In de serie Polderboeddhisme van de Boeddistische Omroep komen zaterdag dertien oktober mensen aan het woord die expliciet zoeken naar een westerse vorm van boeddhisme. Boeddhisme past zich overal aan de lokale omstandigheden aan, zo toont de traditie. Dus hoe gebeurt dat hier bij ons in de polder? Welke tradities worden overgenomen, welke herzien? En hoe ontstaan nieuwe boeddhistische tradities? Deze week Frank Uyttebroeck, het gezicht van Tegen de stroom in. Op de website wordt deze sangha geïntroduceerd als: “een westers-seculiere boeddhistische meditatiegroep voor mensen die zelf willen nadenken.” Geen Tibetaans, geen zen, wel de Pali canon. No guru’s, no method, no teacher? Valt wel mee, zo ontdekte Agnes Sommer van de BOS.
Tegen de stroom in volgt de traditie en denklijn van de “Against the Stream Buddhist Meditation Society”. Via de lijn die gevormd wordt door leraren als Noah Levine, Jack Kornfield, Stephen en Ondrea Levine, Ajahn Amaro en anderen, is de Nederlandse sangha direct verbonden met verschillende scholen uit het traditionele boeddhisme, zowel mahayana als theravada. Deze lijn wordt tegenwoordig ‘American Buddhism’ genoemd. Er bestaat nog geen goed woord voor het Europese equivalent.
De traditionele lijnen in het boeddhisme zijn volgens Tegen de stroom in erg vertroebeld door allerlei culturele en sociale invloeden. Dat is begrijpelijk, maar hierdoor zijn er wel veel perspectieven op de dharma, tradities en rituelen ontstaan, die in de westerse context verwarring scheppen. Die oosterse culturele en sociale invloeden hebben volgens deze sangha ook eigenlijk niets meer te maken met de kern van de Boeddha’s lessen.
Tegen de stroom in zegt zich juist te concentreren op die kern: de vier edele waarheden en de dhamma zoals door de Boeddha voorgesteld, de Pali-canon. Maar bij deze sangha wordt ook erkend dat het boeddhisme de oren en harten bereikte door ‘de Ouden’ en door al het goede dat ook in andere tradities te vinden is.
Op de site van deze sangha: ‘Tegen de stroom in volgt dus niet het Tibetaans boeddhisme, zen, strikt vipassana, omdat wij niet in Tibet, Japan of Birma leven. De Boeddha stelde voor om de dharma te verspreiden ‘in het idioom van de mensen die erin geïnteresseerd zijn’. Vandaar het westers of Europees uitgangspunt. Misschien groeit hieruit een nieuwe traditie, samen met het American Buddhism. Die kans is er nu. Misschien doen we het beter dan de oude oosterse tradities door weer uit te gaan van de kern van de Boeddha’s lessen. Maar wellicht maken wij er op lange termijn ook weer een zooitje van … het zij zo … toch moeten we het proberen.’
BOS-radio, Polderboeddhisme (2) uitzending zaterdag dertien oktober, 15:00 uur, radio 5.
