naar heling !
frans zegt
Hoi Ronald,
Ja mooi he. Ook zoals ze in dat nummer flickers (in my head) zowel de pijn als acceptatie van de verwarrende gedachten ‘uitschreeuwt’. Dat heft gelijk het gevoel van eenzaamheid op, wat ik nogal eens verwar met alleen zijn gna gna. We zitten allemaal in eenzelfde schuitje en zijn –vaak- vergeten dat we peddels en een roer hebben. Als je dan iemand ‘tegenkomt’ die je al zingend daaraan herinnert, is het super. Dank voor je reactie.
Samen maken we sporen in het zand.
Sporen aan het strand.
De zee spoelt wat is naar wat was.
Wij waren, zijn en komen,
Tekenen in het zand.
Kees Klomp zegt
Marloes,
Het zijn dit soort eerlijke, persoonlijke verhalen die er wat mij betreft voor zorgen dat de Dharma geen abstracte, religieuze leer is, maar een levende oefening in het – vaardig – omgaan met lijden. Angst is ook in mijn leven een trouwe metgezel, waarmee ik tegen wil en dank een goede relatie heb moeten opbouwen. Ik kan mezelf en m’n menselijkheid ontdekken in wat je schrijft. Daar ben ik je dankbaar voor.