‘Midden in een grote put van teleurstelling, toen het leven niet liep zoals ik het graag zou willen, kreeg ik kanker. Ik zou meehelpen in een vipassanaretraite. In die retraite gebeurde er iets dat ik nauwelijks woorden kan geven. Alsof er dagen achtereen hulptroepen kwamen aangesneld, die zich in een slagorde opstelden om mij door deze tijd heen te helpen.’
Op het moment dat de diagnose kanker gesteld wordt staat het hele leven op zijn kop. Hoe ga je met die diepe gevoelens om? En wat kan vipassanameditatie in dat proces betekenen? Een specifieke retraite voor vrouwen die kanker hebben of hebben gehad. In een poging om te gaan met oncontroleerbaarheid, veranderlijkheid en lijden.
Deze retraites, twee afleveringen zijn er in 2012 geweest, in maart en oktober van dit jaar, worden door de organisatoren de ‘Midweek: Natuurlijk Herstel, de helende kracht van meditatie voor vrouwen met kanker’, genoemd. Ze werden gehouden in het Emmausklooster te Velp (Grave) Noord-Brabant. Er waren (in maart) negen deelneemsters. Begeleiders waren Nynke Humalda en Inez Roelofs, beide assistent-leraren Vipassana, onder supervisie van Jotika Hermsen. In dit artikel een verslag van de bijeenkomst in maart. Over het waarom van een retraite, niet zomaar een midweek.
Nynke Humalda: ‘Midden in een grote put van teleurstelling, toen het leven niet liep, zoals ik het graag zou willen, kreeg ik kanker. Ik zou meehelpen in een Vipassana (of inzichtmeditatie)retraite. Er waren onderzoeken in het ziekenhuis. Een dag later zat ik in de retraite. Toen gebeurde er iets, wat ik nauwelijks woorden kan geven. Het leek nog het meest op het organiseren van een leger. Er was niet een beeld, maar een fysieke ervaring met kloppen, bonzen, schudden, beweging terwijl ik stil op het kussen zat en met aandacht probeerde te lopen. Het was niet prettig, maar wel verrassend. Het duurde dagen achtereen alsof van heinde en ver hulptroepen aangesneld kwamen, die zich in slagorde aan het opstellen waren om mij door deze tijd heen te helpen. Het waren – denk ik achteraf – de onvermoede krachten waar ik al zo lang naar op zoek was, maar die nog niet hadden willen komen, en zich nu aandienden zonder een bewust willen, zonder het te doen.’
Vipassanameditatie
Vipassana betekent helder zien. Deze meditatie leert je om helder van geest direct en ongekleurd naar je eigen ervaringen te kijken. Het leidt naar intuïtief begrijpen van wie, wat en hoe je bent. Centraal staat het ontwikkelen van opmerkzaamheid.
Aandachtig zijn, zonder te oordelen, zonder te analyseren en zonder verwachtingen. Het leert je om de gekleurde bril af te zetten en de dingen te zien zoals ze werkelijk zijn. In de praktijk kenmerkt Vipassana zich door opmerkzaamheid van moment tot moment.
Ontspanning en leren concentreren zijn hierbij van belang. Men kan in elke lichaamshouding mediteren: staan, lopen, zitten en liggen. Hierdoor groeit vertrouwen in de natuur van verschijnselen en wordt de polariteit aangenaam en onaangenaam overstegen. Dit helpt bij weerbaar zijn in het leven zoals het is en bij acceptatie van ziekte en dood.
Midweek: Natuurlijk herstel
Op het moment dat de diagnose kanker gesteld wordt komt de confrontatie met dood en eindigheid van het leven in beeld.
Oncontroleerbaarheid, veranderlijkheid en lijden wordt dagelijkse kost. Je weet niet of de kanker na de behandelingen weg is of weer terugkomt en je hele gewone dagelijkse leven, wat je gewend ben, staat op zijn kop. Geen voorkeur en geen afkeer hebben over wat er gebeurt, krijgt een andere dimensie. Een goede gelegenheid om een retraite/midweek te ontwikkelen die bedoeld is voor ervaren mediterenden, maar ook voor vrouwen die geen ervaring hebben met Vipassanameditatie. Voor vrouwen, die kanker gehad hebben en voor vrouwen, die nog midden in de behandelingen zitten.
We zijn op een mooie plek in het stroomgebied van de Maas met bos en tuin. Het klooster heeft een oude traditie waarbij waarden als eenvoud, vredelievendheid en elkaar helpen centraal staan. Deze atmosfeer kan ondersteunend werken bij het opfrissen van inspiratiebronnen.
