Acharya Han F. de Wit: ‘Vertrouwen bindt…’

Prinses Beatrix heeft vanmiddag in Utrecht tijdens de negende bijeenkomst van In vrijheid verbonden een boek in ontvangst genomen, waarin vertegenwoordigers van het boeddhisme, Hindoeïsme, Jodendom, christendom en Islam hun droom voor Nederland presenteren. Deze presentatie van dromen is een aanvulling op het boek ‘Mijn droom voor het land’ dat de koning ontving bij de aanvaarding van zijn ambt.

Vijf religies, verenigd in In Vrijheid Verbonden, leveren in dit boek een bijdrage. Ieder nam vanuit de droom een stukje van het boek voor zijn rekening. Zij brachten daarmee niet alleen een droom onder woorden, maar ze koppelen die droom aan een specifiek onderdeel van het boek, zodat het boek zelf als metafoor kan worden gezien van een geïntegreerde inspanning ter ondersteuning van het koningschap. Daartoe zijn onderdelen van het boek met enige willekeur verdeeld over vijf grote religies en is aan vertegenwoordigers gevraagd om dat onderdeel als beeldspraak te verwerken van wat de eigen geloofsovertuiging kan betekenen voor het Koninkrijk der Nederlanden.

Namens de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) schreef Acharya Han F. de Wit een tekst voor dit boek. Hij bespreekt daarin het door boeddhisten gekozen en gebruikte lettertype. Van joodse zijde is nagedacht over de cover; hindoes bezonnen zich op het schutblad; moslims symboliseerden het leeslint en christenen dachten na over de illustraties. Han de Wit sprak vanmiddag op de bijenkomst in Utrecht. Zijn uitgesproken tekst kan afwijken van de geschreven tekst in het boek.

‘Het door de boeddhisten gekozen lettertype is ‘Century Gothic’. De reden om voor dit lettertype te kiezen is, naast esthetiek, de belangrijkste eigenschappen van de gotiek of ‘Gothic’, namelijk de ‘drang naar verticaliteit’ en naar ‘licht’, iets waarin vele religies elkaar vinden. De gotiek wordt gezien als de eerste echt vernieuwende stijl sinds de val van het Romeinse Rijk, iets dergelijks geldt ook voor de interreligieuze dialoog, die een vernieuwend fenomeen is na eeuwen van christelijk overwicht.

De naam van het lettertype is tevens een knipoog naar het christelijk fundament waarop de Nederlandse samenleving is gebouwd en waarin andere religies nu ook kunnen floreren. Tenslotte verbruikt ‘Century Gothic’ circa 30% minder inkt en is daarom bescheiden met respect voor het mysterie van de schepping, eigenschappen die in alle religies belichaamd worden.

Van oudsher is in het boeddhisme nagedacht over hoe een humane of verlichte samenleving te scheppen. Pogingen daartoe zijn ook ondernomen. Heel bekend is de samenleving, die door Indiase keizer Ashoka van de Maurya dynastie uit de 3e eeuw voor Christus werd gecreëerd.

Al deze pogingen gaan terug op een nog oudere legende over het koninkrijk Shambhala en zijn koning Suchandra, die een leerling van de Boeddha was. Shambhala was zo’n verlichte samenleving. De maatschappelijke taak van de koning was deze principes levend te houden. Wat voor principes waren dat? Het waren, zo wordt gezegd, principes van het hart. Zulke principes zijn niet gebaseerd op een maatschappelijke theorie of politieke ideologie, maar op een héél persoonlijke en tegelijk universele menselijke ervaring: de ervaring dat wij ten diepste goedwillende wezens zijn: we willen van ons leven en onze samenlevingsverbanden, van gezin tot maatschappij, iets maken. Het ervaren van dat verlangen in onszelf wordt in Shambhala de ervaring van onze fundamentele goedheid genoemd. Die ervaring is van alle tijden en alle culturen. Het is het fundament van onze menselijkheid, van onze boeddhanatuur. Gezegd wordt dat ieder mens die bezit en bij momenten ervaart. Ze is de vitaliteit van onszelf en van elke cultuur.

Vertrouwen bindt

Maar hoe gaat een samenleving er uit zien, als die juist door wantrouwen en twijfel aan de goede gezindheid van anderen (en van onszelf!) wordt gevormd? Heeft zij toekomst? Vertrouwen verbindt, wantrouwen ontbindt een samenleving. Dat mensen er ten diepste naar verlangen dat het goed gaat met henzelf, hun naasten, ja, met de wereld, daarvoor is dan geen plaats. Weliswaar voelen we zelf, bijna stiekem, dat verlangen wel, maar denken toch al gauw dat het bij andere mensen mogelijk anders ligt. En zij denken dat over ons! Waar komt anders alle ellende, agressie en hardvochtigheid die we om ons heen zien, vandaan? Als de duivel dan niet bestaat, dan moeten het toch de mensen zelf zijn waarin duivelse krachten wonen? Het klinkt zo logisch.

En toch, we voelen in onszelf dit diepe verlangen! Is niet juist het verdriet, de boosheid die we voelen als we leed en onrecht om ons heen zien, het onomstotelijke bewijs dat dit verlangen in ons leeft? En is het niet zelfs aanwezig als we vanuit die frustratie en boosheid allerlei domme dingen doen? Immers, als het níet in ons zou leven, dan zou leed en onrecht ons niet deren. Maar het is andersom: wanneer dit verlangen wordt vervuld, doet dat ons goed. Het inspireert ons. Het maakt ons, in de meest diepe zin, gelukkig, we zijn en voelen ons op ons best: we ervaren onze fundamentele goedheid.

Fundamentele goedheid

Wat betekent dit alles nu voor onze omgang met onze westerse samenleving in deze tijd? Net zoals koning Suchandra die elementen in zijn koninkrijk zocht, die een verlichte samenleving kunnen ondersteunen, zo kunnen ook wij die aspecten in onze westerse samenleving gaan ondersteunen, die met onze fundamentele goedheid resoneren. Welke dat zijn, dat zullen we in elke situatie steeds opnieuw en fris moeten inschatten. Daar is geen formule voor te geven. Door onze ervaring van onze fundamentele goedheid te cultiveren en te leren vertrouwen, kunnen we leren vanuit deze ervaring te handelen, te spreken, werken, organiseren en wat niet al. En dat niet uit plichtsgevoel, of uit angst voor vergelding of straf en al helemaal niet vanuit een vooropgezette ideologie, maar vanuit de wetenschap en ervaring dat handelen vanuit fundamentele goedheid onze cultuur verheft en humaniseert. Zo brengen we een verlichte manier van samenleven dichterbij, in ons gezin, in onze vriendenkring, ons werk en de maatschappij.’

—————————————–

In Vrijheid Verbonden bestaat uit de volgende organisaties: de Raad van Kerken in Nederland, het Contact Orgaan Gereformeerde Gezindte, de Evangelische Alliantie, het Landelijk Platform Pinkster- en Volle Evangelie gemeente, het Centraal Joods Overleg, het Centraal Overleg Moslims en Overheid, de Hindoeraad Nederland, de Boeddhistische Unie Nederland in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De eerste presentatie van In Vrijheid Verbonden vond plaats op 15 december 2005 op initiatief van het Nationaal Comité Zilveren Regeringsjubileum Koningin Beatrix in de Dom in Utrecht. De negende presentatie staat in het kader van het 200-jarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden.