Praat de Dalai Lama met twee monden? Voor die vraag ziet Adriaan van Dis zich in de tweede aflevering tijdens zijn zoektocht gesteld. De traditionele Tibetaanse boeddhisten zien in ‘His Holiness’ een geestelijk leider die de traditie vertegenwoordigt, maar de voorstanders van een modern, werelds boeddhisme kunnen ook bij hem terecht. Van Dis spreekt met vertegenwoordigers van beide richtingen. Vooral het de wereld veroverende mindfulness krijgt aandacht. Niet alleen van Dis vond er baat bij, deze verfijnde Boeddhistische ademhalingstechniek wordt ook gebruikt in de psychiatrie en in gevangenissen. Van Dis – ontsnapt aan de dwangbuis – ademt in en ademt uit tussen de zware jongens.
In 1986 maakten Adriaan van Dis en de Dalai Lama kennis met elkaar in het VPRO-boekenprogramma Hier is…. Ze spraken onder meer over wetenschap en religie. Dertig jaar later ontmoeten ze elkaar opnieuw in India.
Van Dis groeide op met een theosofische moeder. Tibet, yoga en reïncarnatie waren alledaagse begrippen thuis; hij hield er een gezonde allergie voor zwevers aan over. En toch, de Dalai Lama en de groeiende populariteit van het boeddhisme in het westen zijn hem blijven boeien. Wat projecteren westerlingen op een 83 jaar oude geestelijk leider die twittert en een facebook-pagina heeft met meer dan 13 miljoen volgers?
De persoonlijke zoektocht van Van Dis naar de betekenis van het boeddhisme in onze samenleving is het vertrekpunt in de 3-delige serie. Als voorbereiding op zijn reis naar Dharamsala, India, en een ontmoeting met de Dalai Lama (die in september voor de grote Boeddha tentoonstelling in de Nieuwe Kerk naar Amsterdam komt) verkent van Dis in de eerste aflevering de groeiende belangstelling voor het boeddhisme in het westen. Is het een flirt of is het ernst? Projecteren we niet te veel idealen op een oosterse levensfilosofie of godsdienst die wij maar oppervlakkig kennen? Hij spreekt met geleerden, gelovigen en zoekenden. Onder andere met de Amerikaanse comédienne Ruby Wax die veel baat blijkt te vinden bij een praktisch boeddhisme.
De reis voert van Dis van West naar Oost, langs schrijvers, geleerden en beoefenaars. Hij ontmoet pleitbezorgers van een praktisch, werelds boeddhisme ontdaan van dogma en magie en bezoekt hét mindfulness-centrum van Europa waar hij deelneemt aan een gezamenlijke ontspanningsmeditatie. Ook spreekt hij met activistische monniken uit Tibet en zoekt hij de broer van de Dalai Lama op. Zelf zegt de Dalai Lama, als je niet oprecht bent in de leer, is het monnikschap niet veel meer dan een verkleedpartij. Wat voor man is de Dalai Lama, kan er nog wel een nieuwe Dalai Lama komen en waar wordt deze dan ‘verwacht’? Alle gesprekken werken toe naar de ontmoeting met de Dalai Lama. Hoeveel wijsheid zit er verborgen achter het gegiechel van His Holiness?
Van Dis en de Dalai Lama, woensdag 22 augustus om 21.10 uur op NPO 2.