We hebben gekozen voor een gevarieerd aanbod van activiteiten, die dienstbaar zijn aan het ontwikkelen van opmerkzaamheid (mindfulness) en inzicht. Dit wordt onder meer duidelijk in het veelvuldig toepassen van de eerste richtlijn van Insight Dialogue, die genoemd wordt Pauzeren of zoals Inez het noemt: Ben je nog thuis?
Instructie:
Ga met je aandacht naar binnen, voel het lichaam, de zitbotten op de stoel, je voeten in de schoenen, je handen, die rusten op je schoot of op de tafel. Hoe is het nu met je? Wat ben je gewaar? Ben je nog thuis? Wat merk je op aan het rijzen en dalen van de buik? Kan je ontspannen? Wat komt er bij je boven als je denkt aan klachten? Wat voel je in het lichaam? Kan je vertrouwen op wat erboven komt? Pauzeren is een uitnodiging om een moment uit de zintuiglijke voorkeur en afkeer te stappen en dit proces bewust te worden. Een automatische gewoonte wordt onderbroken. Pauze opent de deur naar niet gehecht zijn en naar opmerkzaamheid.
Stil verdriet
Een van de deelneemster blikt terug op de retraite: ‘De stilte in de kapel; samen langs stil verdriet gaan. In de vroege ochtend Chi Neng, warming-up van een gehavend lijf en binnenhalen van energie; laat de dag maar komen; er is kanker, er was kanker, wat is er nu? Insight dialogue is spreken: geen overdenking van woorden, vertrouwen op het niet-weten, geen weerwoord, spreken tegen alleen maar luisteren. Insight Dialogue is luisteren: ‘Ik adem je woorden diep in en weer uit, het is komen en laten gaan, wat achterblijft is stilte en soms een zachte traan.’ Schilderen, kanker kleuren, het nu kleuren, de dag van morgen kleuren; in bewogen stilte kijken we naar tekenen…
Lees ook: een retraite, twee ervaringen
Bron SimSara
John Willemsens zegt
Nuttig, maar als een aanvulling op de reguliere behandeling en nazorg.
Joop Hoek zegt
Het gaat in dit artikel om de beleving en de gevoelens die er bij de deelnemers aan de retraite zijn rond en bij kanker. Niet dat vipassanameditatie in deze retraite helpt om fysiek beter te worden. Daar was Jomanda voor.
alluman zegt
Er zijn volgens mij wel aanwijzingen dat minder stress een positieve invloed kan hebben op het ziekteverloop. Op die manier kan meditatie – in welke vorm dan ook – mogelijk als ontstresser bijdragen.
Sapolsky’s boek ‘Why zebra’s don’t get ulcers’ is een gedegen toelichting op verbanden tussen stress, gezondheid en ziekte. http://www.bol.com/nl/p/why-zebras-don-t-get-ulcers/1001004002128191/
Rob Hogendoorn zegt
Robert Sapolsky nam in 2005 in Washington DC deel aan één van de zgn. Mind & Life dialogen van de Dalai Lama met (meest) westerse wetenschappers.
Het onderwerp van Mind & Life XIII was ‘The Science & Clinical Applications of Meditation’.
Begin dit jaar verscheen een verslag van deze conferentie in boekvorm: ‘The Mind’s Own Physician’.
Meer info:
http://www.mindandlife.org/publications/mop/
Gerda Duim zegt
Zoveel stress opgedaan tijdens de midweek “Natuurlijk Herstel” in Velp, het zou absoluut niet over kanker gaan zoals werd verteld tijdens de telefonische intake, mevrouw de cursusleidster had nog 2 extra kandidaten nodig om het groepje van 6 personen compleet te maken. Door de valse belofte dat het in de midweek niet over kanker zou gaan, het kon wel even ter sprake komen, heb ik achteraf 2 midweken in bed moeten bij trekken. Zeer verontwaardigd en kwaad zijn een lotgenoot en ik eerder vertrokken, “jullie kunnen dan maar beter vertrekken”.
Kanker kunnen we namelijk in de speciaal bedoelde groepjes of bij een therapeut bespreken.
In de cursus waar ik mij zeer op verheugde zou het gaan over de Vipassana-meditatie met uitleg, schilderen en tekenen, insight dialoque etc. ontspanning dacht ik, even iets anders.
HET ZOU NIET OVER KANKER GAAN. Ik voel me teleurgesteld en als ik hieraan terug denk, kwaad.
