In het jaaroverzicht over 2023 constateert Free Press Unlimited (FPU) dat voor het zeventiende jaar op rij de persvrijheid wereldwijd is afgenomen. ‘Journalisten worden in steeds meer landen bedreigd, gecensureerd, gevangengezet en zelfs vermoord. Conflicten en oorlogen maken het werk van journalisten extra zwaar en gevaarlijk’, stelt de organisatie. Ook in Nederland staan persvrijheid en persveiligheid volgens FPU onder druk.
Tellingen over gedode journalisten in Gaza en Oekraïne lopen (door gehanteerde definities) uiteen: FPU houdt het tot 4 december op 63 omgekomen journalisten; de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) komt op zeker 94, met peildatum 8 december. Afgelopen vrijdag kwam Al Jazeera-cameraman Samer Abu Daqqa in Gaza om bij een Israëlische drone-aanval. De zender zegt dat het Israël voor moord wil aanklagen via het Internationaal Strafhof – dat Israël overigens niet erkent.
Ook in Nederland staat de persvrijheid en persveiligheid onder druk. FPU brengt in herinnering dat dreiging met geweld en intimidatie ook hier toenemen. Verder worden in Nederland vaak rechtszaken gestart om publicatie te voorkomen, zogeheten SLAPP-zaken. Er is op Europees niveau voortgang geboekt om deze zogeheten Strategic Lawsuits Against Public Participation-zaken in te perken, die enkel zijn bedoeld om debat te ondermijnen en publicaties te voorkomen, door individuele journalisten of platformen te intimideren met potentieel torenhoge proceskosten.
FPU kijkt met zorg vooruit naar een coalitie waarin de Partij van de Vrijheid (PVV) aan het roer staat. ‘Omdat er nog geen coalitie is gevormd, weten we nog niet precies wat dit gaat betekenen voor de persvrijheid en persveiligheid in Nederland maar ook wereldwijd. Onze persvrijheidsmeter toont echter aan dat de standpunten van de PVV veelal negatief zijn wat betreft persvrijheid. Zo zeggen zij in hun verkiezingsprogramma de financiering van de publieke omroep te willen afschaffen en wordt er geen aandacht besteed aan het garanderen van de veiligheid van journalisten.’
