Moederdag

Moederdag is een feestdag die wordt gevierd ter ere van het moederschap en de invloed die moeders hebben op de samenleving. Moederdag wordt meestal in maart, april of mei gevierd: dit verschilt per land. In grote delen van de wereld, waaronder Nederland en België, valt Moederdag op de tweede zondag in mei.

In gezinnen die Moederdag vieren staat de dag in het teken van het verwennen van moeder. Ze krijgt veelal ontbijt op bed en cadeaus. Van huishoudelijke taken wordt ze vrijgesteld. Soms hebben de jongere kinderen op school of het kinderdagverblijf cadeaus en versjes gemaakt.

In Frankrijk wordt Moederdag op de laatste zondag van mei gevierd, tenzij Pinksteren op die dag valt, dan is het de eerste zondag in juni. In Spanje wordt El día de la Madre de eerste zondag in mei gevierd. In het Verenigd Koninkrijk valt Moederdag op Halfvasten, de vierde zondag van de vastenperiode, drie weken voor Pasen.

Het vereren van moeders is een veel oudere traditie dan de moderne Moederdag. Dit gaat terug op de formele moedercultus met ceremonies voor Cybele of Rhea, de Grote Moeder der goden in de Griekse mythologie. Deze moedercultus werd overal in Klein-Azië beoefend op de idus van maart, die – ook naar de Romeinse kalender – op de 15e dag van maart valt.

Populair gesteld vindt Moederdag of Moedertjesdag zijn oorsprong in het oude of antieke Griekenland. Daar werden niet zozeer de gewone moeders in het zonnetje gezet, maar moedergodinnen, waaronder Cybele en Rhea, geëerd. De katholieke Kerk kent een lange traditie van verering van Maria, de moeder van Jezus, waardoor viering van Moederdag op 15 augustus in het Antwerpese leidde.

In het Verenigd Koninkrijk is Mothering Sunday een christelijke feestdag, te vieren op de vierde zondag in de Vastentijd, de aanloop naar Pasen, waaruit de huidige Britse variant van Moederdag is geëvolueerd. In 1644 was er in Engeland voor het eerst sprake van een Moederdag zonder kerkelijke achtergrond.

Moderne Moederdag

Pas in het midden van 19e eeuw werd Moederdag in Amerika geïntroduceerd. In 1870 startte rechter Julia Ward Howe uit Philadelphia een grote publiciteitscampagne voor Moederdag, een dag die in het teken moest staan van pacifisme en ontwapening door vrouwen. Het succes kwam echter pas nadat Anna Marie Jarvis (1864-1948) uit Grafton (West Virginia) in 1907 Moederdag begon te promoten als een dag van waardering voor moeders. In 1908 organiseerde zij de eerste Moederdag, vooral om haar moeder, Ann Reeves Jarvis, te herdenken. Ann Reeves Jarvis had in de Amerikaanse Burgeroorlog zogenaamde Mother’s Day Work Clubs georganiseerd, om voor voedsel en medicijnen voor hulpbehoevende moeders te zorgen. Het idee sloeg aan en Jarvis zette door om meer mensen over te halen. In 1914 besloot president Woodrow Wilson dat elke tweede zondag in mei voortaan Mother’s Day zou zijn, een nationale feestdag.

De feestdag heeft zich in zijn huidige vorm vanuit de Verenigde Staten over de rest van de westerse wereld verspreid. In Nederland begon de traditie rond 1925. In 1916 kwam Moederdag op initiatief van het Leger des Heils overwaaien naar Nederland. Dat sloeg toen nog niet erg aan. Dat gebeurde wel in 1924, nadat de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde deze dag introduceerde met gerichte campagnes, met het oogmerk hiermee de bloemenverkoop in Nederland te stimuleren. Dat lukte: tot op de dag van vandaag is een bos bloemen het populairste moederdagcadeau. In 2018 heeft de helft van de Nederlanders ‘iets aan Moederdag gedaan’. Dat was in 2017 57 %.

Moederdag wordt niet overal op dezelfde dag gevierd en in sommige landen is Moederdag meer een vrouwendag. Op 8 maart geldt voor een aantal landen Internationale Vrouwendag, niet Moederdag.

Vaderdag

Vaderdag is een feestdag ter ere van vaders, waarbij het vaderschap en het belang van vaders voor de opvoeding en verzorging van hun kinderen wordt gevierd. Tevens wordt hij op deze dag vrijgesteld van huishoudelijke taken. In Nederland wordt Vaderdag gevierd op de derde zondag in juni. In België viert men het op de tweede zondag van juni. Het feest komt voort uit de voorafgaande Moederdag.

Naar verluidt is Vaderdag in 1909 geïntroduceerd door mevrouw Sonora Smart Dodd, uit de staat Washington, waarbij zij haar vader, William Jackson Smart, wilde eren. Hij was een veteraan uit de Amerikaanse Burgeroorlog, die weduwnaar was geworden, nadat zijn vrouw in het kraambed bij de geboorte van hun zesde kind gestorven was. Toen zijn dochter volwassen geworden was, wilde ze de kracht en het doorzettingsvermogen van haar vader onder de aandacht brengen. Zij was hiervoor geïnspireerd door Anna Jarvis, die een jaar eerder een Moederdag had gelanceerd.

De eerste Vaderdag vond toen plaats op 19 juni 1910 in Spokane in de staat Washington. President Calvin Coolidge steunde in 1924 het idee om een Vaderdag te vieren, maar het geheel uit mannen bestaande Amerikaanse congres wilde niet iets doorvoeren dat zo de mannen in het zonnetje zette. Het effect hiervan was dat de dag pas officieel in de VS erkend werd tijdens het presidentschap van Richard Nixon in 1972.

In Nederland werd vanaf 1937 in oktober Vaderdag gevierd. Op initiatief van de toenmalige Nederlandse Bond van Herenmodedetaillisten werd in 1948 afgesproken dat Vaderdag verplaatst zou worden naar de derde zondag van juni.

Naar analogie met Moederdag wordt in België net als in Oostenrijk Vaderdag op de tweede zondag in juni gevierd. Vele landen, waaronder Nederland, vieren het op de derde zondag van die maand. In Spanje, Portugal, Italië en Liechtenstein maar ook in een deel van België (onder andere de regio Antwerpen), wordt Vaderdag op 19 maart gevierd, dit is de feestdag van Sint Jozef, de voedstervader van Jezus. In Duitsland wordt Vaderdag gevierd op Hemelvaartsdag.