Gedachten over een haiku, 48 – Natsume

Door bliksemschichten
af en toe zichtbaar het diepst
van de waterval.

Natsume Sōseki (1867-1917)

Natsume Kinnosuke, dat is zijn oorspronkelijke naam, ging naar Tokio omdat hij architect wilde worden. Tegelijkertijd studeerde hij er Engels.

In 1887 ontmoette hij Masaoka Shiki, die hem aanmoedigde romanschrijver te worden. Shiki leerde hem ook haiku’s te schrijven. In die tijd nam Natsume het pseudoniem aan van Natsume Sōseki, dat Chinees is en “koppig” betekent.

In 1900 kreeg Natsume een overheidsbeurs en vertrok voor twee jaar naar Engeland. Na zijn terugkomst in Japan werd hij professor aan de universiteit van Tokio waar hij literatuurwetenschappen en Engelse literatuur doceerde. In 1907 nam hij ontslag en vestigde zich als schrijver. Hij werd een van de beroemdste romanschrijvers van zijn tijd.

Hoewel hij minder bekend is als haiku-dichter, schreef Natsume veel mooie verzen over de natuur, menselijke emoties en persoonlijke ervaringen.

Dat is terug te vinden in deze haiku, hier vertaald door Germain Droogenbroodt. De twee jaren die Natsume in Engeland doorbracht, waren de ongelukkigste jaren van zijn leven, zei hij zelf. In armoede leefde hij tussen de “Engelse gentlemen als een zielige hond die voor een roedel wolven is gegooid.” Hij zal in die tijd het diepst van de waterval hebben gezien.

Deze haiku raakt mij omdat ik momenteel “De smaak van stilte” lees,  van Bieke Vandekerckhove. Bij deze schrijfster werd, toen ze 19 jaar was, de dodelijke spierziekte ALS geconstateerd. Bieke Vandekerckhove overleed in 2015. Ze werd 46 jaar.

In haar boek beschrijft ze hoe ze in haar wanhoop de stilte leert kennen. Ze haalt daar veel kracht uit en wijsheid. Zij heeft ook de bliksemschichten ervaren die het diepst van de waterval zichtbaar maken.

Het is een ontroerend boek, herkenbaar. De meeste mensen maken donkere perioden mee in hun leven. En moeten daarmee leren omgaan.

Het is een thema van alle tijden en van alle plaatsen. Soms zit het mee in het leven en soms zit het tegen, ups en downs, goede tijden en slechte tijden.

Dat zijn de clichés. Maar een uitspraak moet een waarheid zijn voordat het slijt en een cliché wordt. En dat is het mooie, zowel van Bieke Vandekerckhove als van haiku-dichters: ze doen niet aan clichés, wel aan waarheden.