Sue Balledux zegt
Als ik dit artikel lees kan ik nauwelijks een gevoel van walging onderdrukken. “aandachtig zijn zonder te oordelen” Deze dames zijn een meester in het oordelen, ik ben door hen beoordeeld en veroordeeld. Wat resulteerden in het niet meer mogen volgen van het programma !
Ik zou willen dat deze dames een andere doelgroep zoeken en vrouwen met kanker met rust laten, die hebben het al zwaar genoeg !
alluman zegt
Dus als ik het goed begrijp, Gerda en Sue, hebben jullie meegedaan aan bovenstaande retraite? En jullie hebben daar slechte ervaringen mee?
Daar zou ik wel meer over willen weten.
Daar zit nieuws in.
Redactie van BD: ontwikkel en ontwar, zou ik zeggen!
Joop Hoek zegt
Alluman, dank je voor je advies, we zijn er heel erg blij mee. Dankjewel!
alluman zegt
Joop, dank voor je oprechte reactie. Het doet me goed dat je je lezers zo serieus neemt. Top!
But, on a serious note: ik bedoel dus dat er echt nieuws in zou kunnen zitten.
Para Nirvana zegt
Beste Gerda en Sue,
mijn oprechte bewondering voor de openheid en de moed die jullie tonen door jullie ervaringen met deze retraite te delen. Grote dank daarvoor. Het is jammer dat jullie dit hebben moeten meemaken.
Beste redactie,
wanneer de termen meditatie en ‘helen’ worden samengebracht in verband met (terminale) ziekten, dan dient er de grootste terughoudendheid -ja zelfs achterdocht- betracht te worden. Te vaak worden dergelijke retraites geleid door (misschien goedwillende) amateurs die geen enkele opleiding in noch ervaring hebben met het omgaan met (terminale) zieken. En te vaak worden er (gesublimeerde) valse beloften gedaan via termen als ‘helen’, ‘innerlijke geneeskracht’ en dergelijke.
Wat betreft de retraites besproken in dit artikel: de ervaringen van Gerda en Sue zijn niet uniek. Er zijn meer vergelijkbare verhalen gehoord. Echter, (onbewuste) groepsdruk verhindert dames vaak om voortijdig de retraite te verlaten.
(Vipassana) meditatie heeft zeker een effect op de geest en derhalve soms onrechtstreeks ook op ons lichaam. Echter, het voorschrijven of doen beoefenen van meditatie voor het ‘helen’, ‘genezen’ en ‘onderdrukken’ van fysieke aandoeningen (of de gevolgen daarvan) staat gelijk aan puur bedrog, bedrog ten koste van lijdende mensen.
Check onderandere de Satipatthana Soetra en kijk waarvoor de Boeddha zijn methodes bedoeld heeft. Niet voor (zoals terecht reeds aangegeven) bedriegelijke Jomanda-effecten.
Het lijkt mij -zoals Alluman al zei- een mooi onderwerp om eens dieper uit te graven … er wordt nogal wat bedrieglijks voorgespiegeld in de (therapeutische) meditatiebedrijfjes in Nederland.
Ik ben benieuwd!
P.N.
Robbie Rosmalen zegt
In het Tibetaans boeddhisme wordt gezegd dat sommige oefeningen wel degelijk kunnen genezen, maar daarvoor dient de beoefenaar veel geloof in de Drie Juwelen te hebben , een karmische connectie met de leraar, en geloof in de oefening en eigen capaciteit.
(Ook in de biografie van de Theravada meester Ajahn Mun (door Ajahn Maha Boowa geschreven) wordt verteld hoe monniken in de Thaise Jungle zichzelf genazen van malaria door eenpuntige concentratie te beoefenen en ook volledig de eventuele dood te accepteren. )
Zie ook in het Mahayana de oefening van Tong-len (nemen en geven) , bekend gemaakt door Geshe Chekhawa etc.. In het westen zeggen de Lamas meestal dat mensen die oefeningen moeten doen EN hun reguliere behandeling moeten blijven volgen. Dus het is niet OF het een OF het ander. In een oud Mandala Magazine, van de FPMT verteld een persoon dat hij die Tong-len heeft gedaan en zo van zijn kanker genezen is. (Naar zijn mening.) Hij deed slechts 15 minuten per dag deze meditatie, maar met een volledige concentratie en groot mededogen voor alle levende wezens die lijden.
vriendelijke groeten
Robbie
(Verder helemaal eens om dit onderwerp eens wat meer uit te spitten, niet alleen voor de rampverhalen maar ook voor de eventuele succesverhalen.)