Na aanvankelijke tegenwerking brengt de Jezus-beweging het in de eerste eeuwen na het optreden van de stichter tot staatsgodsdienst. Het vermoedelijke geboortejaar van de profeet wordt zelfs het begin van de officiële jaartelling. Door de adoptie door de staat krijgt het sociale hoekpunt van de Reli-driehoek een geheel nieuwe invulling. De beweging verandert in de institutie kerk, met de staat als machtskader en als garantie voor voortbestaan en uitbreiding. De verbeelding laat zich uitdagen door deze ingrijpende verandering, want de band met de staat moet gerechtvaardigd worden.
VrijdagZindag – Reli-driehoek en Goede Vrijdag
Goede Vrijdag is een goed moment om de Reli-driehoek te toetsen aan het christelijke lijdensverhaal. Welke rol spelen daarin het heilige, het sociale en de verbeelding? En hoe biedt deze specifieke invulling van de driehoek een visie op de problematische overstijgende verschijnselen waar mensen onder te lijden hebben?
VrijdagZindag – Reli-driehoek
Religie biedt betrokkenheid op een heilig iets dat de mens overstijgt. Dat overstijgende heilige staat tegenover profane overstijgende verschijnselen. Denk aan dood, ziekte, tijd, natuur, heelal, kwaad, samenleving, zelf. Die maken het leven op allerlei manieren ingewikkeld. Het overstijgende heilige is de bondgenoot in de moeizame omgang met die profane overstijgende gehelen.
VrijdagZindag – Schemarepertoires
Van uur tot uur hanteren mensen hun eigen schemarepertoire, geroutineerd en meestal zonder nadenken. Dat doen ze voor de maaltijden, de kleding, het kijkgedrag en nog veel meer. Een schemarepertoire vereenvoudigt het immense aanbod aan betekenissen en zorgt voor regelmaat en voorspelbaarheid. Je schemarepertoire is de grammatica van je leven.
VrijdagZindag – Prijsschieten
Religie? Een kwetsbaar verschijnsel. Even prijsschieten. Allereerst: waarom zou je er een levensbeschouwing op na houden waar de twijfel structureel zit ingebouwd? Je zoekt zekerheid, maar je krijgt antwoorden die nieuwe vragen oproepen. Je moet geloven, zeggen ze dan, maar dat is het hem juist, want betrouwbare kennis levert dat geloof niet op. Verlegenheidsoplossing: je […]
VrijdagZindag – Wij primitieven
De westerse culturen die zich ooit zo verschrikkelijk beschaafd vonden, hebben de wereld verschrikkelijk primitief gemaakt. De zelfbenoemde beschaafden zijn onderaan de morele ladder beland. De mooie VN-waarden zijn op veel plekken dode letter. Met de export van het kapitalistische systeem heeft de vernieling van de aarde een desastreuze schaalvergroting ondergaan.
VrijdagZindag – Kwetsbare democratie
Na de laatste verkiezingen krijgen centrum-linkse partijen, met vaak een lange geschiedenis, van nieuwe rechtse succespartijen het etiket ‘elitair’ opgeplakt. Je zou bij ‘elite’ natuurlijk kunnen denken aan de lobby van de vaderlandse multinationals en agro-industrie, maar in dit geval wordt ‘elite’ vereenzelvigd met de zogenaamde theoretisch of hoger opgeleiden. Die stemmen volgens onderzoekers vooral centrum-links, terwijl veel praktisch of lager opgeleiden een voorkeur hebben voor centrum-rechtse partijen.
VrijdagZindag – Waardenvolle dialoog
Je hebt van die discussies. De wrevel neemt toe, zoals tussen links en rechts, of rechts en nog rechtser, tussen democraten en anti-democraten, tussen wereldburgers en de patriotten van de heilige landsgrens.
VrijdagZindag – Versies
We zien een Japanse film, ‘Monster’. Een doolhof van verwikkelingen, met sprongen door de tijd. Plotvraag: heeft een leraar een leerling geslagen? Eigenlijk zijn het drie films, met de versies van moeder, leraar en leerling. Wie heeft gelijk? En wat is dan waarheid? En uiteindelijk (titel!) de morele vraag: hoe monsterlijk is iedereen? Wij ook, als kijkers, met onze vooroordelen?
