De Gnosis nodigt uit tot zelfstandig nadenken. De natuurlijke tegenstellingen in de mens moet hij zelf oplossen. De Perzisch-gnostische profeet Mani (216-276) belichaamde dat dualisme. Mani zag twee rijken vanaf den beginne tegenover elkaar staan: dat van het licht en dat van de duisternis, het goede tegenover het kwade.
Mānī
Boeddhisme in Iran: wat overbleef
Twee aspecten van de boeddhistische cultuur die intact bleven tijdens de islamisering en die herinneren aan de boeddhisten van Iran, zijn de in steen gekerfde voetafdrukken en de verlaten grotten. Er bestaat een groot aantal heilige voetafdrukken in Iran, die nog steeds objecten van aanbidding zijn.
