Voedselwaakhond Foodwatch reageert fel op het opnieuw uitstellen van wetgeving tegen kindermarketing voor ongezonde voeding. Staatssecretaris Karremans stuurde onlangs de zevende editie van de Monitor Kindermarketing voor Voedingsproducten van onderzoeksbureau Panteia naar de Tweede Kamer. Hierin wordt opnieuw bevestigd dat kinderen niet kunnen ontsnappen aan reclames voor ongezonde voeding.
De staatssecretaris zegt dat ‘het tijd is voor de al eerder aangekondigde wettelijke beperkingen’, maar wetgeving komt er pas op z’n vroegst in 2026. Deze gezondheidscrisis is niet nieuw en de regering zegt al zeker sinds 2022 wettelijke maatregelen toe. ‘Dit is onvergeeflijk uitstelgedrag,’ stelt Juke Fluitsma, campaigner bij Foodwatch. ‘Daadkrachtig handelen is hard nodig om de gezondheidscrisis onder kinderen aan te pakken.’
Momenteel is de regulering van kindermarketing in Nederland in handen van de industrie zelf, via de Stichting Reclame Code. Foodwatch heeft al meer dan 200 klachten ingediend, waaronder tegen het verboden gebruik van bekende kinderidolen als Pokémon en Paw Patrol op verpakkingen van voedingsmiddelen. Hierbij wordt de voedselwaakhond keer op keer in het gelijk gesteld.
Volgens de staatssecretaris wordt 96% van de adviezen van het reclame-orgaan opgevolgd, maar controle hierop is nauwelijks mogelijk. Het systeem is reactief, kent geen sancties en gaat niet actief na of uitspraken worden nageleefd. Een onderzoek van Panteia in opdracht van Foodwatch uit 2022 liet zien dat deze vorm van zelfregulering ernstig tekortschiet.
De nieuwe Monitor Kindermarketing toont aan dat kinderen nog steeds massaal worden blootgesteld aan reclames voor ongezonde voeding. In bijna 40% van de bekeken YouTube-filmpjes kwamen voedingsmerken in beeld. De helft of meer van de via sociale media getoonde producten voldoet niet aan criteria voor gezonde voeding. Bij 18 van de 20 onderzochte sportevenementen was sprake van sponsoring door 37 verschillende merken. Het gaat dan niet per se om reclame die speciaal gericht is op kinderen, maar waar kinderen wél mee in aanraking komen.
De impact van deze marketingpraktijken is aanzienlijk: de helft van de volwassen Nederlanders heeft overgewicht, met de sterkste stijging onder jongeren. Van de kinderen tot 12 jaar is 11% te zwaar, wat het risico op ziekten zoals diabetes type 2 verhoogt.
Foodwatch pleit daarom voor een onmiddellijk verbod op marketing van ongezonde voedingsmiddelen gericht op kinderen tot 18 jaar. Er moeten hierbij maatregelen getroffen worden die marketing aanpakken die niet direct op kinderen is gericht, maar hen wel bereikt via influencers, sportwedstrijden en bioscopen. Dit kan wat de voedselwaakhond betreft vervolgens worden uitgebreid naar een totaalverbod op alle reclames voor junkfood overal.
Jaarlijks, zo berekende Panteia in een eerder onderzoek, wordt er circa 1,6 miljard euro uitgegeven aan voedselmarketing, waarvan circa 80% niet in de Schijf van Vijf staat. Foodwatch heeft vorig jaar nog in beeld gebracht wat deze marketing met het bevattelijke kinderbrein doet: voedsel- en gezondheidsexperts zoals voedingswetenschapper Jaap Seidell en kinderarts Felix Kreier hebben aangetoond hoe kwetsbaar jonge hersens zijn voor de invloed van marketing en hen aanzet tot overconsumptie.
‘De regering kan het zich niet langer veroorloven een verbod op kindermarketing uit te stellen,’ aldus Fluitsma. ‘Onze kinderen hebben recht op bescherming van hun gezondheid. De staatssecretaris mag hen niet in de steek laten.’