VrijdagZindag – Slachtveld
De economische wetten die onze beschaving en welvaart onderbouwen, worden in oorlogstijd met voeten getreden. Heel veel kapitaalgoederen worden botweg vernietigd. Alleen de wapenindustrie werkt optimaal, en na de vrede de bouw.
VrijdagZindag – Machtig warrig
Pikant recent voorbeeld: Netanyahu gebruikte voor Hamas de oudtestamentische term ‘Amelek’, waarmee hij bedoelde: een vijand van de Joden. In Trouw gaf een theoloog een exegese van relevante teksten. Conclusie: dat kun je zo niet zeggen, Netanyahu misbruikte de term. Palestijnen zijn geen Amelekieten.
VrijdagZindag – APK kerk
Kerkmensen hebben ervaring met die zoektocht. Zo kunnen ze de kerk heruitvinden. Wat versteende en een monument werd, laat zich ontbeelden. En geheel nieuw verbeelden. Met oog voor alternatieve levensbeschouwingen.
VrijdagZindag – Wensen
Waarom wensen we elkaar van alles toe rond Nieuwjaar?
VrijdagZindag – Zingeving en betekenistoekenning
In VZ gaat het vaak over zingeving en ook over betekenistoekenning. Verschil? Even uitproberen: Kerst. Van oorsprong een midwinterfeest, maar gekerstend en uiteindelijk vercommercialiseerd. Zoektermen: Lichtfeest, Kerstkind, Kerstboom, Kerstnachtmis, Kerstmarkt, Kerstmenu, Kerstjurk. Wat is hier zingeving en wat betekenistoekenning?
André haiku – 10 december 2023
Haiku door André Droogers.
VrijdagZindag – Geloof het – of niet…
Elke religie heeft iets definitiefs. Begrijpelijk, want het gaat om levensvragen, vooral rond lijden en dood. Elke religie legt aansprekende antwoorden vast in geloofsvoorstellingen, rituelen en een sociaal-cultureel kader. Hoe krachtiger de overtuiging, des te hiërarchischer dat kader. Zekerheid en sociale controle zijn broertje en zusje.
André haiku – 3 december 2023
Haiku door André Droogers.
VrijdagZindag – Goed bekeken
Onlangs was ik bij een reünie van VU-antropologen. Gespreksthema was de vraag wat ons vak in deze ingewikkelde tijd kan betekenen. Antropologen bieden een andere manier van kijken. Wat zit er in de antropologische gereedschapskist?
André haiku – 26 november 2023
Haiku door André Droogers.
VrijdagZindag – anatomie van de zwervende kiezer
Het aanbod aan betekenisgeving was met zesentwintig partijen zeer divers. Daarin verschillen we van Engeland of de VS. Sommige partijen hebben een ideologische basis, andere partijen bestrijden juist ideologieën. Populistische lijsttrekkers vielen op door hun onderbuikspreken, naar eigen zeggen namens het zwevende volk. Enkele partijen gebruikten de democratische verkiezingen om de democratie welbewust uit te hollen. Nogal wat partijen mikten op proteststemmen of op nationalistische sentimenten. Soms kwam men met voorstellen die tegen de Grondwet ingingen en bevolkingsgroepen discrimineerden. En dan waren er ook nog one-issuepartijen en deelgroeppartijen. Hoe plooiden die het algemeen belang met hun particuliere wensen?
André haiku – 18 november 2023
Haiku door André Droogers.
VrijdagZindag – Verkiezingskakofonie
Alle kandidaten blazen hun partijtje mee. Er zijn zelfs nieuwe orkesten opgericht, met geheel eigen klank en repertoire. Sommige muzikanten moesten wel lang wachten voordat hun huiscomponist eindelijk zijn opus 1 af had. Daarna bleef onduidelijk of hij het stuk zelf wilde dirigeren. Andere orkesten stoften oude partituren en partijen af voor een eigentijdse uitvoeringspraktijk.
André haiku – 12 november 2023
Haiku door André Droogers.
VrijdagZindag – Briljante brekebenen
Nobelprijzen gaan naar knapperds die zeggen hoe economische processen zo rationeel mogelijk geregeld kunnen worden, met optimaal gebruik van arbeid, grondstoffen en markten. Vervolgens gebruiken knoeiers Nobels dynamiet in oorlogen die al die economische regels aan de soldatenlaars lappen. De prijs van een mensenleven ondergaat een dodelijke inflatie. De zorgvuldig opgebouwde infrastructuur bombarderen we tot een ruïne.
