Rijken worden steeds rijker, de armsten blijven arm

Van maart 2016 tot maart 2017 kwamen er wereldwijd 233 miljardairs bij, elke twee dagen één. Dit is de grootste toename van miljardairs in de geschiedenis. Negen van de tien miljardairs zijn man. In diezelfde periode ging 82% van de toegenomen mondiale rijkdom naar de 1% rijkste mensen van de wereld. De toename van rijkdom ging voorbij aan de 3,7 miljard armste mensen. In Nederland ging 45% van de toename in rijkdom naar de rijkste 1% van ons land. Dat blijkt uit het nieuwe rapport van Oxfam Novib, dat vandaag verschijnt aan de vooravond van het World Economic Forum in Davos.

Het Oxfam Novib-rapport Reward Work, Not Wealth, laat zien hoe ons economische systeem ervoor zorgt dat een rijke elite steeds rijker wordt, terwijl honderden miljoenen mensen moeten overleven van een hongerloon. Winstuitkeringen aan aandeelhouders en beloningen van directies nemen excessief toe. Daar staat een steeds verdere uitholling van werknemersrechten tegenover in combinatie met een groeiende invloed van bedrijven op overheidsbeleid. De enge focus van bedrijven op kostenvermindering en steeds hogere uitkeringen aan aandeelhouders gaan ten koste van werknemers.

Oxfam Novib publiceert nu voor de vijfde keer haar rapport over ongelijkheid aan de vooravond van de jaarlijkse bijeenkomst van de economische en politieke elite in het Zwitserse Davos. Het nieuwe rapport van 2018 maakt duidelijk dat de concentratie van rijkdom in de handen van een klein aantal mensen, zich voortzet. En dat miljoenen mensen ondanks hard werken gevangen blijven zitten in armoede.

‘De extreme groei van rijkdom in handen van steeds minder mensen is pervers en ondermijnt de samenleving wereldwijd,’ zegt Farah Karimi, algemeen directeur Oxfam Novib. ‘Het economisch systeem werkt voor een rijke elite, maar onthoudt miljoenen mensen de kans op een menswaardig bestaan. Miljoenen mensen worden uitgebuit terwijl grote bedrijven en miljardair-investeerders steeds grotere winsten opstrijken. Dit leidt tot meer conflicten, onmenselijke armoede en extremisme. “

Zo zou het bijvoorbeeld 2,2 miljard dollar per jaar kosten om de lonen van alle 2,5 miljoen Vietnamese kledingarbeiders te verhogen tot een ‘leefbaar loon’. Dit is ongeveer een derde van het bedrag dat de top 5 bedrijven in de kledingsector in de periode van maart 2016 tot maart 2017 aan rijke aandeelhouders hebben uitgekeerd. De top 5 bestaat uit H&M, Inditex ( moederbedrijf van Zara ), Fast Retailing (UNIQLO), Gap en L Brands (Victoria’s Secret .

In opdracht van Oxfam is ook een opinieonderzoek naar ongelijkheid uitgevoerd, onder meer in Nederland. Van de 70.000 ondervraagde personen in 10 landen, vindt bijna tweederde van alle respondenten dat de kloof tussen arm en rijk dringend moet worden aangepakt.

‘Maar politieke leiders en topmensen in het bedrijfsleven zeggen wel bezorgd te zijn over ongelijkheid, maar doen nog te weinig, erger nog: veel overheden gaan verder met een race naar de bodem waarbij zij belastingen voor bedrijven en vermogens verder verlagen en veel bedrijven gaan door met het uithollen van werknemersrechten. Het ondermijnt armoedebestrijding en is slecht voor de economische groei. Als we de kloof tussen arm en rijk niet dichten halen we het doel om extreme armoede tegen 2030 te elimineren, niet. Overheden moeten zich inzetten voor eerlijke, progressieve belastingsystemen, een einde maken aan de belastingwedloop en belastingparadijzen en zich inzetten voor gratis publieke zorg en onderwijs. Multinationals moeten verantwoordelijkheid nemen voor hun hele productieketen en zorg dragen voor fatsoenlijke lonen en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden. Zij moeten daarbij prioriteit geven aan het aanpakken van de meest schrijnende werkomstandigheden, ‘aldus Karimi.

• In Nederland zijn 10 miljardairs, met samen een vermogen van 31,6 miljard dollar. De totale rijkdom in Nederland nam tussen maart 2016 en maart 2017 toe met 53 miljard US dollar (van US$ 2639 naar US$ 2692 miljard). 45% van deze toename in rijkdom kwam in die periode terecht bij de rijkste 1% van Nederland (de rijkdom van de 1% steeg van ruim US$ 577 miljard naar US$601 miljard).
• De mondiale rijkdom nam tussen maart 2016 en maart 2017 toe met ruim 9 US$ biljoen (van US$ 271 biljoen tot US$ 281 biljoen).
• De rijkste 1% van de wereld blijft meer vermogen bezitten dan de rest van de mensheid. De armste 10 procent van de mensheid heeft zijn gemiddelde jaarinkomen zien stijgen met minder dan $ 3 in de laatste 25 jaar.
• Ontwikkelingslanden lopen jaarlijks tenminste US$ 170 miljard mis als gevolg van belastingontwijking en ontduiking door grote bedrijven en rijke individuen.
• Nederland neemt de derde plaats, na Bermuda en de Kaaiman-eilanden, in op de lijst van de 15 grootste belastingparadijzen voor multinationals ter wereld, zo stelde Oxfam Novib in haar rapport (“Tax Battles”).