Mark Schalken is per 1 januari afgetreden als bestuurslid bij het Zen Centrum Amsterdam (ZCA) en heeft ook besloten om de sangha te verlaten. Schalken nam het besluit naar aanleiding van de houding van het bestuur en leraar Nico Tydeman in de kwestie van de drie jaar durende geheime relatie die Tydeman had met een studente en die in oktober vorig jaar openbaar is gemaakt. Schalken vindt dat Tydeman na het gebeurde niet eigenhandig kan bepalen dat hij doorgaat met zijn activiteiten als leraar en dat het bestuur meer zou moeten hebben betekend in deze kwestie.

Mark Schalken.

Schalken: ‘Voor mij als bestuurslid was het crisis sinds juni vorig jaar, toen Nico me inlichtte over de geheime relatie die hij met een student had gehad. Ik was zeer opgelucht toen we als leraren en bestuursleden in het najaar tot een consensus kwamen: openheid werd onvermijdelijk. Maar ik voelde me bekneld en gedesillusioneerd door de wijze waarop Nico en het bestuur daarna geopereerd hebben.

Een geestelijk leider die ethisch uit de bocht vliegt, kan mijns ziens niet eigenhandig bepalen dat hij als vanouds doorgaat. Ik had gewild dat we hierin als bestuur meer hadden betekend. Maar daartoe hadden we het onderling eens moeten zijn: dat het om meer gaat dan een privé-tragedie; dat besturen meer omvat dan het faciliteren van de geestelijk leider.

Na de bekendmaking van Nico was er in de zendo ruimte voor reacties – emotioneel, kritisch of steunend – maar geen ruimte voor een dialoog. Nico wilde of kon dat niet aan. En zo zaten we als sanghaleden ieder met ons individuele lijden. In deze leegte voelden diverse mensen zich gedwongen om te vertrekken.

Persoonlijk loop ik dus vast omdat er geen gezamenlijk proces als sangha is. Daarnaast is mijn ideale sangha een speeltuin voor de vrije geest. Ik fantaseer over een themanummer van de Zensor (het blad van het centrum jh) over de kwestie.’

Onethisch gedragen

Vorig jaar, op 27 oktober, bijna een half jaar nadat Tydeman het bestuur en de andere leraren van het centrum inlichtte over zijn geheime en buitenechtelijke relatie met een senior studente, die begon in 2010 en volgens hem met wederzijdse instemming eindigde in 2013, maakte Tydeman de relatie bekend in een dharmales. De vrouw in kwestie had toen al, in mei 2015, de sangha verlaten om ‘emotioneel los te komen van Tydeman en de sangha’, zoals Tydeman het in zijn bekendmaking verwoordde. De vrouw verweet Tydeman dat hij zich in tweeërlei opzicht onethisch had gedragen. Hij had nee moeten zeggen tegen de verhouding, haar als leraar daartegen moeten beschermen. En dat Tydeman verzuimde in te grijpen nadat ze hem vertelde dat zij zich door enkele leden van de sangha gepest voelde. De vrouw wilde dat Tydeman haar standpunt bekend zou maken, ook buiten de sangha.

Grens overschreden

Nico Tydeman

Tydeman trok het boetekleed aan en erkende dat hij de relatie niet aan had moeten gaan en dat hij als leraar een grens had overschreden. Ook het conflict dat zij had met de sangha onderschatte hij. Tydeman overwoog om als geestelijk leider en leraar van het ZCA ontslag te nemen. ‘Maar gaandeweg kwam ik tot de conclusie dat ik daarmee weg zou lopen en de sangha aan zijn lot zou overlaten. Ik kwam tot een tegenovergesteld standpunt: ik sta voor mijn onderricht inclusief mijn fouten en gebreken. Leraren en bestuur hebben de vrijheid mij te laten weten dat ik niet meer welkom ben in het ZCA, ofwel mij te vragen ondanks mijn onverstandig handelen, mijn onderricht voor te zetten’, zei Tydeman in oktober vorig jaar.

Welzijn wereld

Tydeman noemt zich een leerling en volgeling van de Boeddha, die krachtens de lijn van opvolging waarin hij staat, in diens naam onderricht. Tydeman: ‘Ik sta ook voor mijn onderricht en onderzoek inzake de waarde van mystieke tradities, niet alleen voor mijzelf en mijn leerlingen, maar ook voor het welzijn van de wereld.’ In reactie daarop verklaarden de leraren van het ZCA unaniem dat zij het standpunt van Tydeman steunen om als geestelijk leider en als leraar aan te blijven.

In een verklaring van het ZCA-bestuur- in oktober 2015, zegt de meerderheid van het driekoppige sanghabestuur Tydeman in zijn besluit om als leraar aan te blijven te steunen. Nico Tydeman heeft nu ook anderen buiten zijn eigen sangha ingelicht. In december vorig jaar was hij in Rotterdam waar hij de sangha van het Zen Centrum Rotterdam bijpraatte over zijn buitenechtelijke relatie. In 1988 richtte hij de Zengroep Kanzeon Rotterdam op.